QIZIL QALA
9537
Qızıl qala Topıraq qaladan 1,3 km batısta jaylasqan. Ol derlik kvadrat formada bolıp, eki tárepinde qarawıl tóbeler hám de oqjay tárizli ambrazuraları bar 16 metr biyikliktegi diywallarǵa iye. Qalanıń kiriw awzına túslik-shıǵıstaǵı qıya ótiw jolı arqalı barıw múmkin.
Ázelinde qorǵan sońǵı Antik dáwirde, b.e. I ásirden IV ásirge shekemgi waqıtta salınǵan bolıp, keyin-ala taslap ketilgen, bunnan soń monǵollar shabıwılınan aldın, XII–XIII ásirlerde qayta tiklengen.
Bazı ilimpazlardıń boljawınsha, qorǵan áskerler ushın garnizon kazarmaları, yaki erte Orta ásirlik Xorezm ushın tán bolǵan iri jer iyeleriniń bekinisli háwlileri retinde paydalanılǵan.
Qorǵannıń ishki tárepi jaqsı saqlanǵan bolıp, qorǵanǵa kiriwshiler birden óziniń ekinshi qabatta turǵanın sezip qaladı. Bul jerden altın tawıp alıwǵa qızıqsınǵan jergilikli adamlar jiyi-jiyi qorǵannıń jer astı bólmelerine eńbeklep ótip turǵan. Biraq ta, bunda kóbinese ıssı quyash nurlarınan jasırınıp jatırǵan jılanlarǵa dus kelgen. Bul jaǵday usı jerde altın jasırılǵan, onı úlken jılan (yaki jin-shaytanlar) qorǵaydı, sonıń ushın da bul altındı hesh kim ala almaydı, degen ápsananıń payda bolıwına alıp kelgen.
