SUW HÁM SUWDAN PAYDALANÍW HAQQÍNDA

QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNÍŃ NÍZAMÍ SUW HÁM SUWDAN PAYDALANÍW HAQQÍNDA (jańa redakciya)

 Bul redakciya 14.10.2010-j. 48/III-sanlı QR Nızamı menen tastıyıqlanǵan Usı Nızamǵa tómendegilerge muwapıq ózgerisler kirgizilgen: 21.10.2011-j. 99/VII-sanlı QR Nızamı 27.06.2014-j. 209/XV-sanlı QR Nızamı 02.03.2015-j. 28/III-sanlı QR Nızamı 11.08.2017-j. 153/XVII-sanlı QR Nızamı 26.12.2018-j. 225/XXIV-sanlı QR Nızamı 30.06.2021-j. 152/XX-sanlı QR Nızamı 30.11.2021-j. 180/XXIII -sanlı QR Nızamı

I BAP. TIYKARǴÍ REJELER

1-statya. Usı Nızamnıń maqseti hám tiykarǵı wazıypaları Usı Nızamnıń maqseti suwǵa bolǵan qatnasıqlardı tártipke salıwdan ibarat. Usı Nızamnıń tiykarǵı wazıypaları xalıqtıń hám xalıq xojalıǵı tarawları mútájlikleri ushın suwlardan racional paydalanıwdı támiyinlew, suwlardıń pataslanıp hám kemeyip ketiwinen saqlaw, suwlardıń zıyanlı tásirleriniń aldın alıw hámde olardı saplastırıw, suw obektleriniń awhalın jaqsılawdan, sonday-aq suwǵa baylanıslı qatnasıqlar baǵdarında kárxanalar, mákemeler, shólkemler, fermer, diyqan xojalıqları hám puqaralardıń huqıqları hám nızamlı máplerin qorǵawdan ibarat. 2-statya. Suw haqqındaǵı nızamshılıq Qaraqalpaqstan Respublikasında suwǵa baylanıslı qatnasıqlar usı Nızam hám tiyisli suw haqqındaǵı basqa da nızam aktleri menen retlestiriledi. 2¹-statya. Tiykarǵı túsinikler Usı Nızamda tómendegi tiykarǵı túsinikler qollanıladı: jer astı suwları - jer betinen tómende jaylasqan jerdiń taw jınısları qatlamlarında jaylasqan suwlar; jer ústi suwları - jer betinde jaylasqan suwlar; melioraciya obektleri - kollektor-drenaj hám jer ústi taslandı suwların toplaw hámde olardı suwǵarılatuǵın jerlerden sırtqa shıǵarıp taslawǵa kómeklesetuǵın, kollektorlardı hám kollektor-drenaj tarmaǵın, vertikal drenaj qudıqların, melioraciya nasos stanciyaların (agregatların) hám baqlaw tarmaǵın óz ishine alatuǵın suw xojalıǵı obektleri; suwlar – suw obektlerinde toplanǵan barlıq suwlar birligi; suw tutınıwı – yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar tárepinen óz mútájliklerin qanaatlandırıw ushın suw resurslarınan olardı suw obektinen belgilengen tártipte alǵan halda paydalanıw; suw tutınıwshıları associaciyası – yuridikalıq shaxs bolǵan suw paydalanıwshıları tárepinen suwǵa baylanıslı qatnasıqlar baǵdarındaǵı óz xızmetlerin muwapıqlastırıw, sonday-aq ulıwma máplerdi bildiriw hám qorǵaw ushın erkin túrde shólkemlesetuǵın mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkem; suw tutınıwshısı - óz mútájliklerin qanaatlandırıw ushın suw obektinen suw resursların belgilengen tártipte alıwshı yuridikalıq yaki fizikalıq shaxs; suw obekti – suwlar turaqlı ráwishte yaki waqıtsha toplanatuǵın hám suw rejiminiń ózine tán formaları hám belgileri bolǵan tábiyiy (jılǵalar, saylar, dáryalar hám basqalar) hámde jasalma (ashıq yaki jabıq kanallar, sonday-aq kollektor-drenaj tarmaqları) suw aǵımları, tábiyiy (kóller, teńizler, jer astı suwlı qatlamları) hám jasalma (suw saqlaǵıshlar, sel suwları toplanatuǵın orınlar, háwizler hám basqalar) suw háwizleri, sonday-aq bulaqlar hám basqa da obektler; suw obektlerin qorǵaw – suw obektlerin saqlaw hám tiklewge qaratılǵan ilajlar sisteması; suw rejimi – suw obektleri hám topıraq-gruntta suw dárejesi, tezligi, muǵdarı hám kóleminiń waqıt boyınsha ózgeriwi; suw resursları – paydalanılatuǵın yaki paydalanılıwı tiyis bolǵan suw obektleri suwları; suw xojalıǵı – ekonomikanıń suw resursların hám suw obektlerin úyreniw, esapqa alıw, basqarıw, olardan paydalanıw, olardı qorǵaw, sonday-aq suwlardıń zıyanlı tásirine qarsı gúresiwdi qamtıp alıwshı tarawı; suw xojalıǵı obekti – suw resursların toplaw, basqarıw, jetkerip beriw, olardan paydalanıw, ajıratıp beriw hám qorǵaw maqsetinde suw xojalıǵı xızmeti ámelge asırılatuǵın suw obekti; suwdan paydalanıw – yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar tárepinen suw resursların suw obektinen almaǵan halda olardan óz mútájlikleri ushın paydalanıw; suwdan paydalanıwshı – suw resursların suw obektinen almaǵan halda olardan óz mútájlikleri ushın paydalanıwshı yuridikalıq yaki fizikalıq shaxs; suwlardıń zıyanlı tásiri – suw tasıwı, suw basıwı, shor basıwı hám suwlardıń basqa da tásirleri nátiyjesinde ayırım tábiyiy-xojalıq obektleri hám aymaqlardıń juwılıwı, buzılıwı, balshıqlanıwı, batpaqlanıwı, shorlanıwı hám basqa da keri qubılıslar; transshegaralıq suw obektleri – eki yaki onnan da artıq mámleketler shegaraların kesip ótetuǵın yaki sonday shegaralarda jaylasqan suw obektleri; transshegaralıq suwlar – eki hám onnan artıq mámleketler shegaraların kesip ótetuǵın yaki sonday shegaralarda jaylasqan hár túrli jer ústi yaki jer astı suwları. 3-statya. Suwǵa mámlekettiń iyelik etiwi Suw Ózbekstan Respublikasınıń mámleketlik múlki – ulıwma milliy baylıq sanaladı, suwdan racional paydalanılıwı tiyis, ol mámleket tárepinen qorǵaladı. 4-statya. Birden-bir mámleketlik suw qorı Birden-bir mámleketlik suw qorı: jılǵalar, saylar, suw saqlaǵıshlar, kóller, teńizler, dáryalar, kanallar, kollektor-drenaj tarmaqları, bulaqlar, háwizlerdiń suwları hám basqa jer ústi suwlarınan; jer astı suwları, qar awısıqları hám muzlıqlardan ibarat. Transshegaralıq suw obektleriniń (Ámiwdárya, Sırdárya, Zarafshan dáryaları, Aral teńizi hám basqa da transshegaralıq suw obektleriniń) suwlarınan paydalanıw huqıqı Ózbekstan Respublikasınıń mámleketler aralıq shártnamalarında belgilenedi.

II BAP.  MÁMLEKETLIK HÁKIMIYaT HÁM BASQARÍW UYÍMLARÍNÍŃ SUWǴA BAYLANÍSLÍ QATNASÍQLARDÍ RETLESTIRIW BAǴDARÍNDAǴÍ WÁKILLIKLERI

5-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń suwǵa baylanıslı qatnasıqlardı retlestiriw baǵdarındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń wákilliklerine suwǵa baylanıslı qatnasıqlardı retlestiriwde tómendegiler kiredi: suw hám suwdan paydalanıw haqqındaǵı nızamlardı qabıl etiw, olarǵa ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw; suw resurslarınan paydalanıw hám olardı qorǵawǵa tiykarlanǵan mámleket siyasatınıń tiykarǵı baǵdarların belgilew hámde suw xojalıǵına tiyisli strategiyalıq mámleketlik baǵdarlamaların qabıl etiw; Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń wákilligine kiretuǵın basqa da máselelerdi sheshiw.  6-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń suwǵa baylanıslı qatnasıqlardı retlestiriw baǵdarındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń suwǵa baylanıslı qatnasıqlardı retlestiriw baǵdarındaǵı wákilliklerine tómendegiler kiredi: suw resurslarınan kompleksli hám racional paydalanıw, olardı basqarıw hám qorǵaw baǵdarındaǵı birden-bir mámleketlik siyasattı ámelge asırıw; suw resurslarınan kompleksli hám racional paydalanıw, olardı basqarıw hám qorǵaw, sonday-aq suwlardıń zıyanlı tásiriniń aldın alıw hámde olardı tártipke salıw baǵdarındaǵı ministrlikler, mámleketlik komitetler, mákemeler, basqa yuridikalıq shaxslardıń jumısların muwapıqlastırıw; suw qorı payda etiw hám onnan paydalanıw tártibin, suwdan paydalanıw, suwdan paydalanıw ólshemlerin hám suw obektinen suw alıw limitlerin (bunnan bılay tekstte suw alıw limitleri dep júrgiziledi) tastıyıqlaw tártibin belgilew; suwlardıń mámleket tárepinen esapqa alıp barılıwın hámde suwdan paydalanıwshını baqlap barıw hám olardı qorǵawdı támiyinlew, mámleketlik suw kadastrın hám suw monitoringin júrgiziw; iri avariyalar, baxıtsız hádiyseler, ekologiyalıq krizislerdi hám suwlardıń zıyanlı tásiriniń aldın alıw hámde olardı saplastırıw boyınsha is-ilajlar islep shıǵıw; suw resurslarınan paydalanǵanı ushın haqı tólew, suw obektlerin pataslaǵanlıǵı hám qurǵatıp qoyǵanlıǵı ushın haqı óndiriw tártibin belgilew; óz aymaǵındaǵı suw resurslarınan paydalanıw hám olardı qorǵawdıń tiykarǵı baǵdarların belgilew; suw resurslarınan paydalanıwdı retlestiriw hám olardı qorǵaw baǵdarındaǵı nızamshılıq hám huqıq-tártibin támiyinlew; suw obektleri jaǵdayın esapqa alıw hám olarǵa baha beriw, suwlardan paydalanıw hám olardıń qorǵalıwı, belgilengen suw alıw limitleriniń baqlanıwın, suwdan paydalanıwshılardıń suwdan paydalanıw esabınıń júrgiziliwi ústinen baqlaw; suw obektlerin saqlaw hám olardıń jaǵdayın jaqsılaw, suwlardıń zıyanlı tásir etiwiniń, sonday-aq pataslanıwınıń aldın alıw hám onı sheshiwde avariyalar, suw tasqını hám tábiyiy apatshılıqlar nátiyjesinde zıyanlanǵan obektlerdi tiklew barısında ilajlar ótkeriw; nızamshılıqta názerde tutılǵan basqa da máselelerdi retlestiriw.

III BAP. SUWDAN PAYDALANÍW HÁM ONÍ QORǴAW BAǴDARÍNDAǴÍ MÁMLEKETLIK BASQARÍW HÁM BAQLAW

7-statya. Suwdan paydalanıw baǵdarındaǵı mámleketlik basqarıw Suwdan paydalanıw baǵdarındaǵı mámleketlik basqarıw Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi, sonday-aq suwdan paydalanıwdı tikkeley yamasa basseyn (aymaqlıq) basqarması arqalı tártipke salıwshı arnawlı wákillikli mámleketlik basqarıw uyımları tárepinen ámelge asırıladı. Tómengi Ámiwdárya irrigaciya sistemaları basseyn basqarması (jer ústi suwları), Ózbekstan Respublikası Mámleketlik geologiya hám mineral resurslar komitetiniń (jer astı suwları) hámde Ózbekstan Respublikası sanaatta, kánshilikte hám kommunal-turmıslıq sektorda jumıslardıń qáwipsiz alıp barılıwın baqlap barıw boyınsha mámleketlik inspekciyasınıń (jer astı ıssı suwları hám mineral suwlar) respublikalıq aymaqlıq kárxanaları óz wákillikleri sheńberinde suwdan paydalanıwdı tártipke salıw baǵdarındaǵı arnawlı wákillikli mámleketlik basqarıw uyımları bolıp esaplanadı. 8-statya. Suwdan paydalanıw hám onı qorǵaw ústinen mámleketlik qadaǵalaw Suwdan paydalanıw hám onı qorǵaw ústinen mámleketlik qadaǵalawdıń wazıypası - suwdan paydalanıw baǵdarında belgilengen tártipke barlıq ministrlikler, mámleketlik komitetler, vedomostvolar, kárxanalar, mákemeler, shólkemler, fermer hám diyxan xojalıqları hám puqaralardıń boysınıwın, suwdı qorǵaw, suwdıń zıyanlı tásiriniń aldın alıw hám saplastırıw wazıypaların, suwdı esapqa alıw qaǵıydaların, sonday-aq suw haqqındaǵı nızamshılıqta belgilengen basqa da qaǵıydalardıń orınlanıwın támiyinlew. Suwdan paydalanıw hám onı qorǵaw ústinen mámleketlik baqlawdı jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları, Qaraqalpaqstan Respublikası Ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw komiteti, Ózbekstan Respublikası sanaatta, kánshilikte hám kommunal-turmıslıq sektorda jumıslardıń qáwipsiz alıp barılıwın baqlaw mámleketlik inspekciyasınıń respublikalıq aymaqlıq kárxanası, Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrligi, Tómengi Ámiwdárya irrigaciyalıq sistemaları basseyn basqarması nızamshılıqta belgilengen tártipte ámelge asıradı. Suwdan paydalanıw ústinen vedomstvolıq baqlawdı Ózbekstan Respublikası mámleketlik geologiya hám mineral resurslar komitetiniń tiyisli respublikalıq aymaqlıq uyımları ámelge asıradı. 9-statya. Suwlardan hám suw obektlerinen racional paydalanıw, olardı qorǵaw boyınsha ilajlardı ámelge asırıwda suw tutınıwshıları associaciyaları, basqa da mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemler, sonday-aq puqaralardıń qatnası Suw tutınıwshıları associaciyası, basqa da mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemler óz ustavlarına muwapıq hámde puqaralar suwlardan hám suw obektlerinen durıslı paydalanıw, olardı qorǵaw boyınsha ilajlardı ámelge asırıwda mámleketlik uyımlarǵa kómeklesedi. Mámleketlik uyımlar bul ilajlardı ótkeriwde suw tutınıwshıları birlespeleri, basqa da mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemlerdiń, sonday-aq puqaralardıń usınısların esapqa alıwı múmkin.

 IV BAP. SUWLARDÍN HÁM SUW OBEKTLERINIŃ JAǴDAYÍNA TÁSIR ETIWShI KÁRXANALAR, QURÍLÍSLARDÍ HÁMDE BASQA DA OBEKTLERDI JAYLASTÍRÍW, JOYBARLAW, QURÍW, REKONSTRUKCIYaLAW, OŃLAW, TIKLEW HÁM ISKE TYSIRIW

 10-statya. Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kárxanalar, qurılmalar hám basqa da obektlerdi jaylastırıw, joybarlaw, qurıw, rekonstrukciyalaw, qayta qurıw, tiklew hám iske túsiriw shártleri Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kárxanalar, qurılmalar hám basqa da obektlerdi jaylastırıw joybarlaw, qurıw, rekonstrukciyalaw, qayta qurıw hám iske túsiriw jańa texnologiyalıq processlerdi engiziwde xalıqtıń densawlıǵın saqlaw hám ishimlik suwına bolǵan talaplardı hám jeke talaplardı birinshi náwbette qanaatlandırıw, cuwdan racional paydalanıw, sonday-aq kollektor-drenaj suwların hám aǵındı suwlardı shıǵarıp taslawdıń qolaylı rejimi támiyinleniwi shárt. Bunda suw obektlerinen alınatuǵın hám usı obektlerge qaytarılatuǵın suwdı esapqa alıwdı, suwlardıń búliniwi, pataslanıwı hám kemeyip ketiwinen saqlawdı, suwlardıń zıyanlı tásirleriniń aldın alıwdı, jerlerdiń suw basıwın minimal zárúr dárejege shekem sheklew, jerlerdi shorlanıwdan, izey basıwdan yamasa qurǵap qalıwdan qorǵaw, sonday-aq qolaylı tábiyiy sharayatlar hám landshaftlardı saqlap qalıwdı támiyinlewshi ilajlar názerde tutıladı. Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kárxanalar, qurılmalardı hám basqa da obektlerdi qurıw, rekonstrukciyalaw joybarları suw obektlerinen dem alıw hám sport ushın paydalanıw imkaniyatları esapqa alınǵan halda dúziliwi shárt. 11-statya. Balıqshılıq xojalıǵı suw háwizlerinde kárxanalar, qurılmalar hám basqa da obektlerdi jaylastırıw, joybarlaw, qurıw, rekonstrukciyalaw hám iske túsiriw shártleri Balıqshılıq xojalıǵı suw háwizlerinde jańa hám rekonstrukciyalanǵan kárxanalar hám basqa da obektlerdi jaylastırıw, joybarlaw, qurıw, rekonstrukciyalaw hám iske túsiriwde usı Nızamnıń   14-statyasınıń talapların saqlaw menen bir qatarda, balıq rezervlerine jetkeriletuǵın zıyanlardıń ornın qaplaw, basqa da suw haywanları hám ósimliklerin qorǵaw hám olardı saqlaw, qayta tiklew hám kóbeytiwdi támiyinleytuǵın ilajlardı óz waqtında ámelge asırıw shárt. 12-statya. Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kárxanalar, qurılmalar hám basqa da obektler qurılatuǵın, rekonstrukciyalanatuǵın ońlanatuǵın hám tiklenetuǵın orınların belgilew Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kárxanalar, qurılmalar hám basqa da obektler qurılatuǵın, rekonstrukciyalanatuǵın ońlanatuǵın hám tiklenetuǵın orınların belgilew usı suw obektlerinen paydalanıwshı shólkemler, sonday-aq basqa mápdar shólkemler menen nızamshılıqqa muwapıq kelisip alınadı. 13-statya. Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kárxanalar, qurılmalar hám basqa da obektlerdi qurıw, rekonstrukciyalaw, ońlaw hám tiklew joybarlarınıń kelisip alınıwı hám mámleketlik ekspertizası Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kárxanalar, qurılmalar hám basqa da obektlerdi qurıw, rekonstrukciyalaw, ońlaw hám tiklew joybarları ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw, geologiya hám mineral resurslar uyımları hám basqa da uyımlar menen kelisip alınıwı tiyis, sonday-aq nızamshılıqqa muwapıq mámleketlik ekspertizadan ótkeriledi. (30.11.2021-j. 180/XXIII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) Melioraciya obektlerin ońlaw hám tiklew joybarları nızamshılıqta belgilengen tártipte mámleketlik ekspertizadan ótkeriledi. Óndiris sharayatlarına qaray aylanba suw támiynatına hám shıǵındısız texnologiyaǵa ótkeriliwi múmkin bolmaǵan sanaat kárxanaların suw menen toqtawsız támiyinlew sistemaların joybarlaw, qurıw hám rekonstrukciyalawǵa jol qoyılmaydı. 14-statya. Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kárxanalar, qurılmalar hám basqa da obektlerdi iske túsiriwdi qadaǵan etiw Tómendegilerdi: suwlardıń pataslanıwı hám ılaslanıwınıń aldın alıwshı qurılmalar menen támiyinlenbegen, sonday-aq suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına unamsız tásir etiwshi jańa hám rekonstrukciya islengen obektler, cexlar, agregatlardı, kommunal hám basqa obektlerdi; jerlerdiń suw basıwı, izeylesiwi, batpaqlanıwı, shorlanıwınıń hámde topıraq eroziyasınıń aldın alıwdıń joybarlarında názerde tutılǵan ilajları ámelge asırılmaǵansha suwǵarıw hám suw menen támiynlew sistemaların, suw saqlaǵıshları hám kanalların; tastıyıqlanǵan joybarlarǵa muwapıq suw qabıl etetuǵın hám basqa da qurılmalardı qurıp pitkermey turıp, izey qashırıw tarmaqların; tastıyıqlanǵan joybarlarǵa muwapıq balıqlardı saqlap qalıw qurılmaları bolmaǵan suw alıw qurılmaların; tastıyıqlanǵan joybarlarǵa muwapıq tasqın suwlardı hám balıqlardı ótkerip jiberetuǵın qurılmaları tayar bolmaǵan gidrotexnika qurılmaların; jer astı suw zapasları tastıyıqlanbaǵan suw alıw qurılmalar toparın; suwdı retlestiriwshi qollanbalar menen támiynlemey turıp hám tiyisli jaǵdaylarda sanitariyalıq qorǵaw zonaların belgilemey turıp, suw shıǵarıw ushın burǵılanǵan qudıqların iske túsiriw qadaǵan etiledi. Suw saqlaǵıshlardı olardıń jaǵaların joybarlarda kórsetilgendey tayar etip qoyıw ilajları ámelge asırılmaǵansha suw menen toltırıw qadaǵan etiledi. 15-statya. Suw obektlerinen ótetuǵın kópirler, ótiw jolların hám basqa da transport kommunikaciyaların qurıw, rekonstrukciyalaw, ońlaw hám tiklew joybarların kelisip alıw Suw obektlerinen ótetuǵın kópirler, ótiw jolların hám basqa da  transport kommunikaciyaların qurıw, rekonstrukciyalaw joybarları awıl hám suw xojalıǵı obektleriniń texnikalıq jaǵdayın hámde qáwipsiz islewin qadaǵalaw uyımları hám zárúr jaǵdaylarda, energetika, arxitektura hám qurılıs uyımları, Ózbekstan avtomobil hám dárya transportı agentligi (kemeler qatnawın belgilew boyınsha) menen kelisip alınıwı hám de tasqın suwlardı ótkerip jiberiwdi, suw obektlerinen paydalanıw rejimin, suwlardıń pataslanıwı, iplaslanıwı hám kemeyip ketiwine jol qoymawdı, olardıń zıyanlı tásiriniń aldın alıwdı támiynlewshi ilajlar ótkeriliwi názerde tutılıwı shárt. Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi suw obektlerinen ótetuǵın kópirler, ótiw jolların hám basqa transport kommunikaciyaların remontlaw hám tiklew joybarları awıl hám suw xojalıǵı uyımları menen kelisip alınıwı hámde tasqın suwlardı ótkerip jiberiwdi, suw obektlerinen paydalanıw rejimin, suwlardıń pataslanıwı hám iplaslanıwınıń aldın alıwdı támiyinlewshi ilajlar ótkeriliwin názerde tutıwı tiyis.

 V BAP. SUW OBEKTLERINDE, SUW OBEKTLERINIŃ SUWDÍ QORǴAW ZONALARÍ, JAǴA BOYÍ AYMAQLARÍNDA HÁM SANITARIYaLÍQ QORǴAW ZONALARÍNDA JUMÍSLARDÍ ORÍNLAW

 16-statya. Suw obektlerinde, suw obektleriniń suwdı qorǵaw zonaları, jaǵa boyı aymaqlarında hám sanitariyalıq qorǵaw zonalarında jumıslardı orınlaw tártibi Suw obektlerinde, suw obektleriniń suwdı qorǵaw zonaları, jaǵa boyı aymaqlarında hám sanitariyalıq qorǵaw zonalarında, jer astı suwları payda bolatuǵın aymaqlarda suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi kurılıs, remontlaw, tiklew, kól túbin tereńlestiriw hám jarıw jumısları, paydalı qazılmalardı qazıp alıw hám suw ósimliklerin alıw, kabeller, trubalar hám basqa da kommunikaciyalardı ótkeriw, tereklerdi kesiw, burǵılaw, awıl xojalıǵı jumısları hám basqa jumıslar nızamshılıqqa muwapıq orınlanadı. (QR JK 27.06.2014-j. 209/XV-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) Suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi jumıslar usı Nızam talaplarına muwapıq ráwishte, ilimiy tiykarlanǵan norma ham qaǵıydalar tiykarında awıl hám suw xojalıǵı, energetika, balıqshılıq xojalıǵı, toǵay xojalıǵı, turmıs hám kommunal xojalıǵı mápleri esapqa alınǵan halda ótkeriledi.

VI BAP. SUWDAN PAYDALANÍWShÍLAR, SUW TUTÍNÍWShÍLARÍ HÁM OLAR PAYDALANATUǴÍN OBEKTLER

 17-statya. Suwdan paydalanıwshılar Suw xojalıǵınıń paydalanıwshı shólkemleri, suw tutınıwshıları associaciyaları, kommunal-turmıs tarawı gidroenergetika kárxanaları, basqa da kárxanalar, shólkemler, mákemeler, Ózbekstan Respublikası puqaraları, basqa mámleketlerdiń puqaraları hám puqaralıǵı bolmaǵan shaxslar suwdan paydalanıwshılar bolıwı múmkin. 17 ¹-statya. Suw tutınıwshıları Kárxanalar, mákemeler, shólkemler, fermer hám diyxan xojalıqları, sonday-aq Ózbekstan Respublikası puqaraları, basqa mámleketlerdiń puqaraları hám puqaralıǵı bolmaǵan shaxslar suw tutınıwshıları bolıwı múmkin. 17 ²-statya. Suw tutınıwshıları associaciyası Suw tutınıwshıları birlespeleri tiykarınan gidrografiya principine yaki suw resursların racional basqarıw hám olardan paydalanıwdı támiyinleytuǵın basqa da shártlerge muwapıq dúziledi. Suw tutınıwshıları associaciyaları shólkemlestiriwshileri fermer xojalıqları, yuridikalıq shaxs shólkemlestirgen diyqan xojalıqları, sonday-aq yuridikalıq shaxs bolǵan basqa suw tutınıwshıları bolıwı múmkin. Fermer hám diyqan xojalıqları, puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları, sonday-aq basqa suw tutınıwshıları suw tutınıwshıları associaciyalarınıń aǵzaları bolıwı múmkin. Suw tutınıwshıları associaciyaları hám onıń xızmet kórsetiw zonasında jaylasqan aǵzaları, sonday-aq basqa awıl hám suw xojalıǵı uyımları hám basqa yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar ortasındaǵı suwǵa baylanıslı qatnasıqlar shártnama tiykarında retlestiriledi. 18-statya. Suwdan paydalanıw obektleri Suw obektleri yaki olardıń bólekleri suwdan paydalanıw obektleri bolıwı hám nızamshılıqta belgilengen tártipte paydalanıwǵa beriliwi múmkin. 18 ¹-statya. Suw tutınıwı derekleri Suw obektleri yaki olardıń bólekleri suw tutınıwı derekleri bolıwı hám nızamshılıqta belgilengen tártipte suw tutınıwı ushın beriliwi múmkin. 19-statya. Suw obektlerinen paydalanıwdı bir bóleginde yaki tolıq qadaǵan etiw Mámleketlik ayrıqsha áhmiyetke iye yamasa ayrıqsha ilimiy yaki mádeniy bahaǵa iye bolǵan suw obektlerinen paydalanıw nızamshılıqta belgilengen tártipte bir bóleginde tolıq qadaǵan etiliwi múmkin.

 VII BAP. SUWDAN PAYDALANÍW HÁM SUW TUTÍNÍWÍ TYRLERI

 20-statya. Suwdan paydalanıw túrleri Suw obektinen suw alıw usılına, suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiliwine qaray, suwdan paydalanıw ulıwma yaki arnawlı paydalanıwǵa bólinedi. Fizikalıq shaxslar tárepinen suwlardı hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi arnawlı qurılmalar hám qollanbalardı paydalanbaǵan halda óz zárúrliklerin hámde basqa zárúrliklerdi qanaatlandırıw maqsetinde suwdan paydalanıw suwdan ulıwma paydalanıw bolıp tabıladı. Yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar tárepinen suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi arnawlı qurılmalar hám qollanbalardı paydalanǵan halda ámelge asırılatuǵın suwdan paydalanıw suwdan arnawlı paydalanıw bolıp tabıladı. Suwdan arnawlı paydalanıwǵa ayırım jaǵdaylarda arnawlı qurılmalar hám qollanbalardı paydalanǵan halda, biraq suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etetuǵın suwdan paydalanıw da kirgiziliwi múmkin. Suwdan ulıwma hám arnawlı paydalanıw túrleri dizimi Tómengi Ámiwdárya irrigaciyalar sistemaları basseyn basqarması, Qaraqalpaqstan Respublikası Ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw komiteti, Ózbekstan Respublikası Geologiya hám mineral resurslar mámleketlik komitetiniń, Ózbekstan Respublikası Sanaatta, kánshilikte hám kommunal-xızmet sektorında jumıslardıń qáwipsiz alıp barılıwın kadaǵalaw mámleketlik inspekciyasınıń respublikalıq aymaqlıq uyımları tárepinen nızamshılıqqa muwapıq belgilenedi. Suw obektleri jeke yaki birgelikte paydalanıwda bolıwı múmkin. Nızamshılıqta belgilengen tártipte yuridikalıq hám fizikalıq shaxslarǵa tolıq yaki bir bóleginde paydalanıwǵa berilgen suw obekti jeke paydalanatuǵın suw obekti bolıp tabıladı. Jeke paydalanıwǵa berilmegen suw obekti birgelikte paydalanatuǵın suw obekti bolıp tabıladı. Suw obektleri nızamshılıqta belgilengen tártipte awıl hám suw xojalıǵı, sanitariyalıq baqlaw, ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw, geologiya hám mineral resurslar uyımları menen kelsilgen halda paydalanıwǵa beriledi. Suw obektleri suwdan paydalanıwshılarǵa suw tutınıwshılarınıń awıl xojalıǵı, ishimlik, emlew hám turmıs zárúrliklerin, xalıqtıń kurort, rekreaciya hám basqa da zárúrliklerin, sanaat, energetika, transport, balıqshılıq xojalıǵı hám basqa da mámleketlik yaki jámiyetlik zárúrliklerin qanaatlandırıw nızamshılıqta názerde tutılǵan talaplar hám shártlerge boysınılǵan halda paydalanıwǵa beriledi. Shıǵındı suwlardı aǵızıw ushın suw obektlerinen paydalanıwǵa nızamshılıqta názerde tutılǵan jaǵdaylarda hám arnawlı talaplar hám shártlerge boysınǵan halda ǵana jol qoyılıwı múmkin. Suw obektleri bir yaki bir waqıtta bir neshe maqsette paydalanıwǵa beriliwi múmkin. 20 ¹-statya. Suw tutınıwı túrleri Maqsetli paydalanıwǵa qaray suw tutınıwı ishimlik, kommunal-xızmet, emlew, kurort, rekreaciya, balıqshılıq xojalıǵı, sanaat, energetika, awıl xojalıǵı suw paydalanıwına hám basqa túrlerge bólinedi. Suw obektinen alınatuǵın suwdıń muǵdarına qaray, suw tutınıwı ulıwma hám arnawlı suw tutınıwına bólinedi. Fizikalıq shaxslar tárepinen suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi qurılmalar hám qollanbalardı paydalanatuǵın halda óz jeke ishimlik, turmıs xızmeti, rekreaciya, emlew zárúrlikleri, haywanlarǵa suw beriw hám basqa zárúrliklerdi qanaatlandırıw maqsetindegi suw tutınıwı ulıwma suw tutınıwı bolıp tabıladı. Yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar tárepinen suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etiwshi arnawlı qurılmalar ham qollanbalardı paydalanatuǵın halda ámelge asırılatuǵın suw tutınıwı arnawlı suw tutınıwı bolıp esaplanadı. Arnawlı suw tutınıwına ayırım jaǵdaylarda arnawlı qurılmalar hám qollanbalardı paydalanatuǵın halda, biraq suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etetuǵın suw tutınıwı da kirgiziliwi múmkin. Suw resursları nızamshılıqta názerde tutılǵan talaplar hám shártlerge boysınılǵan jaǵdayda tutınıw ushın beriledi. 21-statya. Suwdan ulıwma hám arnawlı paydalanıw Suwdan paydalanıw eki túrde boladı: suwdan ulıwma paydalanıw - suwdıń jaǵdayına tásir etetuǵın qurılmalar yaki texnikalıq qollanbalardı qollanbay paydalanıw; suwdan arnawlı - paydalanıw qurılmalardı yaki qollanbalardı qollanıw jolı menen paydalanıw. Qurılmalar yaki texnikalıq qollanbalardı qollanbay turıp, biraq suwdıń jaǵdayına tásir etetuǵın tárizde suw obektlerinen paydalanıw hám ayırım jaǵdaylarda suwdan arnawlı paydalanıw túrine kirgiziliwi mumkin. Suwdan ulıwma hám arnawlı paydalanıw túrleriniń dizimi awıl hám suw xojalıǵı, tábiyattı qorǵaw, sanitariyalıq baqlawı, geologiya hám mineral resursları uyımları tárepinen belgilep qoyıladı. 22-statya. Suwdan birgelikte hám jeke paydalanıw Suw obektlerinen birgelikte yaki jeke paydalanıw mumkin. Birgelikte paydalanatuǵın suw obektleri quramına jeke paydalanıw ushın berilmegen suw obektleri kirgiziliwi múmkin. Jeke paydalanatuǵın suw obektlerine jergilikli hákimiyat uyımları sheshimi tiykarında bir kárxana, shólkem yaki mákemege tolıq yaki bir bóleginde berilgen suw obektleri kiredi. 23-statya. Suwdan birinshi dárejeli ham ekinshi dárejeli paydalanıw Jeke paydalanıw ushın suw obektleri berip qoyılǵan kárxanalar, shólkemler hám mákemeler - suwdan birinshi dárejeli paydalanıwshılar esaplanıp, olar awıl hám suw xojalıǵı hám tábiyattı qorǵaw uyımları menen kelisilgen halda basqa kárxanalar, shólkemler, mákemeler ham puqaralarǵa suwdan ekinshi dárejeli paydalanıw ushın ruxsat beriwge huqıqlı. Suwdan ekinshi dárejeli paydalanıw ushın berilgen ruxsatnamada suw obektin beriw maqseti hám onnan paydalanıwdıń tiykarǵı shártleri kórsetiledi. Zárúr jaǵdaylarda suwdan ekinshi dárejeli paydalanıw shártleri, táreplerdiń óz-ara huqıq hám minnetleri suwdan birinshi dárejeli hám ekinshi dárejeli paydalanıwshılar arasındaǵı shártnama menen rásmiylestiriledi. Suwdan birinshi dárejeli paydalanıwshı suwdan ekinshi dárejeli paydalanıwshınıń pútkil suw xojalıǵı jumısı ushın juwapker boladı. Suwdan ekinshi dárejeli paydalanıwshı, eger suwdıń tiyisli úlesin suwdan birinshi dárejeli paydalanıwshı ózlestirip alǵan yaki onnan paydalanǵan jaǵdayda, oǵan dawa qozǵawǵa hám jetkerilgen zıyannıń qaplanıwın talap etiwge huqıqlı.

VIII BAP. SUW OBEKTLERIN PAYDALANÍWǴA BERIW TÁRTIBI HÁM ShÁRTLERI

 24-statya. Suw obektleriniń artıqmashılıqlı tárizde xalıq mútájlikleri ushın beriliwi Suw obektleri artıqmashılıqlı tárizde xalıqtıń ishimlik hám turmıs mútájliklerin qanaatlandırıw ushın paydalanıwǵa beriledi. 25-statya. Suw obektlerin jeke paydalanıwǵa beriw tártibi Suw obektleri jeke paydalanıw ushın Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi yaki tiyisli wákillikke iye mámleketlik uyımı tárepinen nızamshılıqta belgilengen tártipte tolıq yaki bir bóleginde beriledi. Suw obektleri jeke paydalanıw ushın suwdan arnawlı paydalanıw yaki suwdı arnawlı tutınıw ruxsatnaması rásmiylestirilgen jaǵdayda beriledi. 26-statya. Suwdan arnawlı paydalanıw yaki suwdı arnawlı tutınıw ushın ruxsatnama beriw tártibi Suwdan arnawlı paydalanıw yaki suwdı arnawlı tutınıw ruxsatnama tiykarında ámelge asırıladı. Tábiyiy suw obektleriniń suwınan arnawlı paydalanıw yaki olardıń suwın arnawlı tutınıw ushın ruxsatnama jer ústi suwları boyınsha - awıl hám suw xojalıǵı uyımları, jer astı suwları boyınsha – geologiya hám mineral resurslar uyımları, mineral hám termal suwlar boyınsha – jer qatlamların geologik úyreniw, sanaatta, kánshilikte hám kommunal-turmıs sektorında jumıslardıń qáwipsiz alıp barılıwın qadaǵalaw uyımları menen kelisilgen halda ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları tárepinen beriledi. (QR JK 27.06.2014-j. 209/XV-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) Jasalma suw obektleriniń suwınan arnawlı paydalanıw yaki olardıń suwın arnawlı tutınıw ushın ruxsatnama: irrigaciya sistemaları basseyn basqarmalarına, magistral kanallar (sistemalar) basqarmalarına, suw saqlaǵıshlardan paydalanıw basqarmalarına, transshegaralıq suw obektlerinen, wálayatlar aralıq áhmiyetke iye suw obektlerinen, iri hám ayrıqsha áhmiyetke iye suw xojalıǵı obektlerinen paydalanıwshı shólkemlerge, nasos stanciyaları, energetika hám baylanıs basqarmalarına, melioraciya ekspediciyalarına, sonday-aq basqa suwdan paydalanıwshılarǵa hám suw tutınıwshılarına - respublika yaki wálayatlar aralıq áhmiyetke iye suw obektlerinen Ózbekstan Respublikası Awıl hám suw xojalıǵı ministrligi tárepinen irrigaciya sistemaları basqarmalarına, sonday-aq basqa suwdan paydalanıwshılarǵa hám suw tutınıwshılarına – rayon áhmiyetine iye suw obektlerinen irrigaciya sistemaları basqarmaları tárepinen; suw tutınıwshıları associaciyalarına, sonday-aq basqa suwdan paydalanıwshılarǵa hám suw tutınıwshılarına – rayon áhmiyetine iye suw obektlerinen irrigaciya sistemaları basqarmaları tárepinen; ózleri xızmet kórsetetuǵın zonada jaylasqan fermer hám diyqan xojalıqlarına, puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarına hám basqa da suw tutınıwshılarına - awıl xojalıǵı zárúrlikleri ushın suw obektlerinen rayon awıl hám suw xojalıǵı bólimi menen kelisilgen halda suw tutınıwshıları birlespeleri tárepinen beriledi. Suwdan arnawlı paydalanıw yaki suwdı arnawlı tutınıw ushın ruxsatnama beriw tártibi Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilenedi. 27-statya. Suwdan ulıwma paydalanıwdı ámelge asırıw Suwdan ulıwma paydalanıw usı Nızam hám basqa da nızam aktlerinde belgilenetuǵın tártipte ruxsatsız hám sheklewlersiz ámelge asırıladı. 28-statya. Jeke paydalanıw ushın berilgen suw obektlerinde suwdan ulıwma paydalanıw hám ulıwma tutınıw Jeke paydalanıw ushın berilgen suw obektlerinde suwdan ulıwma paydalanıwǵa hám ulıwma suw tutınıwına usı suw obektlerinen paydalanıwshı shólkemler tárepinen awıl hám suw xojalıǵı, ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları menen kelisilgen jaǵdayda, belgilengen shártlerge tiykarlanıp jol qoyıladı, zárúr jaǵdaylarda bolsa, bunday suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı nızam aktlerine muwapıq qadaǵan etip qoyılıwı múmkin. 29-statya. Suw alıw limitleri Suw alıw limitleri barlıq suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshılarına belgilenedi. Suw alıw limitleri (usı statyanıń úshinshi hám tórtinshi bólimlerinde názerde tutılǵan jaǵdaylar buǵan kirmeydi) awıl hám suw xojalıǵı uyımları tárepinen suw derekleri, basseyn irrigaciya sistemaları, magistral kanallar (sistemalar), irrigaciya sistemaları, ekononomika tarawları, aymaqlar, suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshıları boyınsha belgilenedi, jer astı suwları boyınsha bolsa geologiya ham mineral resurslar hám sanaatta, kánshilikte hám kommunal-turmıs xızmeti sektorında jumıslardıń qáwipsiz alıp barılıwın qadaǵalaw uyımları menen kelisilgen halda belgilenedi. Fermer hám diyxan xojalıqları hám basqa da suw paydalanıwshıları ushın suw alıw limitleri olarǵa xızmet kórsetiwshi suw tutınıwshıları associaciyası tárepinen belgilenedi. Kommunal hám turmıs xızmetin kórsetiw xojalıqlarınıń suw alıw limitleri tiyisli paydalanıwshı shólkemler tárepinen belgilenedi. Suw alıw limitleri suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshıları ushın dereklerdiń boljaw etilgen hám haqıyqıy suwlılıǵı esapqa alınǵan halda awıl xojalıǵı talapları ushın bir jılda eki márte hám de basqa talaplar ushın bir jılda bir márte belgilenedi hám olar ushın májbúriy bolıp tabıladı. Suwdan paydalanıwshılardıń suwdı jetkerip beriw boyınsha xızmetleri, sonday-aq kórsetilgen basqa suw xojalıǵı xızmetleri ushın shártnama tiykarında haqı tólenedi. 30-statya. Suw obektlerinen paydalanıw múddetleri Suw obektleri turaqlı yamasa waqıtsha paydalanıw ushın beriledi. Múddeti aldınnan belgilenbegen halda paydalanıw - turaqlı paydalanıw bolıp esaplanadı. Suwdan waqıtsha paydalanıw múddeti: qısqa - úsh jılǵa shekem hám uzaq - jigirma jılǵa shekem bolıwı múmkin. Suw obektlerinen waqıtsha paydalanıw múddetleri suwdan paydalanıwshı mápdar tárepler usınısı boyınsha, usı suw obektlerin jeke paydalanıw ushın beriw haqqında sheshim shıǵarǵan yamasa onnan arnawlı paydalanıw ushın ruxsatnama bergen mámleketlik uyımlar tárepinen uzaytılıwı múmkin.

IX BAP. SUWDAN PAYDALANÍWShÍLARDÍŃ HÁM SUW TUTÍNÍWShÍLARÍNÍŃ HUQÍQ HÁM MINNETLERI

31-statya. Suwdan paydalanıwshılardıń huqıqları Suwdan paydalanıwshılar: suw obektleri qanday maqsetler ushın paydalanıwǵa berilgen bolsa, tek usı maqsetlerde paydalanıw; suwdan paydalanıwdı ámelge asırıw ushın nızamshılıqta belgilengen tártipte qurılmalar hám basqa da obektlerdi qurıw hám rekonstrukciya etiw; berilip atırǵan suwdıń muǵdarı hám sapasın tekseriw; nızamshılıqta názerde tutılǵan jaǵdaylardı biykar etkende, suwdan paydalanıw tuwralı shártnama boyınsha alınbay qalǵan suw ushın kompensaciya talap etiw; suw resursların basqarıwǵa tiyisli sheshimler qabıl etiliwinde qatnasıw; derektiń boljanǵan hám haqıyqıy suwlılıǵınan kelip shıqqan halda suw alıw limitlerin ózgertiw boyınsha usınıslar kirgiziw; óz huqıqları hám nızamlı mápleriniń buzılıwı, sonıń ishinde belgilengen suw alıw limitleri hám suw beriw rejimine muwapıq suw alıw xuqıqınıń buzılıwı sebepli jetkizilgen zıyannıń ornı nızamshılıqta belgilengen tártipte qaplanıwın talap etiw huqıqına iye. Suwdan paydalanıwshılar nızamshılıqqa muwapıq basqa huqıqlarǵa da iye bolıwı múmkin. 31 ¹-statya. Suw tutınıwshılarınıń huqıqları Suw tutınıwshıları: berilip atırǵan suwdıń muǵdarı menen sapasın tekseriw; nızamshılıq názerde tutılǵan jaǵdaylardan basqa, suw tutınıwı tuwralı shártnama boyınsha alınbay qalǵan suw ushın kompensaciya talap etiw; suw resursların basqarıwǵa tiyisli sheshimler qabıl etiliwinde qatnasıw; óz talaplarınan kelip shıqqan halda suw alıw limitlerin ózgertiw boyınsha usınıslar kirgiziw; suwǵa baylanıslı qatnasıqlar tarawındaǵı óz jumısın muwapıqlastırıw, sonday-aq ulıwma máplerin bildiriw hám qorǵaw ushın associaciyalarǵa (awqamlarǵa) hám basqa da birlespelerge birlesiw; óz huqıqları hám nızamlı mápleriniń buzılıwı, sonıń ishinde belgilengen suw alıw limitleri hám suw beriw rejimine muwapıq suw alıw xuqıqınıń buzılıwı sebepli jetkizilgen zıyannıń ornı nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte qaplanıwın talap etiw huqıqına iye. Suw tutınıwshıları nızamshılıqqa muwapıq basqa da huqıqlarǵa iye bolıwı múmkin. 32-statya. Suwdan paydalanıwshılar hám suw  tutınıwshılarınıń huqıqların qorǵaw Suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshılarınıń huqıqları Nızam menen qorǵaladı. Suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshılarınıń buzılǵan huqıqları nızamshılıqta názerde tutılǵan tártipte tikleniwi tiyis. 33-statya. Suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshılarınıń huqıqların sheklew Nızamshılıqta názerde tutılǵan jaǵdaylarda xalıq salamatlıǵın saqlaw maqsetin, mámlekettiń basqa máplerin, sonday-aq basqa suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshılarınıń máplerin gózlep, suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshılarınıń huqıqları shekleniwi múmkin. Bunda xalıqtıń ishimlik hám turmıs talapları ushın suw obektlerinen paydalanıw shárayatları tómenlemewi kerek. 34-statya. Suwdan paydalanıwshılardıń minnetleri Suwdan paydalanıwshılar: suw obektlerinen racional paydalanıwı, suwdan únemli paydalanıw, suwlardıń sapasın tiklew hám jaqsılaw boyınsha ǵamxorlıq qılıwı; belgilengen suw alıw limitlerine hám suwdan paydalanıw qaǵıydalarına boysınıwı; suwdan arnawlı paydalanıwda nızamshılıqta belgilengen tártipte ruxsatnamanı rásmiylestiriwi; pataslawshı zatlarǵa iye bolǵan jıyındı suwlardı suw obektlerine aǵızıwdı keskin toqtatıw ilajların kóriw; basqa suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshılarınıń huqıqları hám nızamlı mápleriniń buzılıwına, sonday-aq suw obektlerine, xojalıq obektleri hám tábiyǵıy resurslarǵa (jerler, ósimlik hám haywanat dúnyası, paydalı qazılmalar hám basqalarǵa) zıyan keltiriwge jol qoymawı; (QR JK 26.12.2018-j. 225/XXIV-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) suw obektlerin, suwdı qorǵaw hám basqa da qurılmalardı, texnikalıq qurılmalardı texnikalıq jaqtan saz jaǵdayda saqlawı, olardı isletiw sapasın jaqsılaw hám de olardan paydalanıwdıń belgilengen qaǵıydalarına boysınıwı; suwdı alıw hám beriwde suw muǵdarı esabın júriziw, sonday-aq nızamshılıqta belgilengen tártipte esabat usınıwı; suw resurslarınan paydalanǵanı, sonday-aq suwdı jetkerip beriw boyınsha xızmetler hám kórsetilgen basqa da suw xojalıǵı xızmetleri ushın tólemlerdi óz waqtında shártnama tiykarında tólewi; suwdı únemlew ilajların kóriwi; suw resurslarınan aqılǵa muwapıq paydalanıwda suw tutınıwshılarına kómeklesiwi; suwlardıń pataslanıwı hám kemeyip ketiwiniń aldın alıw hám olardı saplastırıw, suw obektlerine suwlardıń zıyanlı tásirin saplastırıw ilajların kóriw sonday-aq jer ústi hám jer astı suwları toplanatuǵın maydanlardıń iplaslanıwına jol qoymawı; suw obektleriniń suwdı qorǵaw zonaları, jaǵa boyı aymaqları sanitariyalıq qorǵaw zonaların saqlawdıń belgilengen rejimine boysınıwı; suwlardan paydalanıw hám olardı qorǵaw boyınsha mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asırıwshı uyımlardıń wákillerin óz suw xojalıǵı obektlerine belgilengen tártipte kiritiwi hám de olarǵa zárúr málimlemeni usınıwı; suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etetuǵın avariyalar hám basqa da tábiyiy hám texnogen túrdegi ayrıqsha jaǵdaylar júzege kelgenligi haqqındaǵı jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımların óz waqtında xabardar etiwi hám olardıń aqıbetlerin saplastırıw boyınsha jumıslardı ámelge asırıwda, sonday-aq suw obektlerinde rekonstrukciya jumıslarında nızamshılıqta belgilengen tártipte qatnasıwı; balıqlardı, basqa suw florası hám faunasın qorǵaw ilajların ámelge asırıwı tiyis. Suwdan paydalanıwshılar juwapkershiliginde nızamshılıqqa muwapıq basqa wazıypalar da bolıwı múmkin. 34 ¹-statya. Suw tutınıwshılarınıń minnetleri Suw tutınıwshıları: suw resurslarınan racional paydalanıwı, suwdıń maqsetsiz paydalanılıwına jol qoymaw, suwdı únemli paydalanıw, suwlardıń sapasın tiklew hám jaqsılaw boyınsha ǵamxorlıq qılıwı; belgilengen suw alıw limitlerin hám suw tutınıw qaǵıydalarına boysınıw; suwdı arnawlı tutınıwda nızamshılıqta belgilengen tártipte ruxsatnamanı rásmiylestiriw; pataslawshı zatlarǵa iye bolǵan jıyındı suwlardı suw obektlerine aǵızıwdı keskin toqtatıw ilajların kóriwi; basqa suw tutınıwshıları hám suwdan paydalanıwshılardıń huqıqları hám nızamlı mápleriniń buzılıwına, sonday-aq suw obektlerine, xojalıq obektleri hám tábiyǵıy resurslarǵa (jerler, ósimlik hám haywanat dúnyası, paydalı qazılmalar, hám basqalarǵa) zıyan jetkiziwge jol qoymawı; (QR JK 26.12.2018-j. 225/XXIV-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen) suw alıw orınların suwdı basqarıw hám esapqa alıw quralları menen úskenelew, ishki suw obektleri hám qurılmaların texnikalıq bazasın saz jaǵdayda saqlawı, olardan paydalanıwdıń belgilengen qaǵıydalarına boysınıwı; alınıp atırǵan suw muǵdarı esabın júrgiziwi hám suwdı arnawlı tutınıw ushın ruxsatanama bergen uyımlarǵa zárúr málimlemeni usınıwı; suw resurslarınan paydalanǵanı, sonday-aq suwdı jetkerip beriw boyınsha xızmetler hám kórsetilgen basqa da suw xojalıǵı xızmetleri ushın tólemlerdi óz waqtında shártnama tiykarında tólewi; suwdı únemlew ilajların kóriwi; suwlardı qorǵaw boyınsha belgilengen tártipte kelisilgen texnologiyalıq, toǵay-melioraciyalıq, agrotexnikalıq, gidrotexnikalıq, sanitariyalıq ilajlar hám basqa da ilajlardı ámelge asırıwı; suwlardıń pataslanıwı hám kemeyip ketiwiniń aldın alıw hám olardı saplastırıw ilajların ámelge asırıwda ózlerine xızmet kórsetiwshi suwdan paydalanıwshılardıń jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń talabına qaray qatnasıwı, sonday-aq jer ústi hám jer astı suwları toplanatuǵın maydanlardıń pataslanıwına jol qoymawı; suw obektleriniń suwdı qorǵaw zonaları, jaǵa aymaǵı hám sanitariyalıq qorǵalıw zonaların qorǵaw hám olardan paydalanıw tártibi hám shártlerine boyısınıw; suwlardan paydalanıw hám olardı qorǵaw boyınsha mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asırıwshı uyımlardıń wákillerin óz suw xojalıǵı obektlerine belgilengen tártipte kirgiziwi hám de olarǵa zárúr málimlemeni usınıwı; suwlardıń hám suw obektleriniń jaǵdayına tásir etetuǵın avariyalar hám basqa da tábiyǵıy hám texnogen túrdegi ayrıqsha jaǵdaylar júzege kelgenligi haqqında ózlerine xızmet kórsetiwshi suwdan paydalanıwshılardı jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımların óz waqtında xabardar etiwi hám olardıń aqıbetlerin saplastırıw boyınsha islerdi ámelge asırıwda qatnasıwı; balıqlardı, basqa suw florası hám faunasın qorǵaw ilajların ámelge asırıwı tiyis. Suw tutınıwshılarınıń juwapkershiliginde nızamshılıqqa muwapıq basqa da wazıypalar bolıwı múmkin.

 X BAP. SUWDAN PAYDALANÍW HÁM SUWDÍ TUTÍNÍW HUQÍQÍN BIYKAR ETIW

35-statya. Suwdan paydalanıw yamasa suwdı tutınıw huqıqın biykar etiw tiykarları Suwdan paydalanıw yamasa suwdı tutınıw huqıqı: suwdan paydalanıw, suw tutınıwı talap etilmegende yamasa olardan waz keshilgende; suwdan paydalanıw yamasa suw tutınıwı múddeti pitkende; kárxana, mákeme, shólkem, fermer xojalıǵı saplastırılǵanda, diyxan xojalıǵı saplastırılǵanda (jumısı toqtatılǵanda); suw xojalıǵı qurılmaları basqa suwdan paydalanıwshılarǵa berilgende; jeke paydalanıp atırǵan suw obektlerin qaytarıp alıwǵa zárúrlik payda bolǵanda biykar etiledi. Suwdan paydalanıw yamasa suwdı tutınıw hám suwlardı qorǵaw qaǵıydaları buzılǵan yamasa suwdan maqsetsiz paydalanılǵanda yamasa suw maqsetsiz tutınılǵanda hám limitten tısqarı suw alınǵanda, suw resurslarınan paydalanǵanlıq, suwdı jetkerip beriw boyınsha xızmetler hám kórsetilgen basqa da suw xojalıǵı xızmetleri ushın tólemler tólenbegen jaǵdayda da suwdan paydalanıw yamasa suwdı tutınıw huqıqı biykar etiliwi múmkin (ishimlik hám turmıs talapları ushın suwlardan paydalanıw buǵan kirmeydi). Nızamshılıqta suwdan paydalanıw yamasa suwdı tutınıw huqıqın biykar etiwdiń basqa tiykarları da názerde tutılıwı múmkin.  36-statya. Suwdan paydalanıw yamasa suwdı tutınıw huqıqın biykar etiw tártibi Suwdan paydalanıw yamasa suwdı tutınıw huqıqı: suwdan arnawlı paydalanıw yamasa suwdı arnawlı tutınıw ushın berilgen ruxsatnamanıń háreket etiwin toqtatıw hám onı biykar etiw;    (QR JK 02.03.2015-j. 28/III-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen) jeke padalanıw ushın berilgen suw obektlerin qaytarıp alıw jolı menen biykar etiledi. Suwdan arnawlı paydalanıw yamasa suwdı arnawlı tutınıw ushın oǵan berilgen ruxsatnamanıń háreket etiwin toqtatıw hám usı ruxsatnamanı biykar etiw nızamshılıqta belgilengen tártipte ámelge asırıladı. (QR JK 02.03.2015-j. 28/III-sanlı QR Nızamına tiykar ekinshi bólim jańa redakciyada bayan etilgen) 37-statya. Jeke paydalanıw ushın berilgen suw obektlerin qaytarıp alıw Jeke paydalanıw ushın berilgen suw obektleri nızamshılıqta belgilengen tártip boyınsha qaytarıp alınadı. 38-statya. Suw xojalıǵı ilajların ótkeriw, suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı shártlerin biykar etiw yamasa ózgertiw nátiyjesinde keltirilgen zıyannıń ornın qaplaw Kárxanalar, mákemeler, shólkemler, fermer, diyxan xojalıqları hám de puqaralarǵa suw xojalıǵı ilajların (suw obektlerin qurıw, rekonstrukciyalaw hám ońlaw islerin hám basqalardı) ótkeriw, suwdan racional paydalanbaw, olardı pataslaw, kemeytiw, sonday-aq suwdan paydalanıw hám suw tutınıw shártlerin nızamǵa qayshı ráwishte biykar etiw yamasa ózgertiw nátiyjesinde jetkizilgen zıyannıń ornı nızamshılıqta belgilengen jaǵdaylarda hám tártipte qaplanadı. Suw obektleriniń jaǵa aymaqlarında hám sanitariyalıq qorǵaw zonalarında nızamǵa qayshı ráwishte qurılǵan obektler hám nızamǵa qayshı ráwishte ózlestirilgen jer uchastkalarında suw xojalıǵı ilajların ótkeriw waqtında jetkizilgen zıyannıń ornı qaplanbaydı.

 XI BAP. XALÍQTÍŃ IShIMLIK SUW, TURMÍSLÍQ HÁM BASQA DA MYTÁJLIKLERI UShÍN SUW OBEKTLERINEN PAYDALANÍW

39-statya. Xalıqtıń ishimlik suw, turmıslıq hám basqa da mútájlikleri ushın beriletuǵın suw obektleri Xalıqtıń ishimlik suw hám turmıslıq suw támiynatına mútájliklerin qanaatlandırıw ushın suwdıń sapası belgilengen sanitariyalıq - gigiena talaplarına hám mámleketlik standartlarǵa muwapıq bolǵan suw obektleri beriledi. 40-statya. Xalıqtı oraylastırılǵan tártipte suw menen támiyinlew Xalıqtıń ishimlik suw, turmıslıq hám basqa da mútájliklerin oraylastırılǵan tártipte suw menen támiyinlew ushın suw obektlerinen paydalanılǵanda, óziniń kúndelikli basqarıwında, iyeliginde yamasa paydalanıwında xojalıq-ishimlik vodoprovodları bolǵan kárxanalar, shólkemler hám mákemeler suw alıw qurılamalrınıń belgilengen tártipte tastıyıqlanǵan joybarlarına hám ishimlik suw alıw hám onı tutınıwshılarǵa jetkerip beriw ushın suwdan arnawlı paydalanıw ruxsatnamalarına muwapıq suw támiynatı dereklerinen suw alıwǵa huqıqlı. Usı statyanıń birinshi bóliminde kórsetilgen kárxanalar, mákemeler hám shólkemler alıp atırǵan suwların esapqa alıp barıwdı shólkemlestiriwdi, suw menen támiyinlew dereklerindegi suwdıń sapasınıń jaǵdayın turaqlı baqlap baradı hám dereklerde suw sapası ózgergenligi hám jumsalǵan suw muǵdarı haqqında ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw, geologiya hám mineral resurslar, sanaatta, kánshilikte hám kommunal-turmıs sektorında islerdiń qáwipsiz alıp barılıwın qadaǵalaw, sanitariyalıq baqlaw uyımlarına hám jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarına maǵlıwmatlar berip turadı. 41-statya. Xalıqtı oraylastırılmaǵan tártipte suw menen támiyinlew Xalıqtıń ishimlik suw, turmıslıq hám basqa da mútájliklerin oraylastırılmaǵan tártipte suw menen támiyinlew ushın suw obektlerinen paydalanılǵanda kárxanalar, mákemeler, shólkemler, fermer, diyxan xojalıqları hám puqaralar suwdan racional paydalanıw yamasa suwdan ulıwma yamasa arnawlı tutınıw tártibinde tikkeley jer astı yamasa jer ústi suw obektlerinen suw alıwǵa huqıqlı. Zárúr jaǵdaylarda, bunday suw alıw kanallar, kollektorlar, suw saqlaǵıshlardı joybarlastırıw, qurıw hám rekonstrukciyalaw waqtında názerde tutılıwı hám mólsherlep qoyılıwı tiyis. Usı maqsetler ushın arnalǵan suw alıw  qurılmalarınan paydalanıw Qaraqalpaqstan Respublikası suw xojalıǵı ministrligi, Qaraqalpaqstan Respublikası turaq-jay kommunallıq xızmetin kórsetiw ministrligi hámde Ózbekstan Respublikası Mámleketlik geologiya hám mineral resurslar komitetiniń aymaqlıq bóliminiń sheshimine muwapıq hám suw obektlerinen paydalanıwshı shólkemler, sonday-aq ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw, sanitariyalıq baqlaw puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları menen kelisilgen halda ámelge asırıladı. Suwdan paydalanıwshılar hám suw tutınıwshıları usı suw alıw qurılmalarınıń tiyisli sanitariyalıq-texnikalıq jaǵdayda bolıwın támiyiynlewi tiyis. (QR 30.06.2021-j. 152/XX-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgeris kirgizilgen) 42-statya. Tutınıwǵa jaramlı jer astı suwlarınan tutınıwǵa hám turmıs talaplarına baylanıslı bolmaǵan maqsetlerde paydalanıwdı sheklew Tutınıwǵa jaramlı jer astı suwlarınan tutınıwǵa hám turmıs talaplarına baylanaslı bolmaǵan maqsetlerde paydalanıwǵa, ádette, jol qoyılmaydı. Jer júzindegi zárúr suw derekleri bolmaǵan hám tutınıwǵa jaramlı jer astı suw qorları jeterli bolǵan orınlarda usı Nızamnıń 29-statyasına muwapıq limitlerge sáykes ráwishte ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw, geologiya hám mineral resursları uyımları bunday suwlardan ishimlik hám turmıslıq zárúrliklerge baylanıslı bolmaǵan maqsetlerde paydalanıwǵa ruxsat beriwi múmkin.

XII BAP. SUW OBEKTLERINEN EMLEW, KURORT HÁM SALAMATLASTÍRÍW MAQSETLERINDE PAYDALANÍW

 43-statya. Shıpalı suwlar qatarına kirgizilgen suw obektlerinen birinshi gezekte emlew hám kurort maqsetlerinde paydalanıw Belgilengen tártipte shıpalı suwlar qatarına kirgizilgen suw obektlerinen birinshi gezekte emlew hám kurort maqsetlerinde paydalanıladı. Awıl hám suw xojalıǵı hám ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları shıpalı suwlar qatarına kirgizilgen suw obektlerinen ayırım jaǵdaylarda ǵana tiyisli sanaatta, kánshilikte hám kommunal-turmıs sektorında jumıslardıń qáwipsiz alıp barılıwın qadaǵalaw uyımları, densawlıqtı saqlaw uyımları hám kurort basqarmaları menen kelisilgen halda, basqa maqsetler ushın paydalanıwǵa ruxsat beriwi múmkin. 44-statya. Shıpalı suwlar qatarına kirgizilgen suw obektlerine aǵındı suwlar taslanıwın qadaǵan etiw Shıpalı suwlar qatarına kirgizilgen suw obektlerine aǵındı suwlardı taslaw qadaǵan etiledi. 45-statya. Dem alıw hám sport suw obektlerinen paydalanıw tártibi Dem alıw hám sport ushın suw obektlerinen paydalanıw tártibi nızamshılıq penen belgilenedi.

 XIII BAP. SUW OBEKTLERINEN AÍL XOJALÍǴÍ ZÁRYRLIKLERI UShÍN PAYDALANÍW

46-statya. Awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı Awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı awıl xojalıq kárxanaları, oqıw orınları, shólkemler, fermer hám diyxan xojalıqlarınıń, sonday-aq puqaralardıń suwǵarılatuǵın jerlerinde qolay suw rejimin júzege keltiriw maqsetinde ámelge asırıladı. Suw obektlerinen awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın paydalanıw limit boyınsha suwdan paydalanıw yaki suw tutınıwınıń belgilengen tártibine boysınǵan jaǵdayda suwdan racional paydalanıw yaki suwdı ulıwma hám arnawlı paydalanıw tártibinde ámelge asırıladı. Fermer hám diyxan xojalıqlarınıń suw alıw limitleri olardıń kelisimisiz ózgertiliwi múmkin emes, dereklerdiń suwı kemeygen jaǵdayları buǵan kirmeydi. Awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın suwdan arnawlı paydalanıw yaki suwdı arnawlı tutınıw ushın ruxsatnama usı Nızamnıń 26-statyasına muwapıq beriledi. 47-statya. Awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın suwdan paydalanıwdı hám suwdan tutınıwın jobalastırıw Suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı hár jılǵı suw menen haqıyqıy támiyinleniw esapqa alınǵan halda suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı rejeleri tiykarında ámelge asırıladı. Kollektor-drenaj tarmaǵında suwdan paydalanıwdı hám suw tutınıwın rejelestiriw melioraciya islenip atırǵan jerlerdiń jaǵdayın, kollektor-drenaj suwı sapasın esapqa alǵan jaǵdayda ámelge asırıladı. Suw tutınıwı rejeleri suw tutınıwshıları birlespeleri tárepinen dúziledi hám tastıyıqlanadı. Suw tutınıwshıları birlespeleri suw tutınıw rejelerin ulıwmalastıradı hám shólkemlerdiń suwdan paydalanıw rejelerin dúzedi. Suw tutınıw birlespeleriniń suwdan paydalanıw rejeleri irrigaciya tarmaqları basqarmaları hám irrigaciya tarmaqları basseynler basqarmaları tárepinen ulıwmalastırıladı. Tómendegiler: Irrigaciya sistemaları basqarması rayon awıl hám suw xojalıǵı bólimi menen kelisilgen halda – suw tutınıwshılar shólkemleri boyınsha; Irrigaciya sistemaları basseyni basqarması, Ózbekstan Respublikası Awıl hám suw xojalıǵı ministrliginiń tiyisli aymaqlıq uyımları menen kelisilgen halda – irrigaciya sisteması boyınsha; Ózbekstan Respublikası Awıl hám suw xojalıǵı ministrliginiń, Suw xojalıǵı Bas basqarması – basseynlik irrigaciya sisteması boyınsha, iri hám oǵada áhmiyetli suw xojalıǵı obektleri boyınsha dúzilgen hám ulıwmalastırılǵan suwdan paydalanıw rejelerin tastıyıqlaydı. 48-statya. Suwǵarılatuǵın jerlerde suwdan paydalanıw hám suw tutınıwınıń ózgeshelikleri Suwǵarılatuǵın jerlerde kanallar, quramalı injenerlik qurılmalar, melioraciya tarmaǵı payda etilgenligi usınday jerlerdiń ózgesheligi bolıp tabıladı. Suw qorı jerlerinen, suw obektlerinen, suwǵarılatuǵın jerler sheńberindegi suw xojalıǵını paydalanıwshı shólkemleri suw xojalıǵı obektleri hám imaratlarınan jeke suw xojalıǵı tarmaǵı sıpatında paydalanıladı, olar mámleketlik múlk bolıp, menshiklestiriliwge jatpaydı. Suw obektleriniń jaǵa aymaqları, jer astı suwın alıwdıń sanitariyalıq qorǵaw zonalarına jatpaydı. I hám II poyasları tábiyattı qorǵaw mútájlikleri ushın jer iyeleri hám jerden paydalanıwshılardan tábiyattı qorǵaw mútájlikleri ushın alıp qoyılıwı múmkin. Suwǵarılatuǵın diyqanshılıq mútájlikleri ushın suw obektlerinen paydalanıw limit boyınsha suwdan paydalanıwdıń yaki suwdı tutınıwdıń belgilengen tártibine boysınǵan halda ámelge asırıladı. Suwdı tek esaptan ótken, suwdı basqarıw hám esaplaw quralları menen támiyinlengen suw ajıratıw jerlerinen (kanallardıń suw alıw qurılmaları, qudıq, nasos stanciyası (agregatı) hám basqa suw alıw qurılmaları) shártnama tiykarında alıwǵa ruxsat beriledi. 49-statya. Awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın suw obektlerinen paydalanıwshı suw tutınıwshılarınıń minnetleri Awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın suw obektlerinen paydalanıwshı suwda tutınıwshılar usı Nızamnıń 34-statyasında názerde tutılǵan minnetlerden tısqarı: suw resursların sapalı basqarıwı, limitten artıqsha suw alınıwına hám suwdan maqsetsiz paydalanıwǵa jol qoymawı; belgilengen tártipte jańa suw obektleri qurılıwın hám islep turǵanların rekonstrukciya isleniwin, sonday-aq suwǵarılatuǵın jerlerdiń kompleksli rekonstrukciya isleniwin shólkemlestiriwi: awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın paydalanılatuǵın suwlardıń monitoringi tiykarında unamsız jaǵdaylardıń sebepleri hám aqıbetlerin saplastırıwı shárt. 49¹-statya. Awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın suw resurslarınan paydalanıwshı suw tutınıwshılarınıń minnetleri Awıl xojalıǵı mútájlikleri ushın suw resurslarınan paydalanıwshı suwdan tutınıwshıları usı Nızamnıń 34¹-statyasında názerde tutılǵan minnetlerden tısqarı: awıl xojalıǵı eginlerin hám tereklerdi suwǵarıw, sonday-aq jaylawlarǵa suw shıǵarıwdıń qolay rejimin saqlawı; suwdı únemleytuǵın texnologiyalardı hám aldıńǵı suwǵarıw texnologiyasın payda etiw arqalı suwǵarıw quralları hám usılların jetilistiriwi; suwdı únemlewge múmkinshilik beretuǵın agrotexnikalıq ilajlardı ámelge asırıwı; topıraqtıń ónimdarlıǵın saqlaw múmkinshiligin beretuǵın melioraciya ilajların ámelge asırıwı; suwǵarıw ushın berilgen suwlardıń kollektor-drenaj tarmaǵına hám basqa da suw obektlerine aǵızıp jiberiwine jol qoymawı; suw xojalıǵı obektlerin qurıw, rekonstrukciyalaw, ońlaw hám tiklewde nızamshılıqta belgilengen tártipke boysınılıwı shárt. 50-statya. Aqaba suwlar menen suwǵarıw Awıl xojalıq jerlerin aqaba suwlar menen suwǵarıwǵa ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları mámleketlik sanitariyalıq baqlaw hám mámleketlik veterinariya xızmeti uyımları menen kelisilgen halda ruxsat etiledi. (QR JK 11.08.2017-j. 153/XVII-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen) Sanaat, kommunal kárxanaları hám basqa da kárxanalar, mákemeler, shólkemler hám de puqaralar topıraq ónimdarlıǵına hám jetistiriletuǵın awıl xojalıǵı ónimlerine zıyan keltiriwshi suwlardı awıl xojalıq eginlerdi suwǵarıw ushın beriliwi qadaǵan etiledi. 51-statya. Toǵaylar, terekzarlar hám nálxanalar menen bánt bolǵan jerlerdi suwǵarıw Usı Nızamnıń 46, 49-statyaları hám 50-statyalarınıń birinshi bóliminde kórsetilgen talaplar toǵaylar, terekzarlar hám nálxanalar menen bánt bolǵan jerlerdi suwǵarıwǵa qollanıladı. 52-statya. Jámáátlik baǵlardı, júzimzarlardı, egisliklerdi hám tamarqa jer uchastkaların suwǵarıw ushın suw obektlerinen paydalanıw Jámáátlik baǵlardı, júzimzarlardı, egisliklerdi hám tamarqa jer uchastkaların suw menen támiyinlew suw tutınıwı tuwralı shártnama tiykarında suw tutınıwshıları birlespeleri tárepinen belgilengen tártipte ámelge asırıladı. Puqaralardıń egisliklerin hám tamarqa jer uchastkaların suwǵarıw ushın suw resursların ajıratıw suw tutınıwshıları shólkemleri tárepinen belgilenetuǵın puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarınıń suw alıw limitlerinde názerde tutıladı. Puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları puqaralardıń egislikleri hám tamarqa jer uchastkaların suwǵarıw ushın suwǵa bolǵan mútájliklerin ulıwmalastıradı, suwdan paydalanıw turaqlı shártnamalar dúzedi hám olar arasında suwdı paydalanıw tártibin belgileydi, sonday-aq suwǵarıw tarmaqlarında ońlaw-tiklew jumısların shólkemlestiredi. 53-statya. Suw tutınıwshılarına suw obektlerinen beriletuǵın suw aǵımı muǵdarın ózbetinshe ózgertiwdi qadaǵan etiw Suw tutınıwshılarınıń suw tutınıwshıları birlespeleri hám suw xojalıǵınıń paydalanıwshı shólkemleri menen belgilengen tártipte kelisilmegen halda suw muǵdarın kóbeytiw yaki kemeytiw maqsetinde suw obektlerindegi gidrotexnikalıq qurılmalardı óz betinshe ózgertiwi, sonday-aq olarǵa waqtınsha tosqınlıqlar, nasos stanciyaları (agregatlar) hám suwdı kóteretuǵın hámde suw alatuǵın basqa da qurılmalardı qurıw qadaǵan etiledi. Esaptan ótkerilmegen suw ajıratıw jerlerinen óz betinshe suw alıw qadaǵan etiledi. 54-statya. Suw obektleri hám gidrotexnikalıq qurılmalar ústinen traktorlar, transport quralların hám sharwa malların aydap ótiwdiń qadaǵan etiliwi Suw obektleri hám gidrotexnikalıq imaratlar ústinen traktorlar, awıl xojalıq mashinaları, avtomobiller hám basqa transport quralların aydap ótiw, sonday-aq belgilenbegen jerlerden sharwa malların aydap ótiw hám suwǵarıw qadaǵan etiledi.

 XIV BAP. SUW OBEKTLERINEN SANAAT MAQSETLERINDE HÁM ENERGETIKA MYTÁJLIKLERI UShÍN PAYDALANÍW

55-statya. Suw obektlerinen sanaat maqsetlerinde hám ıssılıq energetika mútájlikleri ushın paydalanıwshı suw tutınıwshılarınıń minnetleri Suw obektlerinen sanaat maqsetlerinde hám ıssılıq energetika mútájlikleri ushın paydalanıwshı suw tutınıwshıları, usı Nızamnıń 34-1-statyasında názerde tutılǵan minnetlerden tısqarı, óndirislik texnologiyalardı jetilistiriw, suw támiyinatınıń aylanba hám tákirariy sistemaların payda etiw arqalı suw muǵdarın kemeytiw hám aqaba suwlardıń aǵızıp jiberiliwin toqtatıw ilajların ámelge asırıwı shárt. Jobalastırılǵan hám iske túsirilip atırǵan sanaat obektleri ushın suw bazasınıń úzliksiz sistemasınan paydalanıwdı názerde tutıw qadaǵan etiledi, óndiris shártleri menen aylanba suw támiyinatına kóshiriliwi múmkin bolmaǵan kárxana hám basqa da obektler buǵan kirmeydi. Aylanba suw támiynatına iye bolmaǵan hárekettegi kárxanalar ushın ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları tárepinen awıl hám suw xojalıǵı uyımları menen kelisilgen halda olardı suw támiyinatınıń úzliksiz sistemasına ótkeriw múddetleri belgilenedi. 56-statya. Ishimlik suwdan sanaat maqsetleri ushın paydalanıwdı sheklew Tábiyiy apat, avariyalar júz bergen jaǵdayda hám basqa kútilmegen jaǵdaylarda, sonday-aq kárxana vodoprovod suwın limitten artıqsha alǵan jaǵdayda, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları xalıqtıń ishimlik suw hám turmıslıq mútájliklerin birinshi náwbette qanaatlandırıwdı gózlep, kommunallıq vodoprovodlardan sanaat maqsetleri ushın ishimlik suwdan paydalanıwdı azaytıwǵa yaki qadaǵan etip qoyıwǵa hám vedomostvalıq ishimlik suw beretuǵın xojalıq vodoprovodları suwınan sanaat maqsetleri ushın paydalanıwdı waqıtsha sheklep qoyıwǵa huqıqlı. 57-statya. Jer astı suwlarınan texnikalıq suw támiyinatı hám basqa da sanaat maqsetleri ushın paydalanıw Ishimlik suwlar qatarına kirgizilgen jer astı dushshı suwlardan óndirislik-texnikalıq maqsetler ushın paydalanıw qadaǵan etiledi, zárúr jer ústi suw bazaları bolmaǵan aymaqlarda paydalanatuǵın jaǵdaylar buǵan kirmeydi. Ishimlik yaki shıpalı suwlar qatarına kirgizilmegen jer astı suwlarınan (dushshı, mineral hám ıssı suwlardın) paydalanıwǵa bolatuǵın tastıyıqlanǵan zaxiraları bolsa, belgilep qoyılǵan tártipte texnikalıq suw támiyinatı ushın, usı suw quramındaǵı ximiyalıq elementlerdi ajıratıp alıw, ıssılıq energiyasın payda etiw hám basqa da óndirislik mútájlikler ushın suwdan paydalanıw hám onı qorǵaw talaplarına boysınǵan halda paydalanıw múmkin. 58-statya. Suw obektlerinen gidroenergetika mútájlikleri ushın paydalanıw Suw obektlerinen gidroenergetika mútájlikleri ushın paydalanıw ekonomikanıń basqa tarawları mápleri esapqa alınıp, awıl hám suw xojalıǵı uyımları menen kelisilgen halda, sonday-aq, eger Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń sheshiminde basqasha jaǵday názerde tutılmaǵan bolsa, tiyisli jaǵdaylarda awıl suw xojalıǵı hám ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımlarınıń sheshimi menen, suwlardan kompleksli hám racional paydalanıw talaplarına boysınılǵan halda ámelge asırıladı. Gidroenergetika mútájlikleri ushın berip qoyılǵan suw obektlerinen tábiyǵiy shárayatlarǵa, xojalıq mútájlikleri hám basqa da mútájliklerge qaray, basqa da maqsetler ushın paydalanıladı. Gidroenergetika kárxanaları usı Nızamnıń 34-statyasında názerde tutılǵan minnetlerden tısqarı: suw obektleriniń paydalanıw qaǵıydalarında belgilengen is rejimin, sonıń menen birge suw saqlaǵıshlardı toltırıw hám iske túsiriw, olardan suw shıǵarıw hám suwdıń joqarı hám tómengi qáddi ózgeriwiniń rejimin saqlaw; tábiyattı sanitariyalıq qorǵaw maqsetlerinde suw saqlaǵıshlardan suw shıǵarıp turılıwın támiyinlewi shárt.

XV BAP. SUW OBEKTLERINEN BALÍQShÍLÍQ XOJALÍǴÍ MYTÁJLIKLERI UShÍN PAYDALANÍW

 59-statya. Balıqshılıq xojalıqları mápleri ushın balıqshılıq xojalıǵı háwizleri suwınan paydalanıwdı sheklew Balıqlardıń bahalı túrlerin hám suw menen baylanıslı awshılıq obektlerin saqlap qalıw hám órshitip kóbeyttiriw ushın ayrıqsha áhmiyetke iye bolǵan balıqshılıq xojalıǵı háwizlerinde yaki usı háwizlerdiń ayırım uchastkalarında suwdan paydalanıwshılardıń huqıqları balıqshılıq xojalıǵı mápleri ushın sheklep qoyılıwı múmkin. Bunday háwizlerdiń yaki usı háwizlerdegi uchastkanıń dizimin hám suwdan paydalanıwdı sheklew túrlerin ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw hám awıl hám suw xojalıǵı uyımları belgilep beredi hám Ózbekstan Respublikasınıń Ministrler Kabineti tastıyıqlaydı. 60-statya. Balıq zapasların qorǵaw hám balıqlardı órshitip kóbetiw ilajları Balıqshılıq xojalıǵı háwizlerindegi gidrotexnikalıq qurılmaları hám basqa qurılmalardı isletiwde balıq zaxiraların qorǵaw hám balıqlardı órshitip kóbeytiw shárayatların támiyinlew ilajları óz waqtında ámelge asırılıwı shárt. Balıq xojalıǵına qaraslı suw háwizlerindegi balıqlar uwıldırıq shashatuǵın hám olardıń qıslaw uyaları jaylasqan jerlerge topıraq tógiw, balıq zapasları jaǵdayına hám olardıń órshitip kóbeyiw shárayatlarına keri tásir etiwshi basqa da jumıslardı júrgiziwge jol qoyılmaydı. Sanaat maqsetlerinde, suwǵarıw hám basqa da mútájlikler ushın balıqshılıq xojalıǵı suw háwizlerinen suw alıwǵa ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları menen kelisip, suw shıǵarıw qurılmalarına balıq túsip qalmawın támiyinleytuǵın arnawlı qurallar ornatıw shárti menen jol qoyılıwı múmkin. 61-statya. Balıqshılıq xojalıǵı suw háwizlerinen yamasa ań awlaw uchastkalarınan paydalanıwshı kárxanalardıń, mákemelerdiń hám shólkemlerdiń minnetleri Balıqshılıq xojalıǵı suw háwizleri yamasa ań awlaw uchastkaları paydalanıwǵa berip qoyılǵan kárxanalar, mákemeler hám shólkemler usı Nızamnıń 34 hám 34-1-statyalarında názerde tutılǵan minnetlerden tısqarı: balıq zapaslarınıń órshitip kóbeyiw shárayatların támiyinlewi; irrigaciya-melioraciya tarmaqların, jasalma háwizler hám basqa da balıqshılıq xojalıǵı qurılmaların qurıw, rekonstrukciyalaw, ońlaw hám tiklewdi ámelge asırıwı, sonday-aq olardı texniklıq jaqtan saz halında saqlawı; zárúrli melioraciya jumısların alıp barıw hám usı kárxanalar, mákemeler hám shólkemler jaylasqan jerlerdegi qurǵaq uchastkalardıń sanitariyalıq jaǵdayı saqlawı shárt. 62-statya. Suw obektlerinen balıqshılıq xojalıǵı mútájlikleri ushın paydalanıw tártibi Suw obektlerinen balıqshılıq xojalıǵı mútájlikleri ushın paydalanıw tártibi nızamshılıqta belgilenedi. 63-statya. Suw obektlerinen sport hám háweskerlik balıq awlaw ushın paydalanıw tártibi Suw obektlerinde sport hám háweskerlik jolı menen balıq awlawǵa ruxsat beriledi, mámleketlik qorıqxanaları, tábiyat baǵlarınıń hám mámleketlik biosfera rezervatlarınıń qorıqxanaǵa aylandırılǵan zonaları aymaǵındaǵı suw obektleri buǵan kirmeydi. (QR JK 21.10.2011-j. 99/VII-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen). Ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları usı maqsetler ushın jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları menen kelisilgen halda suw obektlerin yamasa olardıń ayırım uchastkaların ajıratıp beriwi múmkin. Balıqshılıq xojalıǵı shólkemlerine biriktirilgen tábıyǵıy suw basseynlerinde, balıqshılıq pitomniklerinde hámde háwiz xojalıqlarında, sonday-aq ańshılıq-balıq awlaw jámiyetlerine bekitilgen jerlerde sport hám háweskerlik jolı menen balıq awlaw olardıń ruqsatı menen ámelge asırıladı. (QR JK 26.12.2018-j. 225/XXIV-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen).

XVI BAP. SUW OBEKTLERINEN AŃShÍLÍQ XOJALÍǴÍ MYTÁJLIKLERI UShÍN PAYDALANÍW

64-statya. Ańshılıq xojalıǵın júritiwshi shaxslardıń suwdan paydalanıwǵa baylanıslı artıqmashılıqlı huqıqları Jabayı suw qusları hám bahalı teri beretuǵın suw haywanları (qundız, ondatra, suw tıshqanı, nutriya hám basqalar) mákanı bolǵan dáryalarda, kóllerde hám basqa da suw obektlerinde ańshılıq  xojalıǵın júritip atırǵan yuridikalıq hám fizikalıq shaxsqa ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw, suw xojalıǵı uyımları suwdan kompleksli paydalanıw talapların esapqa alǵan halda suwdan paydalanıw ushın artıqmashılıqlı huqıqlar beriliwi múmkin. (QR JK 26.12.2018-j. 225/XXIV-sanlı Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen) 65-statya. Suw obektlerinen ańshılıq xojalıǵı mútájlikleri ushın paydalanıw tártibi Suw obektlerinen ańshılıq xojalıǵı mútájlikleri ushın paydalanıw tártibi nızamshılıq penen belgilenedi.

XVII BAP. QORǴALATUǴÍN TÁBIYǴÍY AYMAQLARDA JAYLASQAN SUW OBEKTLERINEN PAYDALANÍW

66-statya. Qorǵalatuǵın suw obektleri Baslı baǵdarı ekologiyalıq, ilimiy, mádeniy, estetikalıq, rekreaciya hám sanitariya-salamatlandırıw áhmiyetine iye suw obektleri yamasa olardıń ayırım uchastkaları nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte qorıqlanatuǵın tábiyǵıy aymaqlar dep járiyalanadı hám xojalıq maqsetinde paydalanıwdan shıǵarıladı. . (QR JK 21.10.2011-j. 99/VII-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen)  67-statya. Qorǵalatuǵın tábiyǵıy aymaqlar suwlarınan paydalanıw tártibi hám olardı qorǵaw ilajları Mámleket qorıqxanaları, tábiyat baǵlarınıń hám mámleketlik biosfera rezervatlarınıń qorıqxanaǵa aylantırılǵan zonaları suwlarınan balıq awlaw, aw qılıw, suw ósimlikleri hám organizmlerin jıynaw ushın paydalanıw, sonday-aq, bunday suwlardan tábiyǵıy jaǵdaydı buzıwshı basqa háreketlerdi ámelge asırıw qadaǵan etiledi. Qorǵalatuǵın tábiyǵıy aymaqlar suwlarına aǵındı suwların aǵızıwǵa, sonday-aq olarda gidromelioraciya jumısların ótkiziwge usı Nızamda belgilengen talaplarǵa boysınǵan xalda jol qoyıladı. Qorǵalatuǵın tábiyǵıy aymaqlar suwlarınan paydalanıw tártibi hám olardı qorǵaw rejimi nızam hújjetlerinde belgilenedi.(QR JK 21.10.2011-j. 99/VII-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen) 68-statya. Qorǵalatuǵın tábiyǵıy aymaqlardıń suw obektlerin alıp qoyıw Qorǵalatuǵın tábiyǵıy aymaqlardıń suw obektlerin alıp qoyıwǵa zárur bolǵan ayrıqsha jaǵdaylarda, nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti  hám wákillikke iye uyımlar tárepinen jol qoyıladı. (QR JK 21.10.2011-j. 99/VII-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen)

 XVIII-BAP. SUW OBEKTLERINEN SUW TRANSPORTÍ MYTÁJLIGI UShÍN PAYDALANÍW

69-statya. Keme qatnaytuǵın suw jolları Dáryalar, kóller, suw saqlaǵıshlar, kanallar suw jolları yamasa jeke paydalanıw ushın berip qoyılmaǵan bolmasa, ulıwma paydalanatuǵın suw jolları esaplanadı. Keme qatnawı ushın suw obektlerinen paydalanıw awıl hám suw xojalıǵı, ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları hám Ózbekstan avtomobil hám dárya transportı agentligi menen kelisilgen halda ámelge asırıladı. 70-statya. Suw jolların keme qatnaytuǵın suw jolları qatarına kirgiziw, sonday-aq suw jollarınan paydalanıw qaǵıydaların belgilew tártibi Suw jolların keme qatnaytuǵın suw jolları qatarına kirgiziw, sonday-aq suw jollarınan  paydalanıw qaǵıydaların belgilep beriw tártibi nızamshılıq penen belgilenedi. 71-statya. Suw obektlerinen kishi kemelerde júzip júriw ushın paydalanıw Suw obektlerinen kishi kemelerde (eskekli hám motorlı qayıqlar, katerler, yaxtalar hám t.b.) júzip júriw ushın paydalanıwǵa Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilenetuǵın qaǵıydalarǵa muwapıq ruxsat beriledi.

XIX BAP. PATAS SUWLARDÍ AǴÍZÍW UShÍN SUW OBEKTLERINEN PAYDALANÍW

 72-statya. Patas suwlardı aǵızıw ushın suw obektlerinen paydalanıwǵa ruxsat beriwshi uyımlar (QR 27.06.2014-j. 209/XV QR Nızamına muwapıq alıp taslanǵan)  73-statya. Suw obektlerine patas suwlardı aǵızıwǵa jol qoyılatuǵın jaǵdaylar Suw obektlerine patas suwlardı aǵızıwǵa tek olarda pataslawshı zatlar belgilengen normalardan aspaǵan jaǵdaylarda ǵana hám ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw hám sanitariyalıq baqlaw uyımları tárepinen belgilep qoyılǵan dárejege shekem patas suwlardı suwdan paydalanıwshı tazalaw shárti menen ruxsat etiledi. Eger bul talaplar buzılsa, patas suwlardı aǵızıp jiberiw ayrım sanaat qurılmalarınıń, cexlardıń, kárxanalardıń, shólkemlerdiń, mákemelerdiń jumısın toqtatqanǵa shekem ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha hám sanitariyalıq baqlaw uyımları tárepinen shekleniwi, toqtatıp qoyılıwı yamasa qadaǵan etiliwi shárt. Xalıqtıń densawlıǵına qáwip tuwdıratuǵın jaǵdaylarda, patas suwlardı aǵızıp jiberiw bul óndirislik hám basqa da obektlerden paydalanıw toqtatılǵanǵa shekem toqtatıp qoyılıwı shárt. 74-statya. Patas suwlardı aǵızıw ushın suw obektlerinen paydalanıw tártibi hám shártleri Patas suwlardı aǵızıw ushın suw obektlerin paydalanıw tártibi hám shártleri nızamshılıq penen belgilenedi.

 XX BAP. ÓRTKE QARSÍ ILAJLAR HÁM BASQA DA MÁMLEKETLIK JÁNE JÁMIYETLIK MYTÁJLIKLER UShÍN SUW OBEKTLERINEN PAYDALANÍW

75-statya. Órtke qarsı ilajlar ushın suw obektlerinen paydalanıw Órtke qarsı ilajlar ushın qálegen suw obektlerinen suw alıwǵa ruxsat etiledi. 76-statya. Órtke qarsı ilajlar hám mámleketlik jáne jámiyetlik mútájlikler ushın suw obektlerinen paydalanıw tártibi Órtke qarsı ilajlar hám mámleketlik jáne jámiyetlik mútájlikler ushın suw obektlerinen paydalanıw tártibi Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi tárepinen belgilenedi.

 XXI BAP. SUW SAQLAǴÍShLAR, GIDROUZELLER HÁM BASQA DA QURÍLMALARDAN PAYDALANÍW

77-statya. Suw saqlaǵıshlardı suw menen toltırıw hám isletiw rejimi Suw saqlaǵıshlarda vodoprovod, dambalar, suw ótkeriw hám suw toplaw qurılmaları, gidroenergetikalıq komplekslerden hám basqa da qurılmalardan paydalanıwshı kárxanalar, mákemeler hám shólkemler suw saqlaǵıshlardıń tásir etiw zonalarında suwdan paydalanıwshılardıń máplerin esapqa alıp, belgilengen suw saqlaǵıshlardı toltırıw hám isletiw rejimin saqlawǵa minnetli. Suw saqlaǵıshlar suwdan paydalanıwshılardıń hám suwǵa bolǵan talapların qanaatlandırıw ushın jer ústi suwın tártiplestiriw maqsetinde qurıladı. Suw saqlaǵıshlardı suwǵa toltırıw hám isletiw, suw qáddiniń ózgeriwi, gidrouzel arqalı onı ótkeriw rejimi, kemelerdi tosqınlıqsız hám qáwipsiz ótkeriw, sonday-aq uwıldırıq shashıw orınlarına balıqlırdı ótkeriw rejimi suw saqlaǵıshlardı paydalanıw qaǵıydaları menen belgilenedi. 78-statya. Suw saqlaǵıshlardan paydalanıw tártibi Suw saqlaǵıshlardan paydalanıw tártibi  Ózbekstan Respublikası Awıl hám suw xojalıǵı ministrligi  tárepinen Ózbekstan Respublikası  mámleketlik ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw komiteti, Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı iri hám oǵada áhmiyetli suw xojalıǵı obektleriniń texnikalıq jaǵdayın qadaǵalaw mámleketlik inspekciyası hám basqa da mápdar uyımlar menen kelisilip, hár bir suw saqlaǵısh,  suw saqlaǵısh kaskadı yamasa sisteması ushın tastıyıqlanǵan qaǵıydalarda belgilenedi. 79-statya. Suw saqlaǵıshlardıń tiyisli texnikalıq jaǵdayın hám abadanlastırılıwın támiyinleytuǵın ilajlardı shólkemlestiriw hám muwapıqlastırıw Suw saqlaǵıshlardıń tiyisli texnikalıq jaǵdayın hám abadanlastırılıwın támiyinleytuǵın ilajlardı shólkemlestiriw hám muwapıqlastırıw, sonday-aq olardan paydalanıw qaǵıydalarınıń saqlanıwı ústinen qadaǵalaw awıl hám suw xojalıǵı uyımları tárepinen ámelge asırıladı. 80-statya. Suw saqlaǵıshlar sıpatında kól hám basqa da suw háwizlerinen paydalanıw Usı Nızamnıń 77, 78 hám 79–statyaları qaǵıydaları, suw saqlaǵıshlar sıpatında paydalanatuǵın kóllerden hám basqa da suw háwizlerinen paydalanıwda da qollanıladı.  81-statya. Gidrouzeller hám basqa da gidrotexnikalıq qurılmalardan paydalanıw tártibi Dáryalar, saylar, kanallar hám kollektorlardaǵı awıl hám suw xojalıǵı   uyımları tárepinen paydalanılatuǵın gidrouzeller hám basqa da gidrotexnika qurılmaları mámleketlik suw obektleri bolıp, olardan belgilengen tártipte paydalanıladı. Ishki xojalıq gidromeliorativlik tarawdıń gidrotexnikalıq qurılmaları, sonıń ishinde suwǵarıw kanalları hám kollektor-drenaj tarmaqları tiyisliligine qaray suwdan paydalanıwshılar tárepinen paydalanıladı. Awıl hám suw xojalıǵı uyımları suw tutınıwshıları associaciyaları menen dúzilgen shártnamalar boyınsha ishki xojalıq tarmaqları hám ondaǵı qurılmalarǵa texnikalıq xızmet kórsetiw ushın qabıl etip alıwı múmkin.

 XXII BAP. ARAL TEŃIZI BASSEYNINDE MÁMLEKETLER ARALÍQ SUWDAN PAYDALANÍW

82-statya. Aral teńizi basseynindegi Ózbekstan Respublikası hám basqa da mámleketlerdiń aymaǵında jaylasqan transshegaralıq suw obektlerinen paydalanıwdı tártiplestiriw Ózbekstan Respublikasınıń hám Aral teńizi basseynindegi basqa da mámleketlerdiń aymaǵında jaylasqan transshegaralıq suw obektlerinen (Ámiwdárya, Sırdárya, Zarafshan dáryaları, Aral teńizi hám basqa da transshegaralıq suw obektlerinen) paydalanıwdı tártiplestiriw Ózbekstan Respublikasınıń mámleketler aralıq shártnamalarına muwapıq ámelge asırıladı.

XXIII BAP. SUWDAN PAYDALANÍW HÁM SUW TUTÍNÍWÍ BOYÍNShA TARTÍSLARDÍ ShEShIW

83-statya. Suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı boyınsha tartıslardı sheshetuǵın uyımlar Suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı boyınsha tartıslar Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi, jergilikli mámleketlik hákimiyat hám ózin-ózi basqarıw uyımları tárepinen, sonday-aq awıl hám suw xojalıǵı, tábiyattı qorǵaw, geologiya hám mineral resurslar uyımları hám basqa da wákillikli mámleketlik uyımlar tárepinen nızam menen belgilenetuǵın tártipte sheshiledi. 84-statya. Suwdan paydalanıw boyınsha tartıslardı sheshiw boyınsha puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarınıń wákillikleri Puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları aymaǵındaǵı suw obektlerinen paydalanıw máseleleri boyınsha puqaralar arasındaǵı suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı boyınsha tartıslardı sheshiw usı uyımlardıń wákilligine kiredi, awıl hám suw xojalıǵı, ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları hám usıǵan wákillikli basqa mámleketlik uyımlardıń sheshiwi tiyis bolǵan tartıslar buǵan kirmeydi. 85-statya. Suwdan paydalanıw boyınsha tartıslardı sheshiw boyınsha jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń wákillikleri Tiyisli aymaqta suw obektlerinen paydalanıw máseleleri boyınsha kárxanalar, mákemeler, shólkemler hám puqaralar arasındaǵı suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı tuwralı tartıslardı sheshiw jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń wákilligine kiredi, awıl hám suw xojalıǵı, ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları hám usıǵan wákillikli basqa mámleketlik uyımlardıń sheshiwi tiyis bolǵan tartıslar buǵan kirmeydi.  86-statya. Suwdan paydalanıwǵa baylanıslı tartıslardı sheshiw boyınsha rayonlar hákimiyat uyımlarınıń wákillikleri Rayonlar hákimiyat uyımlarınıń wákilligine awıl xojalıǵı kooperativleri (shirketleri), fermer, diyxan, xojalıqları, rayon boysınıwındaǵı basqa da kárxanalar, mákemeler hám shólkemler arasında, sonday-aq usı kárxanalar, mákemeler, shólkemler menen puqaralar arasında suwdan paydalanıwǵa baylanıslı júzege kelgen tartıslardı sheshiw wazıypası kiredi, awıl hám suw xojalıǵı, ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw wyımları hám usıǵan wákillik berilgen basqa mámleketlik uyımlar sheshiwi tiyis bolǵan tartıslar buǵan kirmeydi. 87-statya. Suwdan paydalanıwǵa baylanıslı tartıslardı sheshiw boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń wákilligine táreplerdiń biri respublika boysınıwındaǵı kárxana, shólkem yamasa mákeme bolǵan jaǵdayda suwdan paydalanıwǵa baylanıslı tartıslardı hám respublikadaǵı hár qıylı rayonlarda jaylasqan kárxanalar, shólkemler hám mákemeler arasındaǵı suwdan paydalanıwǵa baylanıslı tartıslardı sheshiw wazıypası kiredi, awıl hám suw xojalıǵı, tábiyattı qorǵaw uyımları hám soǵan wákillik berilgen basqa mámleketlik uyımlar sheshiwi tiyis bolǵan tartıslar buǵan kirmeydi. 88-statya. Suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı haqqındaǵı mámleketler aralıq tartıslardı sheshiw Qaraqalpaqstan Respublikası hám basqa da mámleketler arasında transshegaralıq suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı haqqındaǵı tartıslar mámleketler aralıq shártnamalarda belgilengen tártipte qaraladı. 89-statya. Suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı haqqındaǵı tartıslardı qarap shıǵıw Suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı haqqındaǵı tartıslar táreplerdiń biriniń arzasına muwapıq kórip shıǵıladı. Arzaǵa suwdan paydalanıw hám suwdı tutınıw huqıqınıń buzılıwın dálilleytuǵın hújjetler qosımsha qılınadı. 90-statya. Suwdan paydalanıw hám suw tutınıwı haqqındaǵı tartıslardı qarap shıǵıw tártibi Suwdan paydalanıw hám tutınıw haqqındaǵı tartıslar mápdar táreplerdiń qatnasıwında qaraladı, olar tartıstı sheshiw waqtı hám ornı haqqında xabarlanıladı. 91-statya. Suwdan paydalanıw hám tutınıw haqqında tartıslar boyınsha sheshimler Suwdan paydalanıw hám tutınıw haqqındaǵı tartıslardı qarap shıǵıw nátiyjeleri boyınsha tartıstı sheshetuǵın uyımlar sheshim shıǵaradı. Zárúr jaǵdaylarda sheshimlerde olardı orınlaw tártibi hám múddetleri, sonday-aq buzılǵan huqıqtı qayta tiklew boyınsha ilajlar názerde tutılıwı múmkin. 92-statya. Suwdan paydalanıw hám tutınıw haqqındaǵı tartıs boyınsha sheshimler ústinen shaǵım etiw tártibi Suwdan paydalanıw hám tutınıw haqqında tartıs boyınsha sheshimge baylanıslı shaǵım tapsırılǵan kúnnen baslap on kún múddet ishinde joqarı uyımǵa shaǵım etiwge boladı. Tartıs boyınsha sheshimge baylanıslı shaǵım onıń orınlanıwın irkip taslamaydı. Suwdan paydalanıw hám tutınıw haqqında tartıs boyınsha sheshimniń orınlanıwı sheshimdi shıǵarǵan uyım yamasa joqarı uyım tárepinen irkip qoyılıwı yamasa múddeti sozılıwı múmkin. 93-statya. Suwdan paydalanıw menen baylanıslı bolǵan múliklik tartıslardı sheshiw Suwdan paydalanıw menen baylanıslı bolǵan múliklik tartıslar nızamshılıq penen belgilengen tártipte tiyisli sud tárepinen sheshiledi

XXIV BAP. SUWDÍ HÁM SUW OBEKTLERIN QORǴAW

94-statya. Suwlardı qorǵawdıń wazıypaları Barlıq suwlar (suw obektleri) xalıqtıń densalawlıǵına zıyan keltiretuǵın, sonday-aq balıq zapaslarınıń azayıwına, suw menen támiyinlew jaǵdaylarınıń tómenlewine jáne suwlardıń fizikalıq, ximiyalıq hám biologiyalıq sıpatlarınıń ózgeriwiniń, tábiyiy tazalanıw uqıbınıń tómenlewiniń, suwlardıń gidrogeologiyalıq hám gidrologiyalıq rejiminiń buzılıwınıń aqıbetinde basqa da qolaysız qubılıslarǵa alıp keletuǵın pataslanıwdan qorǵalıwı tiyis. 95-statya. Suwdı hám suw obektlerin qorǵawdı, sonday-aq olardıń jaǵdayın jaqsılawdı támiyinleytuǵın ilajlardı ámelge asırıw Jumısı suwlardıń jaǵdayına tásir jasaytuǵın kárxanalar, mákemeler ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha, awıl hám suw xojalıǵı, sanitariyalıq baqlaw uyımları hám basqada mápdar uyımlar menen kelisilgen texnologiyalıq, toǵay-meliorativlik, agrotexnikalıq, gidrotexnikalıq, sanitariyalıq-texnikalıq ilajlardı ámelge asırıwı shárt. (QR 30.06.2021-j. 152/XX-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgeris kirgizilgen) 96-statya. Suwdı hám suw obektlerin qaldıqlar hám taslandılar menen pataslanıwdan hám ılaslanıwdan qorǵaw Kárxanalarǵa, shólkemlerge, mákemelerge hám puqaralarǵa tómendegiler qadaǵan etiledi: suw obektlerine óndirislik, turmıslıq hám basqa da qaldıqlar menen taslandılardı taslaw; maylardıń, aǵashlardıń, ximiyalıq, neft hám basqa da ónimlerdiń tógip-shashılıwınıń aqıbetinde suwlardı pataslaw hám ılaslaw; jer ústi hám jer astı suwlarınıń sapasın tómenletip jiberetuǵın suw aǵızıp jiberiletuǵın tarawlardıń, muzlıqtıń, suw aydınlarınıń betin hám qatqalaqlardıń betin óndirislik qaldıqlar, taslandılar hám shıǵındılar menen, sonday-aq neft hám ximiyalıq ónimler menen pataslaw hám ılaslaw; suwlardı tóginler, záhárli ximiyalıq zatlar hám basqa da zıyanlı zatlar menen pataslaw; suw obektlerine patas suwlardı aǵızıp jiberiwge tek usı Nızamnıń 73 hám 74 statyalarında názerde tutılǵan talaplar saqlanǵan jaǵdayda ǵana ruxsat etiledi. (QR JK 27.06.2014-j. 209/XV-sanlı QR Nızamına tiykar ózgerisler kirgizilgen) 97-statya. Suw obektleriniń suwdı qorǵaw zonaları, jaǵa boyı aymaqları hám sanitariyalıq qorǵaw zonaları Suw obektleriniń topıraq eroziyası ónimleri menen pataslanıwı, ılaslanıwı, kemeyiwi hám batpaqlanıwınıń aldın alıw hám olardı saplastırıw, sonday-aq qolaylı suw rejimin saqlaw, paydalanıw hám ońlaw jumısların alıp barıw ushın qolaylı shárayat jaratıw maqsetinde nızamshılıqqa tiykarlanıp suw obektleriniń suwdı qorǵaw zonaları hám jaǵa boyı aymaqları belgilenedi. Xalıqtıń ishimlik, turmıslıq hám emlew-salamatlandırıw mútájlikleri ushın paydalanılatuǵın suwlardı qorǵaw maqsetinde nızamshılıqqa muwapıq suw obektleriniń sanitariyalıq qorǵaw zonaları belgilenedi. Suw obektleriniń wazıypası, jaylasqan ornı hám texniklıq kórsetkishlerinen kelip shıqqan halda suw obektleriniń suwdı qorǵaw zonaları, jaǵa boyı hám sanitariyalıq zonaların qorǵawda xojalıq is júritiziwiniń arnawlı rejimi belgilenedi. Suw obektleriniń suwdı qorǵaw zonaları, jaǵa boyı aymaqları hám sanitariyalıq qorǵaw zonaların qorǵaw hám olardan paydalanıw tártibi hám shártleri Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilenedi. 98-statya. Jer astı suwların qorǵaw Jer astı suwların qazıp shıǵarıw hám paydalanıw menen shuǵıllanatuǵın uyımlar suw alıw uchastkasında hám oǵan irgeles aymaqta olardıń rejimin baqlap barıwǵa, sonday-aq paydalanatuǵın suwlardıń muǵdarınıń hám sapasınıń esabın júrgiziwge minnetli. Eger paydalı qazılma baylıqlardıń kánlerin izlewge, barlawǵa hám paydalanıwǵa baylanıslı burawlaw hám basqa da kán jumısları júrgizilgende jer astı suw gorizontalları tabılsa, onda bul haqqında ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha, awıl hám suw xojalıǵı uyımlarına xabarlanıwı hám jer astı suwların qorǵaw boyınsha belgilengen tártipte ilajlar kóriliwi zárúr. Sanaatlıq patas suwlardı aǵızıp jiberiw ushın qazılatuǵın qudıqlar suwlı qatlamlardı pataslandırıw deregine aylanıwı múmkin bolsa, bunday qudıqlar qazıw barlıq jaǵdaylarda qadaǵan etiledi. Ózi atlıǵıp shıqqan hám paydalanıwǵa jaramsız qudıqlardı tártiplestiriwshi úskeneler ornatılıwı, nızam menen belgilengen tártipte konservaciyalanıwı yamasa saplastırılıwı tiyis. Sapalı jer astı suwları kánleri zonasında qattı hám suyıq qaldıqlardı, taslandılardı toplawshılardı ornatıwǵa, jer astı suwları kánlerin pataslaytuǵın sanaat, awıl xojalıq hám basqa da obektlerdi jaylastırıwǵa jol qoyılmaydı. Jer astı suwların qorǵaw, sonıń ishinde qudıqlardıń baqlaw tarmaǵın dúziw boyınsha ilajlar jer astı suwlarınıń jaǵdayına tásir jasaytuǵın kárxanalar tárepinen ámelge asırıladı. 99-statya. Kishi dáryalardı qorǵaw Kishi dáryalardıń jaǵdayıına hám rejimine jumısı menen unamsız tásir jasaytuǵın kárxanalar, mákemeler, shólkemler, awıl xojalıǵı kooperativleri (shirketler), fermer hám diyxan xojalıqları awıl hám suw xojalıǵı, ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha uyımlar menen birgelikte dáryalardıń suwlılıǵın, suwlardıń tazalıǵın hám sapasın saqlaw boyınsha ilajlar kóriw tiyis.

 XXV-BAP. SUWLARDÍŃ ZÍYaNLÍ TÁSIRINIŃ ALDÍN ALÍW HÁM ONÍ SAPLASTÍRÍW

 100-statya. Suwlardıń zıyanlı tásiriniń aldın alıw hám onı saplastırıw boyınsha kárxanalar, mákemeler hám shólkemlerdiń minnetleri Kárxanalar, mekemeler hám shólkemler ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw, awıl hám suw xojalıǵı, geologiya hám mineral resurslar uyımları, basqa da mápdar uyımlar menen kelisilgen halda yamasa oǵan wákillikli mámleketlik uyımlarınıń jazba kórsetpesi boyınsha: suw tasqınlarınıń, basıwlarınıń hám jer astına suw ketiw jaǵdayların qorǵawshı qashılardıń hám basqa da qurılıslardıń ıdırawınıń; jerlerdiń batpaqlıqqa hám kebirlikke aylanıwınıń; jerlerdiń ıdırawınıń, saylardıń payda bolıwınıń, sellerdiń hám basqa da zıyanlı qubılıslardıń aldın alıw hám onı saplastırıw boyınsha ilajlar júrgiziwge minnetli. (QR 30.06.2021-j. 152/XX-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgeris kirgizilgen) 101-statya. Suwlardıń zıyanlı tásiriniń aqıbetinde júz bergen tábiyiy apatshılıqlardıń aldın alıw hám onı saplastırıw boyınsha qıstawlı ilajlardı ámelge asırıw Suwlardıń zıyanlı tásiriniń aqıbetinde júz bergen tábiyiy apatshılıqlardıń aldın alıw hám onı saplastırıw boyınsha qıstawlı ilajlardı ámelge asırıw nızamshılıq penen tártiplestiredi. Hákimshilik rayon aymaǵında suw basqınları hám seller ótkende avariya jaǵdaylarınıń aldın alıw hám saplastırıw boyınsha qıstawlı ilajlardı ámelge asırıw nızamshılıq penen tártiplestiredi. Suwlardıń zıyanlı tásiriniń aqıbetinde júz beretuǵın tábiyiy apatshılıqlardıń aldın alıw hám saplastırıw boyınsha  jumıslarǵa operativ basshılıq etiw ushın Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi, rayonlardıń hám qalalardıń mámleketlik hákimiyat uyımları tárepinen zárúrli jaǵdaylarda suw tasqınına qarsı gúresiw boyınsha hám basqa da komissiyalar dúziledi, olardıń quramına tiyisli kárxanalardıń mákemeler hám shólkemlerdiń wákilleri, sonday-aq awıl hám suw xojalıǵı hám ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha uyımlardıń wákilleri kiredi. 102-statya. Suwlardıń zıyanlı tásirinen qorǵaw, olardıń aldın alıw hám saplastırıw boyınsha ilajlar Suwlardıń zıyanlı tásirinen qorǵaw, olardıń aldın alıw hám saplastırıw boyınsha ilajlar suwdan paydalanıwshılar, jergilikli byudjettiń qajıları esabınan, respublikalıq hám aymaqlıq baǵdarlamalar boyınsha respublikalıq byudjet esabınan júrgiziledi.    103-statya. Suwdan aqılǵa uǵras paydalanıw, tutınıw hám suwlardı qorǵawdı támiyinlewdiń ekonomikalıq ilajları Suwlardan racional paydalanıw, tutınıw hám qorǵawdı táminlewdiń ekonomikalıq ilajları: suw resurslarınan paydalanǵanlıǵı, suwdı jetkerip beriw boyınsha xızmetler hám kórsetilgen basqa da xızmetler, suw obektlerin pataslaǵanı, suwdan arnawlı paydalanǵanı, olarǵa zıyanlı tásir jasawdıń basqa da túrleri ushın haqı óndiriwdi; suwdı únemlew texnologiyalardı engizgende, suwdı qorǵaw hám únemlewde nátiyjeli bolǵan jumıstı ámelge asırǵanda kárxanalarǵa, mákemelerge hám shólkemlerge, sonday-aq yuridikalıq hám fizikalıq táreplerge jáne puqaralarǵa beriletuǵın salıq, kredit hám basqa da jeńilliklerdi; suwlardan kompleksli hám aqılǵa uǵras paydalanǵanda jáne qorǵaǵanda huqıqıy, ekonomikalıq, shólkemlestiriwshilik, sociallıq, ekologiyalıq hám basqa da xoshametlewdiń nátiyjeli ilajlar sistemasın qollanıwdı názerde tutadı. mámleketlik hám mámleketlik emes shólkemlerdiń óz ustavına muwapıq nızamshılıqta belgilengen tártipte suwdan racional paydalanıw hám qorǵaw boyınsha nátiyjeli ilajlardı engiziw jáne xoshametlew múmkin.

XXVI BAP. SUWDAN PAYDALANÍWDÍŃ MÁMLEKETLIK ESABÍ HÁM JOBALASTÍRÍW

104-statya. Suwlardı mámleketlik esapqa alıw hám paydalanıw wazıypaları Suwlardı mámleketlik esapqa alıw hám paydalanıw wazıypası birden-bir suw qorın quraytuǵın suwlardıń muǵdarın hám sapasın, xalıqtıń hám xalıq xojalıǵınıń mútájlikleri ushın suwlardan paydalanıw haqqındaǵı maǵlıwmatlardı belgilewden ibarat. 105-statya. Suwlardan paydalanıw hám qorǵawdı jobalastırıw Suwlardan paydalanıwdı jobalastırıw xalıqtıń ishimlik suwǵa bolǵan hám turmıs mútájliklerin birinshi gezekte qanaatlandırıwdı esapqa alıp, suwdan paydalanıwshılar arasında suwlardı ilimiy tiykarda bólistiriwdi, olardıń zıyanlı tásirinen qorǵawdı hám aldın alıwdı támiyinlewi tiyis. Suwlardan paydalanıwdı jobalastırǵanda mámleketlik suw kadastrınıń maǵlıwmatları, suw xojalıǵı balansları, suwlardan kompleksli paydalanıw hám qorǵaw sxemaları esapqa alınadı. 106-statya. Mámleketlik suw kadastrı Mámleketlik suw kadastrınıń muǵdar hám sapa kórsetkishleri suwlardı esapqa alıw, suwdan paydalanıwdı dizimge alıw maǵlıwmatların, sonday-aq suwlardı paydalanıwdı esapqa alıw maǵlıwmatların óz ishine aladı. 107-statya. Suw xojalıǵı balansları Suwdıń bar muǵdarın hám onnan paydalanıw dárejesin bahalaw ushın dáryalar basseynleri, basseyn irrigaciya sistemaları hám ekonomikalıq aymaqlar boyınsha suw xojalıǵı balansları dúziledi. Suw xojalıǵı balansları usı Nızamnıń 7-statyası ekinshi bóliminde názerde tutılǵan suwlardan paydalanıwdı tártipke salıw salasında arnawlı wákillikli mámleketlik basqarıw uyımları tárepinen olardıń wákillikleri sheklerinde dúziledi hám Ózbekstan Respublikası Awıl hám suw xojalıǵı ministrligi tárepinen ulıwmalastırıladı. 108-statya. Suwlardan kompleksli paydalanıw hám qorǵaw sxemaları Suwlardan kompleksli paydalanıw hám qorǵawdıń baslı xám aymaqlıq sxemaları xalıqtıń hám xalıq xojalıǵınıń suwǵa bolǵan talapların qanaatlandırıw ushın, sonday-aq suwlardı qorǵaw hám zıyanlı tásiriniń aldın alıw ushın ámelge asırılatuǵın tiykarǵı suw xojalıǵı hám basqa da ilajlardı belgileydi. 109-statya. Suwlardıń mámleketlik esabın júrgiziw hám olardan paydalanıw, mámleketlik suw kadastrın júrgiziw, suw xojalıǵı balansların dúziw hám suwlardan kompleksli paydalanıw hám qorǵaw sxemaların islep shıǵıw tártibi Suwlardı mámleketlik esapqa alıw hám olardan paydalanıw, mámleketlik suw kadastrın júrgiziw, suw xojalıǵı balansların islep shıǵıw, suwlardan paydalanıwdıń hám qorǵawdıń kompleksli sxemaların islep shıǵıw jumısları mámleketlik byudjet esabınan Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti belgilep beretuǵın tártipte ámelge asırıladı. 110-statya. Suw monitoringi Suwlardıń, sonıń ishinde jer astı suwlarınıń monitoringi ózgerislerdi óz waqtında anıqlaw, olardı bahalaw, unamsız processlerdiń aldın alıw hám saplastırıw ushın suwlardıń jaǵdayın baqlaw sistemasınan ibarat. Suwlardıń monitoringiniń strukturası, mazmunı hám onı ámelge asırıw tártibi Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń usınısı boyınsha Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilenedi.

XXVII BAP. SUW HAQQÍNDA NÍZAMShÍLÍQTÍ BUZǴANÍ UShÍN JUWAPKERShILIK

111-statya. Mámlekettiń suwǵa bolǵan menshik huqıqın buzatuǵın kelisimlerdiń haqıyqıy emesligi Suwdan paydalanıw huqıqın basqaǵa beriw hámde mámlekettiń suwǵa bolǵan menshiklik huqıqın tikkeley yamasa jasırın túrde buzatuǵın basqa da kelisimler haqıyqıy dep esaplanbaydı. 112-statya. Suw haqqındaǵı nızamshılıqtı buzǵanı ushın juwapkershilik Suw haqqındaǵı nızamshılıqtı buzǵanlıqta ayıplı bolǵan shaxslar belgilengen tártipte juwapker boladı. 113-statya. Óz betinshe iyelep alınǵan suw obektlerin qaytarıw Óz betinshe iyelep alınǵan suw obektleri olardan nızamsız paydalanıw waqtında sarplanǵan qárejetler qaplanbaǵan halda óz iyesine qaytarıp beriledi.

XXVIII BAP. SUW HAQQÍNDAǴÍ NÍZAMShÍLÍQTÍ BUZÍW AQÍBETINDE KELTIRILGEN ZÍYaNLARDÍ QAPLAW

 114-statya. Suw haqqındaǵı nızamshılıqtı buzıw aqıbetinde keltirgen zıyanlardı qaplaw Kárxanalar, mekemeler, shólkemler, awıl xojalıǵı kooperativleri (shirketleri), fermer hám diyxan xojalıqları hám puxaralar suw haqqındaǵı nızamshılıqtı buzıp keltirgen zıyanlardı belgilengen muǵdarda hám tártipte qaplawı tiyis. 115-statya. Zıyan keltiriwde ayıplı bolǵan lawazımlı shaxslardıń hám basqada xızmetkerlerdiń materiallıq juwapkershiligi Kárxanalar, shólkemler hám mákemeler tárepinen zıyan qárejetleri tóleniwinde ayıpker bolǵan lawazımlı shaxslar hám basqa da xızmetkerler belgilengen tártipte materiallıq juwapker boladı.

XXIX BAP. XALÍQARALÍQ ShÁRTNAMALAR

 116-statya. Xalıqaralıq shártnamalar Eger Ózbekstan Respublikasınıń xalıqaralıq shártnamalarında usı Nızamda názerde tutılǵanlardan basqasha rejeler belgilengen bolsa, xalıqaralıq shártnama rejeleri qollanıladı.