QARAQALPAQSTAN: jańalanıw hám rawajlanıw dáwiri

Qaraqalpaqstan Respublikası Ózbekstannıń arqa-batıs bóliminde, Ámiwdáryanıń tómengi jaǵında, Aral teńiziniń qubla jaǵalarında jaylasqan. Respublika qubla-batısta Qaraqum shóline tutasqan. Arqa-batısında Ústirt tegisligi, al, arqa-shıǵısında bolsa Qızılqum shóli jaylasqan. Qaraqalpaqstan wálayatlar ishinde jer maydanı boyınsha birinshi orında turadı, yaǵnıy 166,6 mıń kvadrat kilometr. Respublika xalqınıń sanı 2 million 35,1 mıń adamnan aslam. Respublikanıń hákimshilik-aymaqlıq dúzilisi 16 rayon hám 1 qaladan ibarat. Bular: Ámiwdárya, Beruniy, Bozataw, Ellikqala, Tórtkúl, Nókis, Xojeli, Taqıyatas, Qanlıkól, Shomanay, Qońırat, Moynaq, Kegeyli, Shımbay, Qaraózek, Taxtakópir rayonları hám paytaxt – Nókis qalası. Qaraqalpaqstan – Ózbekstan Respublikası quramındaǵı parlamentlik basqarıw formasındaǵı suveren Respublika. Qaraqalpaqstan Respublikası óz Konstituciyası, bayraǵı, gerbi hám gimnine iye. Qaraqalpaqstan Respublikası Konstituciyası hám nızamları Ózbekstan Respublikası Konstituciyası menen nızamlarına qayshı kelmeydi. Ózbekstan Respublikası nızamları Qaraqalpaqstan Respublikası aymaǵında da májbúriy esaplanadı. Respublikaǵa ulıwma basshılıqtı Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń (parlamentiniń) Baslıǵı ámelge asıradı. Qaraqalpaqstan Respublikasınıń joqarǵı atqarıw uyımı Joqarǵı Keńes tárepinen tastıyıqlanǵan Ministrler Keńesi bolıp esaplanadı. Ministrler Keńesi quramına Baslıq, onıń orınbasarları, ministrler, mámleketlik komitetler baslıqları, iri koncernler menen birlespelerdiń basshıları kiredi. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń Baslıǵı lawazımı boyınsha Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń quramına kiredi. Tashkent qalasında, Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janında Qaraqalpaqstan Respublikasınıń turaqlı wákilxanası jumıs júrgizedi. Ǵárezsizlik jıllarında elimizdiń basqa aymaqları qatarında Qaraqalpaqstannıń rawajlanıwına da ayrıqsha itibar qaratıldı. Sonıń nátiyjesinde respublikanıń barlıq jerlerinde – paytaxt Nókis qalasında, rayon orayları menen awıllarda, hátte, eń shetki awıllarda da túpkilikli ózgerisler júz berip, hár tárepleme rawajlanbaqta. Ásirese, keyingi eki yarım jıl ishinde húrmetli Prezidentimiz Sh. Mirziyoev tárepinen qabıl etilgen, elimizdiń sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıwınıń barlıq baǵdarların belgilep beretuǵın Párman hám Qararları, olardıń jedel orınlanıwı adamlarımızdıń turmıs tárizin túp-tiykarınan ózgertip jiberdi. Bárinen burın insan hám onıń máplerin gózlep alıp barılıp atırǵan izbe-iz reformalardıń nátiyjesi elimizdegi hár bir puqaranıń baxıtlı hám abadan turmısı, ózine hám jurt keleshegine bolǵan bekkem iseniminde kórinbekte. Barlıq eski jaylardıń ornına jańa, milliy joybarlar tiykarında qurılıp atırǵan sulıw imaratlar, shıraylı hám payızlı qıyabanlar, hátteki, awıllarımızdıń, máhállelerimizdiń óz-aldına «Abat awıl», «Abat máhálle» baǵdarlamaları tiykarında jańa kóriniske iye bolıp atırǵanı Prezidentimiz jaratıp berip atırǵan imkaniyatlardıń nátiyjesi bolıp tabıladı. Búgingi kúnde Qaraqalpaqstanda ótken qısqa waqıt ishinde bir qatar iri dóretiwshilik jumıslar ámelge asırıldı. Tek ǵana Qaraqalpaqstannıń emes, al pútkil elimizdiń maqtanıshı bolǵan, dúnyada «Sahradaǵı Luvr» dep dańq taratqan I.V.Savickiy atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik kórkem óner muzeyiniń sawlatlı ekinshi korpusı qurılıp, joqarı xalıqaralıq standartlar tiykarında úskenelendi hám paydalanıwǵa tapsırıldı. Qaraqalpaq mámleketlik Úlketanıw muzeyiniń imaratı, Ózbekstan Qaharmanı Ibrayım Yusupov atındaǵı intalı balalar mektep-internatı, Ámir Temur atındaǵı dem alıw baǵı, zamanagóy imkaniyatlarǵa iye iri sport kompleksi qurıldı. Imam Iyshan Muhammed jámáátlik meshiti rekonstrukciyalanıp, zamanǵa say shıray ashtı. Al, Oraylıq Aziyadaǵı eń iri neft-ximiya kárxanası esaplanǵan Ústirt gaz-ximiya kompleksiniń qurıp pitkeriliwi bolsa, elimiz ekonomikasınıń jáne de bekkemleniwine bekkem tiykar bolmaqta. Sonday-aq, Nókis qalasında – «Nókis polimer» JShJ, «Nókiselektroapparat» JShJ jumıs alıp barmaqta. «SAMSUNG» brendi astında televizor, shańjutqısh islep shıǵarıw jolǵa qoyıldı. Moynaq rayonı xalqın oraylasqan taza ishimlik suw menen támiyinlew ushın 101 kilometr «Qońırat-Moynaq» suw qubırı hám suw bólistiriw obekti qurıp pitkerildi. Nókis qalası orayınan ótetuǵın «Doslıq» kanalınıń eki jaǵası abadanlastırılıp, búgingi kúnde bul orınlar xalqımızdıń eń súyikli dem alıw orınlarına aylanǵan. Qaraózek rayonındaǵı «Qaraqalpaq cement», «Titan cement», Taqıyatas rayonındaǵı metal-konstrukciya islep shıǵarıw zavodı, Ellikqala rayonındaǵı «Bostan mega-tekstil», Tórtkúl rayonındaǵı «Vegateks global», Shımbay rayonındaǵı «Lanextrakt» kárxanalarında da jumıslar jaqsı jolǵa qoyıldı. Sonıń menen birge, Nókis qalasında «Nukus Med Tex» JShJ, Kegeyli rayonında «Kegeyli qag'az» JShJ, «Lanko-miya» kárxanası, Ámiwdárya rayonında «Amu Shoxjaxon» JShJ, Shımbay rayonında «Pintok» kárxanası tárepinen medicina klinikası iske túsirildi. Moynaq rayonında Amfiteatr, «Moynaq parlaq tekstil» tigiwshilik kárxanası, mámleketlik xızmetler orayı jańadan qurıldı hámde futbol stadionı menen Mádeniyat sarayınıń rekonstrukciyası tolıq juwmaqlanıp, paydalanıwǵa tapsırıldı. Jáne de, Nókis qalasında Oraylıq Aziyada birden-bir bolǵan «Imkan» atlı Ózbekstandaǵı birinshi qánigelestirilgen mektepke shekemgi bilimlendiriw mákemesi paydalanıwǵa tapsırıldı. Búgin Qaraqalpaqstanda turmıs pútkilley ózgermekte. Barlıq qala hám rayonlar, awıllar jańasha kóriniske iye bolmaqta. Zamanagóy kárxanalar, bilimlendiriw, medicina, mádeniyat, sport hám sociallıq tarawdıń basqa da obektleri, kommunikaciya tarmaqları qurılmaqta. Bul bolsa, Qaraqalpaqstan Respublikasınıń elimizdiń sociallıq-ekonomikalıq turmısında tutqan ornı barǵan sayın artıp atırǵanınan dárek beredi.