ARXEOLOGIYALÍQ MIYRAS OBEKTLERIN QORǴAW HÁM OLARDAN PAYDALANÍW HAQQÍNDA

QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNÍŃ NÍZAMÍ 22.05.2010-j. №29/II

 ARXEOLOGIYaLÍQ MIYRAS OBEKTLERIN QORǴAW HÁM OLARDAN PAYDALANÍW HAQQÍNDA

Usı Nızamǵa tómendegilerge muwapıq ózgerisler kirgizilgen: 18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı

 I BAP. ULÍWMA REJELER

 1-statya. Usı Nızamnıń maqseti Usı Nızamnıń maqseti arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı qatnasıqlardı retlestiriwden ibarat. 2-statya. Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw haqqındaǵı nızam aktleri Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw haqqındaǵı nızam aktleri usı Nızam hám basqa da nızam aktlerinen ibarat. Eger Ózbekstan Respublikasınıń xalıqaralıq shártnamasında Qaraqalpaqstan Respublikasınıń «Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw haqqında»ǵı Nızam aktlerinde názerde tutılǵanınan basqasha qaǵıydalar belgilengen bolsa, xalıqaralıq shártnamanıń qaǵıydaları qollanıladı. 3-statya. Tiykarǵı túsinikler Usı Nızamda tómendegi tiykarǵı túsinikler qollanıladı: arxeolog – tiyisli joqarı maǵlıwmatqa iye bolǵan izertlewshi; Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogı - hár bir arxeologiyalıq predmet haqqındaǵı tiykarǵı maǵlıwmatlar orın alǵan esapqa alıw hújjeti; arxeologiyalıq predmet - arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıwda yamasa xojalıq hám basqa da jumıs barısında anıqlanǵan, sonday-aq tosattan tabılǵan (ǵáziyne) hám identifikaciyalawdan ótkerilgen materiallıq qaldıq; arxeologiyalıq estelik - materiallıq mádeniy miyras obektleriniń mámleketlik kadastrına kirgizilgen arxeologiyalıq obekt; arxeologiyalıq miyras obektleri - arxeologiyalıq obektler hám arxeologiyalıq predmetler kompleksi; arxeologiyalıq qadaǵalaw - arxeologiyalıq obektti saqlaw maqsetinde ámelge asırılatuǵın hám arxeologiyalıq obekt aymaǵınıń shegaralarında jer qazıw, jer dúziw, qurılıs, melioraciya, xojalıq, jol qurıw jumısların hám basqa da jumıslardı orınlawda mádeniy miyras obektlerin saqlaw talaplarına boysınılıwı ústinen qadaǵalaw ornatılatuǵın arxeologiyalıq izertlew túri; arxeologiyalıq obekt - insannıń turmıs háreketiniń barlıq kórinislerine baylanıslı hám saqlanıw jaǵdayına qaramastan arxeologiyalıq, antropologiyalıq, etnografiyalıq qunlılıqqa yamasa basqa da tariyxıy, ilimiy, kórkemlik, mádeniy qunlılıqqa iye bolǵan orın, qurılma (shıǵarma) imarat, kompleks (ansambl), olardıń bólekleri, olar menen baylanıslı aymaqlar; arxeologiyalıq izertlew - arxeologiyalıq obektler, arxeologiyalıq estelikler hám arxeologiyalıq predmetlerdi úyreniw arqalı jańa bilimlerdi iyelew maqsetinde ámelge asırılatuǵın jumıs; arxeologiyalıq qazıwlar - arxeologiyalıq izertlewdiń arxeologiyalıq obektte qazıw jumısların paydalanǵan halda mádeniy qatlamlar, arxitekturalıq hám basqa da materiallıq qaldıqlardı úyreniw maqsetinde ámelge asırılatuǵın túri; arxeologiyalıq izleniwler - arxeologiyalıq obekttiń mádeniy qatlamınıń jemiriliwi menen baylanıslı bolmaǵan (mádeniy qatlamnıń qalıńlıǵın anıqlaw ushın sheklengen qazıwdan tısqarı) hám arxeologiyalıq obektti anıqlaw, kartaǵa túsiriw, onıń shegaraların belgilew, túsindiriw, tekseriw, sonday-aq burın anıqlanǵan arxeologiyalıq obekt haqqında zamanagóy maǵlıwmatlardı alıw maqsetinde ámelge asırılatuǵın arxeologiyalıq izertlew túri; ilimiy esabat - ashıq qaǵaz hám ruxsatnamaǵa muwapıq ámelge asırılǵan arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdıń nátiyjeleri haqqında tolıq maǵlıwmat beriwshi hújjet; ashıq qaǵaz - arxeologtıń professional dárejesin tastıyıqlawshı hám oǵan arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıw huqıqın beriwshi hújjet; ruxsatnama - ashıq qaǵaz alǵan arxeologqa arxeologiyalıq obektte arxeologiyalıq izleniwlerdi, arxeologiyalıq qazıwlardı hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıw huqıqın beriwshi hújjet. 4-statya. Arxeologiyalıq miyras obektlerine bolǵan menshik huqıqı Arxeologiyalıq miyras obektlerine bolǵan menshik huqıqı mámleketke tiyisli bolıp tabıladı. Arxeologiyalıq predmetler operativ basqarıw huqıqı tiykarında ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyılıwı múmkin. Arxeologiyalıq miyras obektleri materiallıq mádeniy miyras obektleri qatarına kiredi.

 II BAP. Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı mámleketlik basqarıw

 5-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi: arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı mámleketlik siyasattıń tiykarǵı baǵdarların ámelge asırıwǵa qatnasadı; arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw hám arxeologiyalıq izertlewlerdi qollap-quwatlaw boyınsha mámleketlik baǵdarlamalardı islep shıǵıwda hám ámelge asırıwda qatnasadı; arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw hám arxeologiyalıq izertlewlerdi qollap-quwatlaw boyınsha aymaqlıq baǵdarlamalardıń islep shıǵılıwın, tastıyıqlanıwın hám ámelge asırılıwın támiyinleydi; Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogı haqqındaǵı rejeni islep shıǵıwda qatnasadı; arxeologiyalıq predmetlerdi Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik kataloginde dizimnen ótkeriw tártibin belgilewde qatnasadı; arxeologiyalıq predmetlerdi mámleketke tapsırıw hám olardı ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyıw tártibin belgilewde qatnasadı; ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyılǵan arxeologiyalıq predmetlerden paydalanıw tártibin belgilewde qatnasadı; arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı qatnasıqlardı belgilengen tártipte tártipke saladı; arxeologiyalıq miyras obektleri tiyisli dárejede qorǵalıwı hám saqlanıwı ushın sharayatlardı támiyinleydi; arxeologiyalıq miyras obektleriniń pútin saqlanıwı jaǵdayı ústinen mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asırıwǵa qatnasadı. (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi nızam aktlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 6-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası  Mádeniyat ministrliginiń arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası  Mádeniyat ministrligi: arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw, olardan paydalanıw hám arxeologiyalıq izertlewlerdi qollap-quwatlaw boyınsha mámleketlik hám aymaqlıq baǵdarlamalardı islep shıǵıwda hám olardı ámelge asırıwda qatnasadı; arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw, saqlaw hám olardan paydalanıw ústinen mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asıradı; arxeologiyalıq predmetlerdiń esabın alıw hám saqlanıwın qadaǵalaydı; Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogın júrgiziwde qatnasadı; arxeologiyalıq predmetlerdi Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkerewge qatnasadı; arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkerilgen arxeologiyalıq predmetlerdi iyelikten shıǵarıw haqqında usınıs beredi; berilgen hár bir ruxsatnama boyınsha ilimiy esabat qabıl etedi; ilimiy esabatlar arxivin toplaydı. (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) Qaraqalpaqstan Respublikası Mádeniyat ministrligi nızam aktlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 7-statya. Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı arnawlı wákillikli mákeme Arnawlı wákillikli mákeme: ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerinde ámelge asırılatuǵın arxeologiyalıq izertlewlerdi muwapıqlastırıwǵa qatnasadı; arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalaw boyınsha belgilengen tártipti ámelge asırıwda qatnasadı; ózine bekitilgen arxeologiyalıq predmetlerdiń esabı júrgiziliwi hám saqlanıwın támiyinleydi; ilimiy esabattı dúziw, ekspertizadan ótkeriw hám onnan paydalanıw tártibin belgilewde qatnasadı; berilgen hár bir ashıq qaǵaz boyınsha ilimiy esabat qabıl etedi; ilimiy esabatlar arxivin toplaydı; arxeologiyalıq miyras obektleriniń tariyxıy-mádeniy ekspertizasın ótkeriwde qatnasadı. (18.08.2018-j.200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) Arnawlı wákillikli mákeme nızam aktlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 7¹-statya. Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı wákillikleri Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları óz aymaqları sheginde: arxeologiyalıq miyras obektleri tiyisli dárejede qorǵalıwı hám saqlanıwı ushın sharayatlardı támiyinleydi; arxeologiyalıq miyras obektleriniń pútin saqlanıwı jaǵdayı ústinen mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asıradı; ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeologqa arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı shólkemlestiriwde járdem beredi; jer qazıw, jer dúziw, qurılıs, melioraciya, xojalıq, jol qurıw jumısları hám basqa da jumıslar ushın jer uchastkaları ajıratılıwın joybarlawda arxeologiyalıq obektlerdi saqlaw talapları saqlanıwın nızam aktlerine muwapıq támiyinleydi; puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımların, mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemlerdi hám puqaralardı arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw, saqlaw hám úgit-násiyatlaw boyınsha ilajlar ótkeriwge ıqtıyarlı tiykarda tartadı. Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları nızam aktlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen)

III BAP. Arxeologiyalıq miyras obektleriniń mámleket tárepinen qorǵalıwı hám olardan paydalanıw

8-statya. Arxeologiyalıq obektlerdiń mámleket tárepinen qorǵalıwın támiyinlew hám olardan paydalanıw Arxeologiyalıq obektlerdiń mámleket tárepinen qorǵalıwın támiyinlew hám olardan paydalanıw mádeniy miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw haqqındaǵı nızam aktlerine muwapıq ámelge asırıladı. 9-statya. Arxeologiyalıq obektti materiallıq mádeniy miyras obektleriniń mámleketlik kadastrına kirgiziw Arxeologiyalıq obektti materiallıq mádeniy miyras obektleriniń mámleketlik kadastrına kirgiziw mádeniy miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw haqqındaǵı nızam aktlerine muwapıq ámelge asırıladı. 10-statya. Arxeologiyalıq estelikti materiallıq mádeniy miyras obektleriniń mámleketlik kadastrınan shıǵarıw Arxeologiyalıq estelikti materiallıq mádeniy miyras obektleriniń mámleketlik kadastrınan shıǵarıw onı úzil-kesil arxeologiyalıq izertlewden keyin ǵana mádeniy miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw haqqındaǵı nızam aktlerine muwapıq ámelge asırıladı. 11-statya. Arxeologiyalıq predmetlerdi mámleketlik esapqa alıw hám saqlaw Arxeologiyalıq predmetlerdi mámleketlik esapqa alıwǵa olardı anıqlaw, tolıq táriyplemesi menen olardıń dizimin dúziw, ilimiy hám mádeniy qunlılıǵın anıqlaw, ilimiy esabat usınıw, arxeologiyalıq predmetlerdi Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkeriw, ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyılǵan arxeologiyalıq predmetlerdiń esabın alıw kiredi. Arxeologiyalıq predmetlerdi saqlaw olardıń pútin saqlanıwın támiyinlew ushın materiallıq hám huqıqıy sharayatlar jaratılıwın názerde tutadı. Ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyılǵan arxeologiyalıq predmetlerdiń esabın júrgiziw hám saqlaw nızam tárepinen belgilengen tártipte ámelge asırıladı. 12-statya. Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogın júrgiziw Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogın Qaraqalpaqstan Respublikası Mádeniyat ministrligi júrgizedi. Yuridikalıq shaxslardıń arxeologiyalıq predmetlerge bolǵan puqaralıq huqıq hám minnetlerin belgilewge, ózgertiwge yamasa biykarlawǵa qaratılǵan háreketleri usı háreketler Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkerilgennen soń ǵana ámelge asırıladı. 13-statya. Arxeologiyalıq predmetlerdi Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkeriw Arxeologiyalıq predmetlerdi Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkeriw Qaraqalpaqstan Respublikası Mádeniyat ministrligi tárepinen ámelge asırıladı. 14-statya. Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkerilgen arxeologiyalıq predmetlerdi iyelikten shıǵarıw Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkerilgen arxeologiyalıq predmetlerdi iyelikten shıǵarıw múmkin emes, olardıń joǵalıwı, jemiriliwi yamasa basqa da arxeologiyalıq predmetlerge almastırılıwı jaǵdayları buǵan kirmeydi. Arxeologiyalıq predmetlerdiń mámleketlik katalogında dizimnen ótkerilgen arxeologiyalıq predmetlerdi usı statyanıń birinshi bóliminde názerde tutılǵan jaǵdaylarda iyelikten shıǵarıw haqqındaǵı sheshim Ózbekstan Respublikası Mádeniyat ministrligi tárepinen qabıl etiledi. 15-statya. Arxeologiyalıq predmetlerdi mámleketke tapsırıw hámde ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyıw Arxeologiyalıq predmetler olardı Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilengen tártipte keyin ala ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyıw ushın mámleketke tapsırılıwı kerek. Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeolog arxeologiyalıq predmetler mámleketke tapsırılıwına shekem olardıń pútin saqlanıwın támiyinlewi tiyis. Arxeologiyalıq predmetler mámleketke tapsırılǵannan keyin ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeologqa tapsırılǵanlıǵı faktın tastıyıqlawshı hújjet beriledi. Arxeologiyalıq predmetlerdi ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyıw haqqında sheshim qabıl etilip atırǵanda, usı mákemelerde materiallıq-texnikalıq bazasınıń, sonıń ishinde, xana yamasa xanalar, saqlaw ushın zárúrli ásbap-úskeneler, qorǵaw quralları hám órtke qarsı qurallardıń bar bolıwı májbúriy shárt bolıp esaplanadı. Arxeologiyalıq predmetler olar anıqlanǵan orında qaldırılǵan jaǵdayda ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeolog mádeniy miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı mámleketlik basqarıwdı ámelge asırıwshı tiyisli uyım menen birgelikte usı predmetlerdi konservaciyalaw ilajların kóriwi tiyis. Bunda usı arxeologiyalıq predmetler táriypleniwi, súwretke alınıwı hám ilimiy esabatta kórsetip ótiliwi kerek. 16-statya. Ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyılǵan arxeologiyalıq predmetlerden paydalanıw Ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyılǵan arxeologiyalıq predmetlerden paydalanıwǵa tek ǵana tómendegi maqsetlerde jol qoyıladı; ilimiy, mádeniy, bilimlendiriw hám aǵartıwshılıq jumısı; arxeologiyalıq predmetlerdi járiyalaw. Ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitip qoyılǵan arxeologiyalıq predmetlerden paydalanıw tártibi Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilenedi. 17-statya. Arxeologiyalıq predmetlerdi saqlaw ilajları Arxeologiyalıq predmetlerdi saqlaw ilajları konservaciyalaw, ońlaw hám rekonstrukciyalaw jumısların óz ishine aladı. Arxeologiyalıq predmetti konservaciyalaw – arxeologiyalıq predmetti bar kórinsinde saqlaw hám onıń jaǵdayı jamanlasıwınıń aldın alıw maqsetinde ámelge asırılatuǵın ilimiy hám ilimiy-texnikalıq izertlewler hám óndirislik jumıslar kompleksi. Arxeologiyalıq predmetti ońlaw – arxeologiyalıq predmettiń tariyxıy hám estetikalıq qunlılıǵın anıqlaw hám saqlap qalıw hám onıń pútin saqlanıwın támiyinlew maqsetinde ámelge asırılatuǵın ilimiy hám ilimiy-texnikalıq ilajlar hámde óndiris jumısları kompleksi. Arxeologiyalıq predmetti rekonstrukciyalaw – pútinley yamasa bir bóleginde zıyanlanǵan arxeologiyalıq predmetti tiklew boyınsha onıń saqlanıp qalǵan túp nusqa bóleklerin múmkinshiligi barınsha anıqlastırıw maqsetinde, biraq kirgizilgen tolıqtırıwlar anıq bilinip turatuǵın tárizde ámelge asırılatuǵın ilimiy hám ilimiy-texnikalıq izertlewler hám óndiris jumısları kompleksi. Arxeologiyalıq predmetti konservaciyalaw, ońlaw hám rekonstrukciyalaw jumısları usı arxeologiyalıq predmet bekitip qoyılǵan ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemesi hákimshiliginiń sheshimi tiykarında ámelge asırıladı. 18-statya. Arxeologiyalıq predmetlerdi Ózbekstan Respublikasınan alıp shıǵıw Arxeologiyalıq predmetler Ózbekstan Respublikasınan alıp shıǵılıwı múmkin emes. Usı statyanıń ekinshi bóliminde názerde tutılǵan jaǵday buǵan kirmeydi. Arxeologiyalıq predmetlerdi Ózbekstan Respublikası aymaǵınan tısqarıǵa waqıtsha alıp shıǵıw nızamda belgilengen tártipte ámelge asırıladı.

IV BAP. Arxeologiyalıq miyras obektleriniń arxeologiyalıq izertleniwi

19-statya. Arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıw shártleri  Arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalaw óz shólkemlestiriw hújjetlerinde arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıw názerde tutılǵan mámleketlik mákemeler hámde shólkemler tárepinen ǵana arnawlı wákillikli mákeme belgilegen tártipte ámelge asırıladı. Olar jumıslardıń sapalı orınlanıwı, ilimiy esabattıń óz waqtında usınılıwı hám sapası ushın juwapker boladı. Arxeologta ashıq qaǵaz hám ruxsatnama bar bolsa ǵana arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıwǵa jol qoyıladı. Ol arxeologiyalıq izleniwlerge, arxeologiyalıq qazıwlarǵa hám arxeologiyalıq qadaǵalawǵa tikkeley basshılıq etiwi shárt. Arxeologiyalıq obektte qazıwlardı óz basımshalıq penen ámelge asırıw qadaǵan etiledi. Bunday háreket dawamında qolǵa kirgizilgen arxeologiyalıq predmetler mámleket menshigine tapsırılıwı kerek. 20-statya. Arxeologiyalıq qazıwlardı jobalastırıwdaǵı artıqmashılıq Arxeologiyalıq qazıwlardı jobalastırıwda artıqmashılıq saqlanıwı tiyis bolıp, bunday artıqmashılıqqa muwapıq arxeologiyalıq qazıwlar, birinshi gezekte, tábiyǵıy jemiriliw hám nızam aktlerine muwapıq hár qanday basqa háreketler hám jaǵdaylar qáwip tuwdırıp atırǵan arxeologiyalıq obektlerde yamasa arxeologiyalıq esteliklerde ámelge asırıladı.  21-statya. Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama beriw tártibi hám shártleri Ashıq qaǵaz beriw tártibi hám shártleri, onıń forma úlgileri arnawlı wákillikli mákeme tárepinen tastıyıqlanadı. Ruxsatnama beriw tártibi hám shártleri Qaraqalpaqstan Respublikası Mádeniyat ministrligi tárepinen belgilenedi. 22-statya. Ashıq qaǵazdıń formaları hám háreket etiw múddeti Arxeologiyalıq izertlewlerdiń ózgesheligine qaray ashıq qaǵaz tómendegi formalarǵa iye boladı; arxeologiyalıq qazıwlardı ámelge asırıw huqıqın beriwshi 1-forma; onsha úlken bolmaǵan maydanlardı (1 arxeologiyalıq obektte 20 kv metrge shekem) qazıp ashqan halda arxeologiyalıq izleniwlerdi ámelge asırıw hám arxeologiyalıq miyras obektleriniń tariyxıy-mádeniy ekspertizasın ótkeriw hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıw sheńberinde jer uchastkaların izertlew huqıqın beriwshi 2-forma; arxeologiyalıq obektte birde-bir jer qazıw jumısların orınlamaǵan halda, arxeologiyalıq izleniwlerdi ámelge asırıw (buǵan ashılıp qalǵan jerlerdegi sheklengen tazalaw jumısları kirmeydi) huqıqın beriwshi 3-forma; jer qazıw, qurılıs jumısları waqıtında jemirilip atırǵan yamasa avariyalıq jaǵdayda bolǵan arxeologiyalıq obektte onıń jemiriliwi qáwpin saplastırıw maqsetindegi qorǵaw-qutqarıw qazıwların ámelge asırıw huqıqın beriwshi 4-forma. 1 hám 4-formalar boyınsha ashıq qaǵazlar belgili bir arxeologiyalıq obektlerde arxeologiyalıq qazıwlardı ámelge asırıw ushın beriledi. 2 hám 3-formalar boyınsha ashıq qaǵazlar Qaraqalpaqstan Respublikasınıń tiyisli hákimshilik-aymaqlıq birligi hám zárúr bolǵan jaǵdaylarda, belgili bir arxeologiyalıq obekt kórsetilip, arxeologiyalıq izleniwlerdi ámelge asırıw ushın beriledi. Berilgen sánesine qaramastan ashıq qaǵazdıń háreket etiw múddeti kalendarlıq jıldıń sońǵı kúninde tamamlanadı. 23-statya. Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeologtıń huqıqları Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeolog: arxeologiyalıq izleniwlerdi, arxeologiyalıq qazıwlardı hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ashıq qaǵazda belgilengen sheklerde ámelge asırıw; arxeologiyalıq obekttiń jemiriliwine alıp kelip atırǵan hár qanday háreketlerdi toqtatıw talabı menen jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları hám puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarına múrájat etiw; ózi anıqlaǵan arxeologiyalıq predmetlerdiń arxeologiyalıq izertleniwi hám ilimiy ekspertizasın ótkeriw huqıqına iye boladı. Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeolog nızam aktlerine muwapıq basqa da huqıqlarǵa iye bolıwı múmkin. 24-statya. Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeologtıń minnetleri Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeolog; ruxsatnamanı mádeniy miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı mámleketlik basqarıwdı ámelge asırıwshı tiyisli uyımda dizimnen ótkeriwi; arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ashıq qaǵazda belgilengen sheklerde ámelge asırıw tártibine boysınıwı; arxeologiyalıq izleniwler hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıwda arxeologiyalıq obektte anıqlanǵan jemiriliwler haqqında mádeniy miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı mámleketlik basqarıwdı ámelge asırıwshı tiyisli uyımǵa bir hápte múddet ishinde jazba túrde xabar beriwi; arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıwda anıqlanǵan burın belgisiz bolǵan arxeologiyalıq obektler hám arxeologiyalıq predmetler haqqında mádeniy miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı mámleketlik basqarıwdı ámelge asırıwshı tiyisli uyımǵa jazba túrde xabar beriwi; tolıq táriypi (materialı, ólshemleri, sánesi hám basqalar) menen hár bir arxeologiyalıq predmettiń dizimin dúziwi; arxeologiyalıq obekttiń birlemshi konservaciyası hám pútin saqlanıwın támiyinlewi; arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıwda anıqlanǵan arxeologiyalıq predmetlerdi Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilengen tártipte mámleketke tapsırıwı; ashıq qaǵazdıń háreket etiw múddeti tamamlanǵannan soń, biraq kelesi kalendarlıq jıldıń birinshi sheregi tamamlanıwınan aldın, tiyislisinshe, Qaraqalpaqstan Respublikası Mádeniyat ministrligi hám arnawlı wákillikli mákemege ilimiy esabat usınıwı shárt. Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeolog nızam aktlerine muwapıq basqa da minnetlerge iye bolıwı múmkin. 25-statya. Arxeologiyalıq obektlerde arnawlı ásbap-úskenelerden paydalanıw Arxeologiyalıq obektlerde arnawlı ásbap-úskenelerden paydalanıwǵa arnawlı wákillikli mákeme tárepinen berilgen arnawlı ruxsatnama bar bolsa ǵana jol qoyıladı. Arxeologiyalıq obektlerde arnawlı ásbap-úskenelerden paydalanıw tártibi hám shártleri arnawlı wákillikli mákeme tárepinen tastıyıqlanadı. 26-statya. Ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitilgen arxeologiyalıq predmetlerdiń arxeologiyalıq izertleniwi Ilimiy, mádeniyat hám bilimlendiriw mákemelerine bekitilgen arxeologiyalıq predmetlerdiń arxeologiyalıq izertleniwi belgilengen tártipte ámelge asırıladı. (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) 27-statya. Ilimiy esabat dúziw boyınsha talaplar Ilimiy esabatta arxeologiyalıq izertlewler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı ámelge asırıwda anıqlanǵan hám (yamasa) izertlengen arxeologiyalıq miyras obektleri haqqındaǵı tolıq maǵlıwmatlar tekst hám sızılma kórinisinde usınılıwı kerek. Ilimiy esabatqa arxeologiyalıq predmet mámleketke tapsırılǵanlıǵın tastıyıqlawshı hújjet qosımsha etiliwi tiyis. Ilimiy esabat múddetsiz saqlanıwı shárt. Ilimiy esabattıń rásmiylestiriliwi, mazmunı hám qosımshasına, onı usınıw múddetine baylanıslı talaplar, sonday-aq ilimiy esabattı ekspertizadan ótkeriw tártibi arnawlı wákillikli mákeme tárepinen tastıyıqlanadı. Ózbekstan Respublikası aymaǵındaǵı arxeologiyalıq izertlewler haqqında tiyisli hújjetlerge iye bolǵan yuridikalıq shaxslar arnawlı wákillikli mákemeniń jazba sorawı boyınsha usı hújjetlerdiń túp nusqası yamasa kóshirme nusqaların usınıwı shárt. Ashıq qaǵaz hám ruxsatnama alǵan arxeologtıń ilimiy esabatqa bolǵan avtorlıq huqıqı nızam aktlerine muwapıq támiyinlenedi.

V BAP. JUWMAQLAWShÍ REJELER

 28-statya. Arxeologiyalıq miyras obektlerin mámleket tárepinen qorǵaw hám olardan paydalanıwdı qarjılandırıw Arxeologiyalıq miyras obektlerin mámleket tárepinen qorǵaw hám olardan paydalanıwdı, sonday-aq arxeologiyalıq izleniwler, arxeologiyalıq qazıwlar hám arxeologiyalıq qadaǵalawdı qarjılandırıw Ózbekstan Respublikasınıń Mámleketlik byudjeti qarjıları hám nızam aktlerinde qadaǵan etilmegen basqa da derekler esabınan ámelge asırıladı. 29-statya. Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı xalıqaralıq birge islesiw Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı xalıqaralıq birge islesiw Ózbekstan Respublikasınıń nızam aktleri hám xalıqaralıq shártnamalarına muwapıq ámelge asırıladı. 30-statya. Tartıslardı sheshiw Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw salasındaǵı tartıslar nızam aktlerinde belgilengen tártipte sheshiledi. 31-statya. Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw haqqındaǵı nızam aktlerin buzǵanlıǵı ushın juwapkerlik Arxeologiyalıq miyras obektlerin qorǵaw hám olardan paydalanıw haqqındaǵı nızam aktlerin buzıwda ayıplı bolǵan shaxslar belgilengen tártipte juwapker boladı.