YOD JETISPEWShILIGI KESELLIKLERINIŃ PROFILAKTIKASÍ HAQQÍNDA

QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNÍŃ NÍZAMÍ 25.04.2009-j. №236/III

 YOD JETISPEWShILIGI KESELLIKLERINIŃ PROFILAKTIKASÍ HAQQÍNDA

Usı Nızamǵa tómendegilerge muwapıq ózgerisler kirgizilgen: 18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı

 I BAP. ULÍWMA REJELER

 1-statya. Usı Nızamnıń maqseti Usı Nızamnıń maqseti yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı qatnasıqlardı retlestiriw bolıp tabıladı. 2-statya. Yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası haqqındaǵı nızamshılıq Yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası haqqındaǵı nızamshılıq usı Nızam hám basqa da nızam hújjetlerinen ibarat. Eger Ózbekstan Respublikasınıń xalıqaralıq shártnamasında Qaraqalpaqstan Respublikasınıń yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası haqqındaǵı nızamshılıǵında názerde tutılǵanınan basqasha rejeler belgilengen bolsa, xalıqaralıq shártnamanıń rejeleri qollanıladı. 3-statya. Tiykarǵı túsinikler Usı Nızamda tómendegi tiykarǵı túsinikler qollanıladı: yod jetispewshiligi kesellikleri – organizmde yodtıń jetispewi aqıbetinde qalqansıman bez kesellikleri kórinisinde bolatuǵın kesellikler; yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası – yod jetispewshiligi keselliklerin aldın alıwǵa baǵdarlanǵan ilajlar sisteması; yodlanǵan azıq-awqat ónimleri – óndiris processinde yod penen bayıtılǵan azıq-awqat ónimleri; yodlanǵan duz – óndiris processinde yod penen bayıtılǵan as duzı.

II BAP. YOD JETISPEWShILIGI KESELLIKLERINIŃ PROFILAKTIKASÍ SALASÍNÍŃ MÁMLEKET TÁREPINEN TÁRTIPKE SALÍNÍWÍ (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgeris kirgizilgen)

4-statya. Yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı mámleketlik siyasat Yod jetispewshiligi kesellikleri salasındaǵı mámleketlik siyasat yod jetispewshiligi kesellikleriniń kelip shıǵıwınıń aldın alıwǵa baǵdarlanǵan bolıp, tómendegiler arqalı ámelge asırıladı; yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası haqqındaǵı nızamshılıqtı jetilistiriw; tutınıw bazarın yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleri menen bayıtıwǵa baǵdarlanǵan ekonomikalıq, huqıqıy hám shólkemlestiriwshilik ilajlardı ámelge asırıw; yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleriniń sapası hám qáwipsizligi, olardı saqlaw sharayatları ústinen mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asırıw; yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikası salasındaǵı ilimiy izertlewlerdi mámleket tárepinen qollap-quwatlaw; balalardı hám tuwıw jasındaǵı hayal-qızlardı quramında yod bolǵan preparatlar menen profilaktikalıq támiyinlew ilajların ámelge asırıw; yodlanǵan duz, yodlanǵan azıq-awqat ónimleri hám yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası hámde olardı emlew ushın paydalanılatuǵın dáriler hám preparatlardı islep shıǵarıwdı mámleket tárepinen qollap-quwatlaw; yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleri, dárilerdi islep shıǵarıw salasında kadrlardı tayarlaw hám qayta tayarlawdı shólkemlestiriw; yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikasına baylanıslı ilajlardıń nátiyjeliliginiń monitoringi; yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasında esapqa alıwdıń málimleme-tallaw hám statistikalıq sistemaların jetilistiriw; yuridikalıq hám fizikalıq shaxslardıń, sonıń ishinde sırt ellik yuridikalıq hám fizikalıq shaxslardıń qarjıların yod jetispewshiligi kesellikleri mashqalalarına, usı keselliklerdiń profilaktikası hám emlew usıllarına tartıw; yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikası salasındaǵı xalıqaralıq birge islesiwdi rawajlandırıw. 5-statya. Yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikası salasındaǵı mámleketlik basqarıw  Yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikası salasındaǵı mámleketlik basqarıwdı Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi, sonday-aq Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrligi, Qaraqalpaqstan standartlastırıw hám metrologiya basqarması, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları ámelge asıradı. Yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı mámleketlik basqarıw; profilaktikalıq hám sanitariyalıq-epidemiologiyalıq ilajlardı ótkeriwdi, yod jetispewshiligi keselliklerine diagnoz qoyıw hám olardı emlewdi shólkemlestiriwdi; (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında alıp taslanǵan) mámleketlik basqarıw uyımlarınıń, sonday-aq yuridikalıq hám fizikalıq shaxslardıń yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı jumısın muwapıqlastırıp barıwdı; yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin islep shıǵarıw hám olardıń aylanısı ústinen qadaǵalawdı óz ishine aladı. 6-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikası salasındaǵı wákillikleri   Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi; yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardıń islep shıǵılıwına qatnasadı hám ámelge asırılıwın támiyinleydi; (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR  Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı aymaqlıq baǵdarlamalardıń islep shıǵılıwın, tastıyıqlanıwın hám ámelge asırılıwın támiyinleydi; tiyisli mámleketlik uyımlardıń xalıqtı yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleri menen támiyinlew boyınsha jumısın muwapıqlastırıp  baradı; yodlanǵan duz, yodlanǵan azıq-awqat ónimleriniń sapası hám qáwipsizligi, olardı saqlaw sharayatları ústinen mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asıradı; (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) mámleketlik basqarıw uyımlarınıń yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası máselelerine baylanıslı jumısına basshılıqtı ámelge asıradı; nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asıradı. 7-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrliginiń yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrligi; yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası haqqındaǵı nızamshılıq talaplarınıń orınlanıwı ústinen mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asıradı; yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı ámelge asıradı; duzdı hám azıq-awqat ónimlerin yodlaw boyınsha sanitariyalıq-epidemiologiyalıq talaplardı belgilewge qatnasadı; (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleriniń sapası, islep shıǵarılıwı, saqlanıwı, alıp kiriliwi hám satılıwı monitoringin alıp baradı; yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasında qánigelerdi tayarlaw hám qayta tayarlawdı shólkemlestiriwge qatnasadı; (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgeris kirgizilgen) xalıqtıń arasında yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası boyınsha túsindiriw jumısların alıp baradı; nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asıradı. 8-statya. Qaraqalpaqstan standartlastırıw hám metrologiya basqarmasınıń yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan standartlastırıw, metrologiya hám sertifikatlastırıw basqarması; yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin islep shıǵarıw hám qayta islewge baylanıslı mámleketlik standartlardı islep shıǵıwda qatnasadı; ( 18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin islep shıǵarıw hám qayta islewde xojalıq júrgiziwshi subektler tárepinen standartlardıń májbúriy talaplarına boysınılıwı ústinen mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asıradı; nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asıradı. 9-statya. Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikası salasındaǵı wákillikleri Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları; yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası salasındaǵı aymaqlıq baǵdarlamalardıń islep shıǵılıwın, tastıyıqlanıwın hám ámelge asırılıwın támiyinleydi; tiyisli mámleketlik uyımlardıń xalıqtı yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleri menen támiyinlew barısındaǵı jumısın muwapıqlastırıp baradı; yodlanǵan duz, yodlanǵan azıq-awqat ónimleriniń sapası hám qáwipsizligi, olardı saqlaw sharayatları ústinen óz wákillikleri sheklerinde mámleketlik qadaǵalawdı ámelge asıradı; nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asıradı.

III BAP. YOD JETISPEWShILIGI KESELLIKLERINIŃ PROFILAKTIKASÍNA BAYLANÍSLÍ ILAJLAR

 10-statya. Yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikasınıń túrleri Adam organizminiń yodqa bolǵan zárúrli talabın támiyinlew maqsetinde Qaraqalpaqstan Respublikası aymaǵında yod jetispewshiligi kesellikleriniń ǵalaba hám jeke tártiptegi profilaktikası ámelge asırıladı. 11-statya. Yod jetispewshiligi kesellikleriniń ǵalaba profilaktikası Yod jetispewshiligi kesellikleriniń ǵalaba profilaktikası azıq-awqatqa yodlanǵan duz paydalanıw hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin paydalanıw arqalı ámelge asırıladı. Yodlanǵan duzdı paydalanıw medicinalıq jaqtan yamasa basqa tárepten durıs kelmeytuǵın shaxslar ushın yodlanbaǵan duz alıw imkaniyatı tiyisli wákillikli uyım tárepinen belgilengen tártipte támiyinlenedi. (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgeris kirgizilgen)  12-statya. Yod jetispewshiligi kesellikleriniń jeke tártiptegi profilaktikası   Yod jetispewshiligi kesellikleriniń jeke tártiptegi profilaktikası profilaktikalıq hám sanitariyalıq-epidemiologiyalıq ilajlar, medicinalıq kóriklerden ótkeriw, diagnoz qoyıw hám emlew arqalı ámelge asırıladı. Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrligi yod jetispewshiligi kesellikleriniń jeke tártiptegi profilaktikasın támiyinlew maqsetinde profilaktikalıq hám sanitariyalıq-epidemiologiyalıq ilajlar, medicinalıq kórikten ótkeriw, yod jetispewshiligi keselliklerine diagnoz qoyıw hám olardı emlew tártibin islep shıǵıwda qatnasadı hám onı ámelge asırıwdı qalaǵalaydı. ( 18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgeris kirgizilgen) 13-statya. Xalıqtı yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikası máselelerine baylanıslı málimleme menen támiyinlew Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrligi hám jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları xalıqqa yod jetispewshiligi kesellikleriniń kelip shıǵıwı hám tarqalıwı faktorları, bunday keselliklerdiń profilaktikasına  baylanıslı ilajlar haqqında isenimli hám óz waqtında málimleme beriliwin támiyinleydi. 14-statya. Yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikasına baylanıslı ilajlardı qarjılandırıw Yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikasına baylanıslı ilajlardı qarjılandırıw byudjet qarjıları, byudjetten tısqarı qarjılar hám nızamshılıq penen qadaǵan etilmegen basqa da derekler esabınan  ámelge asırıladı.

IV BAP. YODLANǴAN DUZǴA HÁM YODLANǴAN AZÍQ-AWQAT ÓNIMLERINE BAYLANÍSLÍ TALAPLAR

 15-statya. Duz hám azıq-awqat ónimlerin yodlaw Qaraqalpaqstan Respublikasında islep shıǵarılatuǵın hám satılatuǵın  as duzı álbette yodlanıwı tiyis, usı Nızamda názerde tutılǵan jaǵdaylar buǵan kirmeydi. Azıq-awqat ónimlerin yodlaw tiyisli wákillikli uyım tárepinen belgilengen tártipte ámelge asırıladı. (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) 16-statya. Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleriniń sapası hám qáwipsizligine baylanıslı talaplar Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleri mámleketlik standartlar, qaǵıydalar hám normalar talaplarına muwapıq bolıwı tiyis. Duz hám azıq-awqat ónimlerin yodlaw ushın tiyisli wákillikli uyım tárepinen belgilenetuǵın, quramında yod bolǵan preparatlardan paydalanıladı. (18.08.2018-j. 200/XXII-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) Duz hám azıq-awqat ónimlerin yodlaw, yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleriniń sapası hám qáwipsizligi, olardı saqlaw sharayatları ustinen mámleketlik qadaǵalaw nızamshılıqqa muwapıq ámelge asırıladı. 17-statya. Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin islep shıǵarıw Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq awqat ónimlerin islep shıǵarıw mámleketlik standartlar, qaǵıydalar hám normalar talaplarına muwapıq yuridikalıq shaxslar tárepinen ámelge asırıladı. Belgilengen jaramlılıq múddeti ótken yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleri utilizaciya etiliwi, sanaat jolı menen qayta isleniwi yamasa qayta yodlanıwı tiyis.  18-statya. Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin sertifikatlastırıw Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq awqat ónimlerin sertifikatlastırıw nızamshılıqqa muwapıq ámelge asırıladı. 19-statya. Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq awqat ónimlerin qadaqlaw, oraw hám tamǵalaw Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleri qadaqlanǵan, oralǵan hám tamǵalanǵan halda islep shıǵarılıwı kerek. Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin qadaqlaw, oraw hám tamǵalawǵa baylanıslı nızamshılıqta azıq-awqat ónimlerin qadaqlaw, oraw hám tamǵalaw boyınsha názerde tutılǵan rejeler qollanıladı. 12-statya. Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin satıw Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin satıwshı yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar olardı tasıw, saqlaw hám satıwdı nızamshılıqta  belgilengen rejeler hám normalarǵa boysınǵan halda ámelge asırıwı shárt. Muwapıqlıq sertifikatı bolmaǵan hám jaramlılıq múddeti ótken yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin realizaciya etiw qadaǵan etiledi. 21-statya. Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimlerin alıp kiriw shártleri Yodlanǵan duz hám yodlanǵan azıq-awqat ónimleri Ózbekstan Respublikası aymaǵına tek ǵana oralǵan tárizde hám nızamshılıqta belgilengen basqa da talaplarǵa boysınılǵan halda alıp kiriliwi múmkin.

V BAP. JUWMAQLAWShÍ REJELER

 22-statya. Tartıslardı sheshiw Yod jetispewshiligi kesellikleri profilaktikası salasındaǵı tartıslar nızamshılıqta belgilengen tártipte sheshiledi. 23-statya. Yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası haqqındaǵı nızamshılıqtı buzǵanlıǵı ushın juwapkerlik Yod jetispewshiligi kesellikleriniń profilaktikası haqqındaǵı nızamshılıqtı buzǵanlıqta ayıplı bolǵan shaxslar belgilengen tártipte juwapker boladı.