QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNÍŃ NÍZAMÍ

07.07.2013-j. №166/XIII

MÁLIMLEME-KITAPXANALÍQ JUMÍS HAQQÍNDA

I BAP. Ulıwma rejeler

1-statya. Usı Nızamnıń maqseti Usı Nızamnıń maqseti málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı qatnasıqlardı tártipke salıwdan ibarat. 2-statya. Málimleme-kitapxanalıq jumıs haqqındaǵı nızamshılıq Málimleme-kitapxanalıq jumıs haqqındaǵı nızamshılıq usı Nızam hám basqa nızam aktlerinen ibarat. Eger Ózbekstan Respublikasınıń xalıqaralıq shártnamasında Qaraqalpaqstan Respublikasınıń málimleme-kitapxanalıq jumıs haqqındaǵı nızam aktlerinde názerde tutılǵanınan basqasha qaǵıydalar belgilengen bolsa, xalıqaralıq shártnama qaǵıydaları qollanıladı. 3-statya. Tiykarǵı túsinikler Usı Nızamda tómendegi tiykarǵı túsinikler qollanıladı: málimleme-kitapxanalıq resurs - materiallıq obektte tekst, sesli jazıw yaki súwretlew túrinde jazılǵan hámde identifikaciyalaw, saqlaw, hám paydalanıwdı támiyinlew ushın rekvizitlerge iye bolǵan málimleme; málimleme-kitapxanalıq jumıs - málimleme-kitapxanalıq mákemeleriniń málimleme-kommunikaciyalıq texnologiyaları tiykarında málimleme-kitapxanalıq qorların qáliplestiriw hám málimleme-kitapxanalıq xızmetin kórsetiwdi shólkemlestiriw boyınsha jumısı; málimleme-kitapxanalıq qorı - sistemalastırılǵan málimleme- kitapxanalıq resurslardıń jıyındısı; málimleme-kitapxanalıq xızmetin kórsetiw - paydalanıwshılardıń málimleme-kitapxanalıq resurslardan paydalanıwın támiyinlew; jámleme elektronlı katalog - málimleme-kitapxanalıq mákemeleriniń elektronlı kataloglar toplamı; paydalanıwshı - málimleme-kitapxanalıq xızmeti kórsetiliwi ushın málimleme-kitapxanalıq mákemesinde dizimge alınǵan shaxs; elektronlı katalog - sistemalastırılǵan málimleme-kitapxanalıq resursları diziminiń elektronlı forması; elektronlı kitapxana - málimleme-kitapxanalıq qorınıń elektronlı forması. 4-statya. Málimleme-kitapxanalıq jumıstıń tiykarǵı wazıypaları Málimleme-kitapxanalıq jumısınıń tiykarǵı wazıypaları tómendegilerden ibarat: paydalanıwshılardıń málimleme-kitapxanalıq resurslardan paydalanıwın támiyinlew; paydalanıwshılardıń intellektual, ruwxıy-etikalıq, mádeniy hám bilim alıw talapların qanaatlandırıw ushın sharayat jaratıw; milliy mádeniyattı tiklewge hám jáne de rawajlandırıwǵa kómeklesiw, Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalqınıń tariyxıy, ruwxıy hám mádeniy miyrasın saqlaw; málimleme-kommunikaciyalıq texnologiyaları tiykarında málimleme-kitapxanalıq resurslardan óz-ara paydalanıwdı támiyinlew.

II BAP. MÁLIMLEME-KITAPXANALÍQ JUMÍS SALASÍNÍŃ MÁMLEKET TÁREPINEN TÁRTIPKE SALÍNÍWÍ

5-statya. Málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı mámleketlik basqarıw Málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı mámleketlik basqarıw Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi hám ol málimleme- kitapxanalıq jumıs tarawında arnawlı wákillik bergen mámleketlik uyım (bunnan-bılay arnawlı wákillikli mámleketlik uyım dep júritiledi) tárepinen ámelge asırıladı. 6-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi: málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı mámleketlik siyasattıń ámelge asırılıwın támiyinleydi; málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı tastıyıqlaydı; málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı normativlik-huqıqıy hújjetlerdi qabıl etedi; málimleme-kitapxanalıq mákemelerin shólkemlestiriw, qayta shólkemlestiriw hám saplastırıw tártibin belgileydi. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 7-statya. Arnawlı wákillikli mámleketlik uyım Arnawlı wákillikli mámleketlik uyım: málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı mámleketlik siyasattıń ámelge asırılıwında qatnasadı; málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı islep shıǵadı hám ámelge asıradı; málimleme-kitapxanalıq mákemeleriniń jumısın muwapıqlastıradı; málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı normativlik-huqıqıy hújjetler hám normativlik hújjetlerdi islep shıǵadı hám qabıl etedi; málimleme-kitapxanalıq resursların biybaha hám ayrıqsha qunlı málimleme-kitapxanalıq resurslar qatarına kirgiziw tártibin, sonday-aq olardı saqlaw hám olardan paydalanıw tártibin belgileydi; málimleme-kitapxanalıq jumıs tarawındaǵı kadrlardı tayarlaw, qayta tayarlaw hám olardıń bilimin jetilistiriwdi shólkemlestiredi; jámleme elektronlı katalogtı dúziw hám júrgiziw tártibin tastıyıqlaydı. Arnawlı wákillikli mámleketlik uyım nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi de ámelge asırıwı múmkin. 8-statya. Málimleme-kitapxana mákemelerin mámleket tárepinen qollap-quwatlaw Málimleme-kitapxanalıq mákemelerin mámleket tárepinen qollap-quwatlaw: olardıń finanslıq hám materiallıq-texnikalıq bazasın bekkemlew; málimleme-kitapxanalıq jumısın rawajlandırıwǵa investiciyalardı tartıw; málimleme-kitapxanalıq jumısın ámelge asırıwda salıq jeńilliklerin hám basqa da jeńilliklerdi belgilew arqalı ámelge asırıladı.

III BAP. MÁLIMLEME-KITAPXANA SITEMASÍ

9-statya. Málimleme-kitapxana sisteması hám de málimleme- kitapxanalıq mákemeleriniń túrleri Málimleme-kitapxana siteması jeke shólemlestiriwshilik hám metodikalıq támiyinlew tiykarında is júrgiziwshi málimleme- kitapxanalıq mákemeleriniń jıynaǵı. Málimleme-kitapxanalıq mákemeleri ǵárezsiz mákeme bolıwı yaki kárxana, mákeme yamasa shólkemniń quram bólimi bolıwı múmkin. Málimleme-kitapxanalıq mákemelerine tómendegiler kiredi: málimleme-kitapxanalıq orayları; málimleme-resurslıq orayları; mámleketlik hákimiyat hám basqarıw wyımlarınıń kitapxanaları; basqa kitapxanalar (puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarınıń, mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemlerdiń, kommerciyalıq shólkemlerdiń kitapxanaları). Málimleme-kitapxanalıq mákemeleri málimleme-kitapxanalıq qorlarınıń mazmunı hám belgilengen maqsetine qaray universal hámde arnawlı málimleme-kitapxanalıq mákemelerine bólinedi. Universal málimleme-kitapxanalıq mákemeleri málimleme-kitapxanalıq qorların bilimniń túrli salaları boyınsha dúzedi hám túrli taypadaǵı paydalanıwshılardıń málimlemege bolǵan talapların qanaatlandıradı. Arnawlı málimleme-kitapxanalıq mákemeleri málimleme-kitapxanalıq qorların bilimniń bir yaki bir neshe túrles salaları boyınsha dúzedi hám ayırım taypadaǵı paydalanıwshılardıń málimlemege bolǵan talapların qanaatlandıradı. 10-statya. Málimleme-kitapxanalıq orayı Málimleme-kitapxanalıq orayı Qaraqalpaqstan Respublikasında Málimleme-kitapxanalıq jumısın shólkemlestiriwshi hám ámelge asırıwshı universal málimleme-kitapxanalıq mákemesi. Málimleme-kitapxanalıq orayı: Málimleme-kitapxanalıq qorın dúzedi hám olardıń pútin saqlanıwın támiyinleydi; elektronlı kitapxana hám elektronlı katalogtı qáliplestiredi; tiyisli aymaqta shıǵarılatuǵın basılımlardıń májbúriy nusxaların aladı; bibliografiyalıq, ilimiy-metodikalık hám mádeniy-aǵartıwshılıq jumısların orınlaydı; tiyisli aymaqta málimleme-kitapxanalıq mákemeleri iskerligin muwapıqlastıradı hám olardı shólkemlestiriwshilik-metodikalıq jaqtan támiyinlewdi ámelge asıradı; jámleme elektronlı katalogtı qáliplestiriwde qatnasadı; málimleme-kitapxanalıq resurslardan óz-ara paydalanıw ushın sharayatlar jaratadı; basqa málimleme-kitapxanalıq mákemeleri menen birge islesiwdi ámelge asıradı; tiyisli aymaqta málimleme-kitapxanalıq mákemeleriniń depozitar saqlanatuǵın málimleme-kitapxanalıq resursların toplawdı ámelge asıradı hám olardıń esabın júrgizedi. Málimleme-kitapxanalıq orayları nızamshılıqqa muwapıq basqa da huqıqlardı ámelge asırıwı múmkin. Málimleme-kitapxanalıq oraylarınıń málimleme-kitapxanalıq qorı mámleket múlki bolıp esaplanadı. Málimleme-kitapxanalıq orayı haqqındaǵı reje Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi tárepinen tastıyıqlanadı. 11-statya. Málimleme-resurslıq orayları Málimleme-resurslıq orayları mámleketlik bilimlendiriw mákemeleri janında shólemlestirilgen, oqıwshı jaslardıń, sonday-aq xalıqtıń málimlemege bolǵan talapların qanaatlandırıwǵa qaratılǵan málimleme-kitapxanalıq jumısın ámelge asırıwshı universal málimleme-kitapxanalıq mákemeleri. Málimleme-resurslıq orayları: Bilimlendiriw mákemeleriniń qánigelesiwine muwapıq tiykarınan ilimiy bilimlendiriwge baylanıslı mazmundaǵı málimleme-kitapxanalıq qorın dúzedi hám onıń pútin saqlanıwın támiyinleydi; elektronlı kitapxana hám elektronlı katalogtı payda etedi; shaxstıń ruwxıy jaqtan bay hám bárkamal dóretiwshilik ósiwi ushın imkaniyatlar jaratqan halda ózindegi hám ózinen uzaqtaǵı málimleme-kitapxanalıq resurslarınan paydalanıw tiykarında Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalqınıń tariyxıy, ruwxıy hám mádeniy miyrasın paydalanıwshılarǵa jetkeredi; málimleme-kitapxanalıq resurslarınan óz-ara paydalanıwdı támiyinleydi; basqa málimleme-kitapxanalıq mákemeleri menen birge islesiwdi ámelge asıradı; jámleme elektronlı katalogtı qáliplestiriwde qatnasadı; mádeniy, bilimlendiriw, málimleme baǵdarlamaları hám joybarların hámde basqa da baǵdarlamalar hám joybarlardı birgelikte ámelge asırıw ushın bilimlendiriw, ilimiy mákemeler hám arxivler, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları, milliy mádeniy orayları hám basqa da shólkemler menen birge islesiwdi rawajlandıradı. Málimleme-resurslıq orayları nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı mumkin. Málimleme-resurslıq oraylarınıń málimleme-kitapxanalıq qorı mámleket múlki bolıp tabıladı. Málimleme-resurslıq orayı haqqındaǵı úlgi reje Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi tárepinen tastıyıqlanadı. 12-statya. Mámleketlik hákimiyat hám basqarıw uyımlarınıń kitapxanaları Mámleketlik hákimiyat hám basqarıw uyımlarınıń kitapxanaları nızamshılıqta belgilengen tártipte málimleme-kitapxana iskerligin ámelge asırıwshı arnawlı málimleme-kitapxana mákemeleri. Mámleketlik hákimiyat hám basqarıw uyımlarınıń kitapxanaları: málimleme-kitapxanalıq qorın dúzedi hám olardıń pútin saqlanıwın támiyinleydi; elektronlı kitapxana hám elektronlı katalogtı qáliplestiredi; málimleme-kitapxanalıq resurslarınan óz-ara paydalanıw ushın sharayatlar jaratadı; basqa málimleme-kitapxanalıq mákemeleri menen birge islesiwdi ámelge asıradı; jámleme elektronlı katalogtı dúziwde qatnasadı. Mámleketlik hákimiyat hám basqarıw uyımları kitapxanalarınıń málimleme-kitapxanalıq qorı mámleket múlki bolıp esaplanadı. Mámleketlik hákimiyat hám basqarıw uyımlarınıń kitapxanaları haqqındaǵı rejeler usı uyımlardıń basshıları tárepinen tastıyıqlanadı. 13-statya. Basqa kitapxanalar Basqa kitapxanalar óz mákemeleri tárepinen belgilenetuǵın tártipte málimleme-kitapxanalıq jumıstı ámelge asırıwshı universal yaki arnawlı málimleme-kitapxana mákemeleri bolıp tabıladı. Basqa kitapxanalar: málimleme-kitapxanalıq qorın dúzedi hám olardıń pútin saqlanıwın támiyinleydi; elektronlı kitapxana hám elektronlı katalogtı payda etedi; málimleme-kitapxanalıq resurslarınan óz-ara paydalanıw ushın sharayatlar jaratadı; basqa málimleme-kitapxanalıq mákemeleri menen birge islesiwdi ámelge asıradı; jámleme elektronlı katalogtı dúziwde qatnasadı. Basqa kitapxanalardıń málimleme-kitapxanalıq qorı olardıń shólkemlestiriwshileriniń múlki bolıp esaplanadı. Basqa kitapxanalar haqqındaǵı rejeler olardıń shólkemlestiriw-shileri tárepinen tastıyıqlanadı. 14-statya. Málimleme-kitapxanalıq mákemelerin shólkemlestiriw, qayta shólkemlestiriw hám saplastırıw Málimleme-kitapxanalıq mákemelerin shólkemlestiriw, qayta shólkemlestiriw hám saplastırıw nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte ámelge asırıladı.

IV BAP. MÁLIMLEME-KITAPXANALÍQ QORÍ

15-statya. Málimleme-kitapxanalıq qorın qáliplestiriw Málimleme-kitapxanalıq qorın qáliplestiriw málimleme-kitapxanalıq mákemesiniń maqsetleri hám wazıypalarına muwapıq onı jámlew, esapqa alıw, qayta islew, jaylastırıw hám saqlaw arqalı ámelge asırıladı. 16-statya. Málimleme-kitapxanalıq qorın jámlew Málimleme-kitapxanalıq qorı basılımlardı hám basqa da málimleme-kitapxanalıq resursların satıp alıw, olarǵa jazılıw, olardı almastırıw, biypul alıw, sonıń ishinde sıylıqqa alıw esabınan jámlenedi. 17-statya. Málimleme-kitapxanalıq qorın esapqa alıw, qayta islew, jaylastırıw, saqlaw hám onnan paydalanıw Málimleme-kitapxanalıq qorın esapqa alıw, qayta islew, jaylastırıw, saqlaw hám onnan paydalanıw nızamshılıqta belgilengen tártipte ámelge asırıladı. Málimleme-kitapxanalıq qorın basılımlardıń májbúriy nusxasın alıw esabınan jámlenetuǵın, sonday-aq biybaha hám ayrıqsha qunlı málimleme-kitapxanalıq resursların óz ishine alǵan bólimi milliy mádeniy baylıq bolıp, materiallıq mádeniy miyras obekti sıpatında saqlanadı. Málimleme-kitapxanalıq mákemeleriniń materiallıq texnikalıq támiyinleniwiniń jamanlasıwına, olardı miynetti qorǵaw talaplarına, málimleme-kitapxanalıq qorların saqlaw normaları hám sharayatlarına sáykes kelmeytuǵın imaratlarǵa kóshiriwge jol qoyılmaydı.

V BAP. PAYDALANÍWShÍLARDÍŃ HUQÍQ HÁM MINNETLERI

18-statya. Paydalanıwshılardıń huqıqları Paydalanıwshılar tómendegi huqıqlarǵa iye: málimleme-kitapxanalıq mákemelerine kiriw hám málimleme-kitapxanalıq resurslarınan paydalanıw; óz talaplarına sáykes ráwishte málimlemeni erkin tańlap alıw; kórsetiletuǵın xızmetlerdiń, sonıń ishinde tólemli xızmetlerdiń dizimi hám olardı kórsetiw shártleri haqqında maǵlıwmat alıw; soralıp atırǵan málimleme-kitapxanalıq resurslarınıń barı-joǵı haqqında maǵlıwmat alıw. Paydalanıwshılar nızamshılıqqa muwapıq basqa da huqıqlarǵa iye bolıwı múmkin. 19-statya. Paydalanıwshılardıń minnetleri Paydalanıwshılar: málimleme-kitapxanalıq mákemelerinde paydalanıw qaǵıydaların saqlawı; málimleme-kitapxanalıq resurslarına ıqtıyatlı qatnasta bolıwı, olardıń joǵalıwına jol qoymawı, zıyan keltirgen jaǵdayda belgilengen tártipte onıń ornın qaplawı; málimleme-kitapxanalıq mákemeleri jumısınıń sapasın páseyttiriwge qaratılǵan háreketler islemewi shárt. Paydalanıwshılardıń juwapkershiliginde nızamshılıqqa muwapıq basqa da minnetler bolıwı múmkin. 20-statya. Fizikalıq imkaniyatları sheklengen paydalanıwshılarǵa málimleme-kitapxanalıq xızmetin kórsetiw Fizikalıq imkaniyatları sheklengen paydalanıwshılarǵa málimleme-kitapxanalıq xızmetin kórsetiw málimleme-kitapxanalıq mákemelerinde arnawlı texnika qurallarınan paydalanǵan halda málimleme jazılǵan arnawlı texnologiyalarda málimleme-kitapxanalıq resursların usınıs etiw arqalı ámelge asırıladı.

VI BAP. MÁLIMLEME-KITAPXANALÍQ MÁKEMELERIN QARJÍLANDÍRÍW. MÁLIMLEME-KITAPXANALÍQ MÁKEMELERINIŃ BIRLESPELERI. XALÍQARALÍQ BIRGE ISLESIW.

21-statya. Málimleme-kitapxanalıq mákemelerin qarjılandırıw Málimleme-kitapxanalıq mákemelerin qarjılandırıw tómendegiler esabınan ámelge asırıladı: Ózbekstan Respublikası mámleketlik byudjeti hám Qaraqalpaqstan Respublikası byudjeti qarjıları; shólkemlestiriwshilerdiń qarjıları; tólemli xızmetler kórsetiwden alınatuǵın qarjılar; nızamshılıqta qadaǵan etilmegen basqa da derekler. 22-statya. Málimleme-kitapxanalıq mákemeleriniń birlespeleri Málimleme-kitapxanalıq mákemeleri jumısın muwapıqlastırıw, sonday-aq ulıwma máplerdi bildiriw hám qorǵaw maqsetinde nızamshılıqta belgilengen tártipte birlespeler dúziwi múmkin. Málimleme-kitapxanalıq mákemeleriniń birlespeleri: málimleme-kitapxanalıq jumısın rawajlandırıwǵa kómeklesedi; málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı islep shıǵıw hám ámelge asırıwda qatnasadı; málimleme-kitapxanalıq jumıs haqqındaǵı hújjetlerdi rawajlandırıw kóz-qarasınan usınıslar tayarlaydı; málimleme-kitapxanalıq kárxanaları kadrların qayta tayarlaw hám bilimin jetilistiriwdi shólkemlestiriwde qatnasadı. Málimleme-kitapxanalıq mákemeleriniń birlespeleri nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 23-statya. Málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı xalıqaralıq birge islesiw Málimleme-kitapxanalıq jumıs salasındaǵı xalıqaralıq birge islesiw hárekettegi nızamlarǵa hám xalıqaralıq shártnamalarǵa muwapıq ámelge asırıladı.

VII BAP. JUWMAQLAWShÍ REJELER

24-statya. Tartıslardı sheshiw Málimleme-kitapxanalıq jumıs salasında júzege kelgen kelispewshilikler nızam aktlerinde belgilengen tártipte sheshiledi. 25-statya. Málimleme-kitapxanalıq jumıs haqqındaǵı nızam aktlerin buzǵanlıǵı ushın juwapkershilik Málimleme-kitapxanalıq jumıs haqqındaǵı nızam aktlerin buzǵanlıqta ayıpker shaxslar belgilengen tártipte juwapker boladı.