QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNÍŃ NÍZAMÍ 26.12.2018-j. №223/XXIV

Miynetti qorǵaw haqqında (jańa redakciyada)

Usı Nızamǵa tómendegige muwapıq ózgeris kirgizilgen: 18.08.2020-j. 47/VI-sanlı QR Nızamı 1-statya. Usı Nızamnıń maqseti Usı Nızamnıń maqseti miynetti qorǵaw salasındaǵı qatnasıqlardı tártipke salıwdan ibarat. 2-statya. Miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleri Miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleri usı Nızam hám basqa da nızam hújjetlerinen ibarat. Eger Ózbekstan Respublikasınıń xalıqaralıq shártnamasında Qaraqalpaqstan Respublikasınıń miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetlerinde názerde tutılǵanınan basqasha qaǵıydalar belgilengen bolsa, xalıqaralıq shártnama qaǵıydaları qollanıladı. 3-statya. Usı Nızamnıń háreket etiw salası Usı Nızam: kárxana, mákeme hám shólkemler (bunnan bılay tekstte shólkemler dep qollanıladı) menen, sonday-aq óz aldına jallawshılar menen miynet qatnasıqlarında bolǵan xızmetkerlerge; óndiris ámeliyatın ótep atırǵan joqarı oqıw orınları studentlerine, orta arnawlı kásiplik bilimlendiriw mákemeleri oqıwshılarına, basqa da bilimlendiriw mákemeleri tıńlawshılarına; shólkemlerde islew ushın tartılatuǵın áskeriy xızmettegilerge; alternativalıq xızmetti ótep atırǵan puqaralarǵa; sud húkimi menen jazanı ótep atırǵan shaxslarǵa olar jazanı orınlaw mákemeleri tárepinen belgilenetuǵın shólkemlerde islew dáwirinde, sonday-aq hákimshilik qamaqqa alıw túrindegi hákimshilik jaza qollanılǵan shaxslarǵa, basqa túrdegi jumıslardı orınlawǵa, sonıń menen birge jámiyet hám mámleket máplerin gózlep shólkemlestiriletuǵın jumıslardı orınlawǵa tartılatuǵın shaxslarǵa qollanıladı. Usı Nızam jumıs beriwshilerge de qollanıladı. Usı statyanıń birinshi bóliminde kórsetilgen shaxslar bunnan keyin tekstte xızmetkerler dep ataladı. 4-statya. Tiykarǵı túsinikler Usı Nızamda tómendegi tiykarǵı túsinikler qollanıladı: jámáátlik qorǵanıw quralları – dúzilisi yaki wazıypası boyınsha óndiris imaratı hám óndiris processi menen baylanıslı bolǵan, xızmetkerlerge zıyanlı óndiris faktorı hám (yaki) qáwipli óndiris faktorı tásiriniń aldın alıw yaki onı kemeytiw, sonday-aq pataslanıwlardan qorǵaw ushın mólsherlengen texnikalıq qurallar hám basqa da qurallar; zıyanlı óndirislik faktor – tásiri xızmetkerdiń kásiplik kesellikke jolıǵıwına alıp keliwi múmkin bolǵan óndirislik faktor; jumıs ornı – miynet etiw barısında xızmetkerdiń turaqlı yamasa waqıtsha islew ornı; óndirislik jumıs – ónim islep shıǵarıw, shiyki zattı qayta islew, jumıslardı orınlaw, xızmetler kórsetiw waqtında ámelge asırılatuǵın háreketler jıyındısı; óndiristegi baxıtsız hádiyse – xızmetkerdiń jumıs beriwshiniń aymaǵında da, onnan tısqarıda da óziniń miynet wazıypaların orınlawı menen baylanıslı halda, sonıń ishinde jumıs beriwshi tárepinen berilgen transportta jumıs ornına kiyatırǵan yamasa jumıstan qaytıp baratırǵan waqıtta miynette mayıp bolıwına yaki densawlıǵınıń basqasha tárizde zaqımlanıwına alıp kelgen hám xızmetkerdi basqa jumısqa ótkeriw zárúrligine, ol kásipke tiyisli miynet qábiletin waqıtsha yaki turaqlı joǵaltıwına yamasa qaytıs bolıwına sebep bolǵan hádiyse; kásiplik kesellik – xızmetkerge zıyanlı óndiris faktorı yaki qáwipli óndirislik faktor tásiri nátiyjesinde júzege kelgen hám onıń kásiplik miynet qábiletin waqıtsha yamasa turaqlı joǵaltıwına sebepshi bolǵan ótkir yaki sozılmalı kesellik; miynet sharayatları – miynetti ámelge asırıw waqtındaǵı sociallıq hám óndirislik faktorlar jıyındısı; miynetti qorǵaw – miynet etiw barısında insannıń qáwipsizligin, ómiri hám densawlıǵı, jumıs qábiletiniń saqlanıwın támiyinlewge baylanıslı huqıqıy, sociallıq-ekonomikalıq, shólkemlestiriwshilik, texnikalıq, sanitariya-gigienalıq, emlew-profilaktikalıq, reabilitaciyalıq ilajları hám qurallarınıń sisteması; miynette mayıp bolıw – óndiristegi baxıtsız hádiyse aqıbetinde xızmetkerdiń kásipke tiyisli miynet qábiletin waqıtsha yamasa turaqlı joǵaltıwı; qolaylı bolmaǵan óndirislik faktorlar – zıyanlı óndirislik faktordıń hám (yaki) qáwipli óndirislik faktordıń bar ekenligi; qáwipli óndirislik faktor – tásiri xızmetkerdiń zaqımlanıwına alıp keliwi múmkin bolǵan óndirislik faktor; jeke qorǵanıw quralları – xızmetkerge zıyanlı óndirislik faktor hám (yaki) qáwipli óndirislik faktor tásiriniń aldın alıw yaki kemeytiw, sonday-aq pataslanıwlardan qorǵanıw ushın paydalanılatuǵın texnikalıq qurallar hám basqa da qurallar. 5-statya. Miynetti qorǵaw salasındaǵı mámleketlik siyasattıń tiykarǵı baǵdarları Miynetti qorǵaw salasındaǵı mámleketlik siyasattıń tiykarǵı baǵdarları tómendegilerden ibarat: xızmetkerdiń ómiri hám densawlıǵınıń ústinligin támiyinlew; miynetti qorǵaw salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı islep shıǵıw hám ámelge asırıw; mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımlarınıń, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń miynetti qorǵaw salasındaǵı jumısın muwapıqlastırıw; barlıq shólkemler ushın miynetti qorǵaw salasındaǵı talaplardı belgilew; miynetti qorǵawǵa tiyisli talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalawdı hám tekseriwdi ámelge asırıw; xızmetkerlerdi qorǵawshı qáwipsiz texnika, texnologiya hám qurallardıń islep shıǵılıwın hám engiziliwin xoshametlew; ilim, texnika jetiskenliklerin hámde miynetti qorǵaw boyınsha aldıńǵı milliy hám shet el tájiriybelerinen paydalanıw; óndiristegi baxıtsız hádiyselerden jábirlengen yaki kásiplik kesellik penen nawqaslanǵan xızmetkerlerdi sociallıq qorǵaw; xalıqaralıq birge islesiwde qatnasıw. 6-statya. Miynetti qorǵawdı mámleket tárepinen basqarıw Miynetti qorǵawdı mámleket tárepinen basqarıw Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi, miynetti qorǵaw salasındaǵı arnawlı wákillikli mámleketlik uyım, sonday-aq miynetti qorǵaw salasındaǵı nızam hújjetlerine muwapıq ayırım wákilliklerge iye bolǵan basqa da mámleketlik uyımlar tárepinen ámelge asırıladı. 7-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń miynetti qorǵaw salasındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi: miynetti qorǵaw salasındaǵı birden-bir mámleketlik siyasattıń ámelge asırılıwın támiyinleydi; miynetti qorǵaw salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı hám basqa da baǵdarlamalardı islep shıǵıwda hám ámelge asırıwda qatnasadı; miynetti qorǵaw salasındaǵı aymaqlıq baǵdarlamalardı tastıyıqlaydı hám ámelge asıradı; mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımlarınıń, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń miynetti qorǵaw salasındaǵı jumıslarınıń muwapıqlastırılıwın támiyinleydi; belgilengen tártipte miynet sharayatlarınıń mámleketlik ekspertizadan ótkeriliwin támiyinleydi; óndiristegi baxıtsız hádiyselerdiń, kásiplik keselliklerdiń belgilengen tártipte tekseriliwin hám esapqa alınıwın támiyinleydi, olardıń aldın alıw hámde dárejesin kemeytiw ilajların kóredi; belgilengen tártipte shólkemlerde miynetti qorǵaw xızmetin shólkemlestiriwdiń ámelge asırılıwın támiyinleydi; miynetti qorǵaw ushın jumıs beriwshi tárepinen qarjılar ajıratıwdı, sonday-aq miynetti qorǵaw fondların dúziw hám olardıń qarjılarınan maqsetli paydalanıwdı támiyinleydi; miynetti qorǵaw salasında xalıqaralıq birge islesiwde qatnasadı. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi nızam hújjetlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 8-statya. Miynetti qorǵaw salasındaǵı arnawlı wákillikli mámleketlik uyımnıń wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Bántlik hám miynet qatnasıqları ministrligi miynetti qorǵaw salasındaǵı arnawlı wákillikli mámleketlik uyım esaplanadı. Qaraqalpaqstan Respublikası Bántlik hám miynet qatnasıqları ministrligi: miynetti qorǵaw salasında birden-bir mámleketlik siyasattı ámelge asıradı; miynetti qorǵaw salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı, aymaqlıq hám basqa da baǵdarlamalardı islep shıǵıw hám ámelge asırıwǵa qatnasadı; miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetlerdi hám normativlik-huqıqıy hújjetlerdi óz wákillikleri sheńberinde islep shıǵıw hám ámelge asırıwǵa qatnasadı; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwin, sonıń menen birge qolaylı bolmaǵan hám ayrıqsha miynet sharayatlarında islegeni ushın xızmetkerlerge jeńillikler hám kompensaciyalar beriliwi boyınsha mámleketlik qadaǵalaw hám tekseriwdi ámelge asıradı; miynet sharayatlarınıń mámleketlik ekspertizasınıń ótkeriliwin támiyinleydi; mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımları, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları hámde basqa da shólkemler menen miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha birge islesedi; mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımları, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń miynetti qorǵaw salasındaǵı jumısın muwapıqlastırıp baradı; miynetti qorǵaw salasındaǵı xızmetler bazarı professional qatnasıwshılarınıń birden-bir reestrin belgilengen tártipte júrgizedi; miynetti qorǵaw boyınsha monitoring ótkeredi; óndiristegi jaraqatlanıwlardıń sebeplerin analizleydi hámde mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımlarına, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarına, yuridikalıq hám fizikalıq shaxslarǵa bunday jaraqatlanıwlardıń aldın alıw boyınsha usınıslar kirgizedi; óndiristegi baxıtsız hádiyselerdiń arnawlı tekseriwden ótkeriliwin hám esapqa alınıwın támiyinleydi. Qaraqalpaqstan Respublikası Bántlik hám miynet qatnasıqları ministrligi nızam hújjetlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 9-statya. Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrliginiń miynetti qorǵaw salasındaǵı wákillikleri Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrligi: xızmetkerlerdiń dáslepki (jumısqa kirip atırǵanda) hám múddetli (miynet jolı dawamında) májbúriy medicinalıq kóriklerin ótkeriwdi shólkemlestiredi; óndirislik ortalıq faktorlarınıń zıyanlılıǵı hám qáwipliligi, miynet processiniń awırlıǵı hám tıǵızlıǵı kórsetkishleri boyınsha sanitariyalıq qaǵıydalarǵa, normalarǵa hám gigienalıq normativlerge boysınılıwın qadaǵalaydı hámde ámeliy járdem kórsetedi; miynet sharayatları qolaylı bolmaǵan jumıslarda bánt bolǵan xızmetkerlerge beriletuǵın sútti (soǵan teńlestirilgen basqa da azıq-awqatlıq ónimlerdi), emlew-profilaktikalıq azıq-awqattı, gazlengen duzlı suwdı (ıssı cexlarda islewshiler ushın) beriw normativleriniń orınlanıwın qadaǵalaydı; xızmetkerdi jeńilirek jumısqa yaki qolaylı bolmaǵan óndirislik faktorlar tásiri bolmaytuǵın jumısqa ótkeriw ushın medicinalıq hám basqa da kórsetkishler dizimi boyınsha ámelge asırılıwın qadaǵalaydı; xızmetker kásiplik kesellik penen nawqaslanǵan dep gúmanlanǵan jaǵdayda onıń miynet sharayatlarınıń sanitariya-gigienalıq xarakteristikasın belgilengen tártipte dúziliwin qadaǵalawdı; kásiplik keselliklerdi anıqlaw hám xızmetkerlerdiń kásipke baylanıslı miynet qábiletin joǵaltqanlıq dárejesin anıqlaw ushın jollama beriliwin qadaǵalaydı. Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministrligi nızam hújjetlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 10-statya. Mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımlarınıń miynetti qorǵaw salasındaǵı wákillikleri Mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımları óz wákillikleri sheńberinde: miynetti qorǵaw salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı, aymaqlıq hám basqa da baǵdarlamalardı islep shıǵıw hám ámelge asırıwda qatnasadı; miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetlerdi hám normativlik-huqıqıy hújjetlerdi islep shıǵıwda qatnasadı; miynetti qorǵaw salasındaǵı tarmaqlıq maqsetli hám arnawlı baǵdarlamalardı islep shıǵıwda hám olardı ámelge asırıwda qatnasadı; óz quramındaǵı shólkemlerde miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwin támiyinlew boyınsha ilajlardı ámelge asıradı; óz quramındaǵı shólkemlerde óndiristegi baxıtsız hádiyselerdiń hám xızmetkerlerdiń densawlıǵına basqasha zıyan keltiriliwiniń tekseriwden ótkeriliwi hámde esapqa alınıwın shólkemlestiredi hám támiyinleydi; óz quramındaǵı shólkemlerdiń basshıları hám qánigeleriniń miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha tayarlanıwın, qayta tayarlanıwın, qánigeligi jetilistiriliwin hám bilimleriniń tekseriliwin shólkemlestiredi. Mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımları nızam hújjetlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 11-statya. Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń miynetti qorǵaw salasındaǵı wákillikleri Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları: miynetti qorǵaw salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı, aymaqlıq hám basqa da baǵdarlamalardı ámelge asırıwda qatnasadı; tiyisli aymaqta miynetti qorǵaw salasındaǵı aymaqlıq baǵdarlamalardı tastıyıqlaydı hám ámelge asıradı; mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımlarına tiyisli aymaqlıq bólimleriniń miynetti qorǵaw salasındaǵı jumısların muwapıqlastırıp baradı. Jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımları nızam hújjetlerine muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin. 12-statya. Shólkemniń miynetti qorǵaw xızmetleri Óndiristi ámelge asırıwshı, xızmetkerlerdiń sanı eliw hám onnan artıq bolǵan hár bir shólkemde miynetti qorǵaw talaplarına ámel etiliwin támiyinlew, olardıń orınlanıwı ústinen qadaǵalawdı ámelge asırıw maqsetinde miynetti qorǵaw xızmeti shólkemlestiriledi yaki miynetti qorǵaw boyınsha tiyisli tayarlıqqa iye bolǵan qánige lawazımı engiziledi. Eliw hám onnan kóp transport quralı bar bolǵan shólkemde jol háreketi qáwipsizligi xızmeti de shólkemlestiriledi yaki jol háreketi qáwipsizligi boyınsha qánige lawazımı engiziledi. Xızmetkerlerdiń sanı eliwden az bolǵan shólkemde miynetti qorǵaw xızmetin shólkemlestiriw yaki miynetti qorǵaw boyınsha qánige lawazımın engiziw haqqındaǵı qarar jumıs beriwshi tárepinen usı shólkem jumısınıń ózine tán ózgesheligin esapqa alǵan halda qabıl etiledi. Miynetti qorǵaw xızmeti hám jol háreketi qáwipsizligi xızmeti shólkemniń ǵárezsiz quramlıq bólimleri bolıp, olar tikkeley shólkem basshısına boysınadı. Miynetti qorǵaw xızmeti qánigeleri miynetti qorǵaw qaǵıydaları hám normalarına barlıq xızmetkerler tárepinen ámel etiliwin qadaǵalaw, quramlıq bólimlerdiń basshılarına anıqlanǵan qaǵıydabuzıwshılıqtı saplastırıw haqqındaǵı orınlanıwı májbúriy bolǵan kórsetpeler beriw, sonday-aq miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetlerdi hám normativlik-huqıqıy hújjetler talapların buzıwshı shaxslardı juwapkershilikke tartıw haqqındaǵı shólkem basshısına usınıslar kirgiziw huqıqına iye. Miynetti qorǵaw xızmetiniń wazıypaları miynetti qorǵaw salasındaǵı xızmetler bazarınıń professional qatnasıwshıları tárepinen shártnama tiykarında ámelge asırılıwı múmkin. 13-statya. Miynetti qorǵaw salasındaǵı xızmetler bazarınıń professional qatnasıwshıları Miynetti qorǵaw salasında shártnama tiykarında xızmet kórsetiwshi yuridikalıq shaxslar miynetti qorǵaw salasındaǵı xızmetler bazarınıń professional qatnasıwshıları bolıp esaplanadı. Miynetti qorǵaw salasındaǵı xızmetler bazarınıń professional qatnasıwshıları: shólkemlerde miynetti qorǵaw xızmetiniń wazıypaların ámelge asırıwı; jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyasın ótkeriwi; miynetti qorǵaw boyınsha qánigelerdi qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin jetilistiriwi; shólkemde miynettiń qorǵalıwın basqarıw sistemasınıń auditin ótkeriwi múmkin. Miynetti qorǵaw salasındaǵı xızmetler bazarınıń professional qatnasıwshılarına hám olar tárepinen xızmetlerdiń orınlanıwına baylanıslı talaplar, sonday-aq olardıń birden-bir reestrin júrgiziw tártibi wákillikli mámleketlik uyım tárepinen belgilenedi. 14-statya. Jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyası Jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyası miynet sharayatlarınıń, jumıs orınlarındaǵı miynet processiniń awırlıǵı hám tıǵızlıǵınıń hámde olardıń jaraqat alıw itimallıǵınıń miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetler hám normativlik-huqıqıy hújjetlerdiń talaplarına muwapıqlıǵın bahalaw, zıyanlı óndiris faktorın hám (yaki) qáwipli óndiris faktorın anıqlaw maqsetinde ótkeriletuǵın ilajlar toplamı esaplanadı. Jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyasınan tómendegiler ótkeriliwi kerek: miynet sharayatları boyınsha xızmetkerlerge nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte jeńillikler hám kompensaciyalar názerde tutılǵan jumıs orınları; mayıplar bánt bolǵan jumıs orınları; jeńillikke iye shártlerde pensiyaǵa shıǵıw huqıqın beretuǵın óndirisler, mákemeler, jumıslar, kásipler, lawazımlar hám kórsetkishler dizimlerinde kórsetilgen jumıs orınları; qáwipli óndiris obektlerindegi jumıs orınları. Nızam hújjetlerinde, sonday-aq jámáátlik shártnamalar hám kelisimlerde basqa da jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyadan ótkeriliwi názerde tutılıwı múmkin. Jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyası belgilengen tártipte jumıs beriwshiniń ózi tárepinen ótkeriledi. Jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyasın ótkeriw múddeti nızam hújjetlerinde belgilenedi, biraq bes jılda keminde bir márte ótkeriledi. 15-statya. Shólkemde miynetti qorǵawdı basqarıw sistemasınıń auditi Shólkemde miynetti qorǵawdı basqarıw sistemasınıń auditi miynetti qorǵaw sistemasınıń jaǵdayın bahalaw bolıp, usı audit jumıs beriwshiniń qararı menen ótkeriledi hám tómendegilerdi óz ishine aladı: shólkemde miynetti qorǵawdı basqarıw sistemasınıń miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetler hám normativlik-huqıqıy hújjetler talaplarına muwapıqlıǵın anıqlaw; miynetti qorǵawdı basqarıw sisteması jumıslarınıń sapasın, óndiristegi jaraqatlanıwlar hám kásiplik keselliklerdiń aldın alıwǵa, dárejesin kemeytiwge qaratılǵan ilajlardıń nátiyjeliligin bahalaw; anıqlanǵan kemshiliklerdi saplastırıwǵa, óndiristegi jaraqatlanıwlar hám kásiplik keselliklerdiń aldın alıwǵa qaratılǵan usınıslar islep shıǵıw. Shólkemde miynetti qorǵawdı basqarıw sistemasınıń auditi miynetti qorǵaw salasındaǵı xızmetler bazarınıń professional qatnasıwshıları tárepinen shártnama tiykarında ámelge asırıladı. 16-statya. Miynetti qorǵawdı qarjılandırıw Miynetti qorǵawdı qarjılandırıw tómendegiler esabınan ámelge asırıladı: Ózbekstan Respublikasınıń Mámleketlik byudjetinen ajıratılatuǵın qarjılar; Qaraqalpaqstan Respublikasınıń byudjetinen ajıratılatuǵın qarjılar; jumıs beriwshiniń óz qarjıları; nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte dúzilgen miynetti qorǵaw fondlarınıń qarjıları; yuridikalıq hám fizikalıq shaxslardıń qáwenderlik qayırqomlıq qarjıları; nızam hújjetlerinde qadaǵan etilmegen basqa da derekler. Miynetti qorǵaw ushın byudjet qarjıları tiyisli (respublikalıq hám jergilikli) byudjetlerde óz aldına belgilenip ajıratıladı, bul qarjılardan basqarıw uyımlarınıń, qadaǵalawshı hám tekseriwshi uyımlardıń támiyinleniwi, ilimiy-izertlew jumısların qarjılandırıw, miynetti qorǵawǵa baylanıslı bolǵan mámleketlik baǵdarlamalar hám basqa da baǵdarlamalardı orınlaw ushın paydalanıladı. Hár bir jumıs beriwshi miynetti qorǵaw ushın zárúr bolǵan qarjılardı nızam hújjetlerinde, jámáátlik shártnamada, sonday-aq jámáátlik kelisimlerde yaki basqa da ishki normativlik hújjetlerde belgilenetuǵın muǵdarda ajıratadı. Xızmetkerler bul maqsetler ushın shıǵındar bolmaydı. Shólkemler miynetti qorǵaw boyınsha fondtı óziniń kommerciyalıq jumısları hám basqa da jumıslardan alınatuǵın payda (dáramatlar), sonday-aq nızam hújjetlerinde qadaǵan etilmegen basqa da derekler esabınan shólkemlestiriwge haqılı. Miynetti qorǵawǵa mólsherlengen qarjılardan basqa maqsetler ushın paydalanıw múmkin emes. Miynetti qorǵaw ushın jumıs beriwshi tárepinen qarjılar ajıratıw, sonday-aq miynetti qorǵaw boyınsha fondlardı shólkemlestiriw hám olardıń qarjılarınan paydalanıw wákillikli mámleketlik uyım tárepinen kásiplik awqamları qatnasıwında belgilengen tártipte ámelge asırıladı. 17-statya. Miynetti qorǵaw boyınsha qánigelerdi tayarlaw, qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin jetilistiriw Joqarı hám orta arnawlı kásiplik bilimlendiriw mákemelerinde miynetti qorǵaw boyınsha qánigelerdiń tayarlanıwı belgilengen tártipte támiyinlenedi. Joqarı hám orta arnawlı kásiplik bilimlendiriw mákemeleri ekonomikanıń túrli tarmaqlarında óndiris hámde sociallıq sala ózgesheliklerin esapqa alǵan halda studentler hám oqıwshılar tárepinen miynetti qorǵaw kursın májbúriy úyreniwdi shólkemlestiriwi tiyis. Mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımları hámde jumıs beriwshiler miynetti qorǵaw boyınsha qánigelerdiń qayta tayarlanıwın hám olardıń qánigeligi jetilistiriliwin támiyinleydi. Miynetti qorǵaw boyınsha qánigelerdi qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin jetilistiriw tártibi wákillikli mámleketlik uyım tárepinen belgilenedi. 18-statya. Xızmetkerlerdi sút, emlew-profilaktikalıq azıq-awqat, gazlengen duzlı suw, jeke qorǵanıw hám gigienalıq qurallar menen támiyinlew Miynet sharayatları qolaylı bolmaǵan jumıslarda bánt bolǵan xızmetkerler belgilengen normalar boyınsha sút (soǵan teńlestirilgen basqa azıq-awqatlıq ónimler), emlew-profilaktikalıq azıq-awqat, gazlengen duzlı suw (ıssı cexlarda jumıs islewshiler ushın), arnawlı kiyim-kenshek, arnawlı ayaq kiyim hámde basqa da jeke qorǵanıw hám gigienalıq qurallar menen biypul támiyinlenedi. Bunday jumıslardıń dizimi, olardı beriw normaları, olar menen támiyinlew tártibi hám shártleri jámáátlik shártnamalar hámde kelisimlerde belgilenedi, eger olar dúzilmegen bolsa jumıs beriwshi tárepinen xızmetkerlerdiń wákillikli uyım menen kelisimi boyınsha nızam hújjetlerinde belgilengen normativlerge muwapıq belgilenedi. Xızmetkerlerdiń jeke qorǵanıw quralların alıw, saqlaw, juwıw, tazalaw, ońlaw, dezinfekciya islew hám zıyansızlandırıw jumıs beriwshiniń qarjıları esabınan ámelge asırıladı. 19-statya. Obektlerdi joybarlaw, qurıw, rekonstrukciyalaw hám olardan paydalanıw, óndiris quralların islep shıǵarıw hám ońlaw waqtında miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplardı támiyinlew Miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetler hám normativlik-huqıqıy hújjetlerdiń talaplarına juwap bermeytuǵın obektlerdi joybarlawǵa, qurıwǵa, rekonstrukciyalawǵa hám olardan paydalanıwǵa, óndiris quralların islep shıǵarıw hám ońlawǵa, texnologiyalardı engiziwge, sonıń ishinde shet elden alıp kelingen texnologiyalardı engiziwge jol qoyılmaydı. Jol qoyılatuǵın eń joqarı normativleri (koncentraciyaları) belgilengen tártipte islep shıǵılmaǵan hám tiyisli ekspertizalardan ótkerilmegen zıyanlı zatlardı óndiriste qollanıw qadaǵan etiledi. 20-statya. Shólkemlerdiń miynetti qorǵaw quralların jaratıw hám óndiris jumısların xoshametlew Shólkemler paydasınıń miynetti qorǵawǵa baylanıslı ádebiyatlardı, plakatlardı, basqa da úgit-násiyatlaw quralların baspadan shıǵarıw esabınan payda bolǵan bólegine, sonday-aq ilimiy-izertlew hám joybarlaw-konstruktorlıq shólkemleri paydasınıń jámáátlik qorǵanıw quralları hám jeke qorǵanıw qurallarınıń, óndiris ortalıǵın qadaǵalaw ásbapları hám dozimetriya qurallarınıń jańaların jaratıw, bar bolǵan qurallardı islep shıǵarıw hámde realizaciyalaw esabınan alınǵan bólegine nızam hújjetlerine muwapıq jeńillikli salıq salınıwı belgileniwi múmkin. 21-statya. Jumısqa qabıllawda hám basqa jumısqa ótkeriwde miynetti qorǵaw huqıqınıń kepillikleri Miynet shártnamasınıń shártleri miynet haqqındaǵı nızam hújjetleri, jámáátlik shártnamalar, sonday-aq jámáátlik kelisimler hám miynetti qorǵaw haqqındaǵı basqa da ishki normativlik hújjetler talaplarına muwapıq bolıwı kerek. Puqaralardı densawlıǵınıń jaǵdayı boyınsha ózine say kelmeytuǵın jumısqa qabıl etiw hám xızmetkerlerdi basqa sonday jumısqa ótkeriw qadaǵan etiledi. Puqaralardıń densawlıǵı hám ómirine joqarı dárejede qáwip tuwdırıw múmkinligi aldınnan belgili bolǵan jumısqa qabıl etiw hámde xızmetkerlerdi basqa sonday jumısqa ótkeriw payıtında jumıs beriwshi olardı bul haqqında eskertiwi tiyis. Densawlıǵınıń jaǵdayına qarap jeńilirek jumısqa yaki qolaylı bolmaǵan óndiris faktorları tásiri bolmaytuǵın jumısqa ótkeriwge mútáj xızmetkerlerdi jumıs beriwshi mine usınday jumısqa olardıń kelisimi menen, medicinalıq juwmaqqa muwapıq waqıtsha yaki múddetin sheklemey ótkeriwi tiyis. Densawlıǵınıń jaǵdayına qarap jeńilirek jumısqa yaki qolaylı bolmaǵan óndiris faktorları tásiri bolmaytuǵın kem haqı tólenetuǵın jumısqa ótkeriwde xızmetkerlerdiń aldıńǵı ortasha aylıq is haqısı nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte hám múddetlerde saqlanıp qaladı.

22-statya. Xızmetkerdiń miynetti qorǵaw salasındaǵı huqıq hám minnetlemeleri Xızmetker tómendegi huqıqlarǵa iye: miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetlerdiń hám normativlik-huqıqıy hújjetlerdiń talaplarına say bolǵan jumıs ornına iye bolıw; jumıs beriwshiden miynet sharayatları haqqında, sonıń menen birge, kásiplik kesellikler hám basqa da kesellikler menen keselleniw itimalı barlıǵı, sol ushın ózine beriliwi tiyis bolǵan jeńillikler hám kompensaciyalar, sonday-aq jeke qorǵanıw quralları hám jámáátlik qorǵanıw quralları haqqında maǵlıwmat alıw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı belgilengen normalar hám talaplarǵa muwapıq jumıs beriwshiniń qarjıları esabınan jeke qorǵanıw quralları menen támiyinleniw; óndiristegi baxıtsız hádiyseler hám kásiplik keselliklerden nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte mámleket tárepinen májbúriy sociallıq qamsızlandırıw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplardıń buzılıwı aqıbetinde óz ómiri hám densawlıǵı ushın qáwip júzege kelgen jaǵdayda, eger sonday jaǵdaylar miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalaw hámde tekseriwdi ámelge asırıwshı uyımlar tárepinen tastıyıqlansa, jumıslardı orınlawdan bunday qáwip saplastırılǵanǵa shekem bas tartıw; óz jumıs ornındaǵı miynet sharayatları hám qorǵalıwı miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalaw hám tekseriwdi ámelge asırıwshı uyım tárepinen tekseriwden ótkeriw ushın sorawnama beriw; jumıs beriwshiniń qarjıları esabınan miynettiń qáwipsiz metodları hám usılları boyınsha oqıw; nızam hújjetlerinde belgilengen jeńillikler hám kompensaciyalardı alıw; óz miynet wazıypaların orınlaw menen baylanıslı bolǵan halda miynette mayıp bolıw, kásiplik kesellik penen nawqaslanıw yaki densawlıǵına basqasha tárizde zaqım keliw menen ómirine yaki densawlıǵına keltirilgen zıyannıń ornın jumıs beriwshiden óndiriw; óz jumıs ornında miynet etiw ushın qáwipsiz sharayatlardıń támiyinleniwi menen baylanıslı máseleler kórip shıǵılǵanda hám ózi menen bolǵan baxıtsız hádiyse yaki onıń kásiplik keselligi tekserilip atırǵanda jeke ózi qatnasıwı yaki óz wákilleri arqalı qatnasıwı; medicinalıq usınıslarǵa muwapıq gezeksiz medicinalıq kórikten ótiw, usı medicinalıq kórikten ótiw waqtında onıń jumıs ornı (lawazımı) hám is haqısı saqlanıwı; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplar buzılıwı aqıbetinde jumıs ornı saplastırılǵan jaǵdayda jumıs beriwshiniń qarjıları esabınan qayta tayarlıqtan ótiw. Xızmetker nızam hújjetlerine muwapıq basqa da huqıqlarǵa iye bolıwı múmkin. Xızmetker: miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetler hám normativlik-huqıqıy hújjetler talaplarına boysınıwı; jeke qorǵanıw quralların durıs qollanıwı; miynetti qorǵaw boyınsha jol-joba alıwı, miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha oqıwdan hám qánigeligin jetilistiriwden ótiwi; adamlardıń ómiri hám densawlıǵına tikkeley qáwip salatuǵın hár qanday jaǵday haqqında, sonday-aq jumıs barısında yaki onıń menen baylanıslı halda júz bergen hár qanday baxıtsız hádiyse haqqında jumıs beriwshini dárhal xabardar etiwi shárt. Xızmetkerdiń juwapkershiliginde nızam hújjetlerine muwapıq basqa da minnetlemeleri bolıwı múmkin.

23-statya. Jumıs beriwshiniń miynetti qorǵaw salasındaǵı huqıqları hám minnetlemeleri Jumıs beriwshi tómendegi huqıqlarǵa iye: xızmetkerlerden miynetti qorǵawǵa hámde jumıslardı qáwipsiz alıp barıwǵa tiyisli normalarǵa, qaǵıydalar hám kórsetpelerge ámel etiliwin talap etiw; xızmetkerlerdiń alkogollı ishimlikten, náshebentlik zatı yaki toksikalıq zat tásirinen más jaǵdayda ekenligin anıqlaw ushın olardı tekseriwden ótkeriw; xızmetkerler óndiriste alǵan jaraqatlanıwlarınıń awırlıq dárejesi, xızmetkerlerde olardıń jaraqatlanıwına alıp keliwi múmkin bolǵan kesellik bar ekenligi haqqındaǵı, sonday-aq olardıń alkogollı ishimlikten, náshebentlik zatı yaki toksikalıq zat tásirinen más jaǵdayda ekenligi haqqında maǵlıwmatlar alıw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalaw hám tekseriwin ámelge asırıwshı uyımlardıń qararları, olar lawazımlı shaxslarınıń háreketleri (háreketsizligi) ústinen tikkeley sudqa yaki boysınıwı boyınsha joqarı turıwshı uyımǵa yamasa lawazımlı shaxsqa shaǵım etiw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etkenligi ushın xızmetkerlerdi sıylıqlaw hám materiallıq xoshametlew ilajların kóriw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplardı buzǵanlıqta ayıplı bolǵan xızmetkerlerdi intizamiy juwapkershilikke tartıw. Jumıs beriwshi nızam hújjetlerine muwapıq basqa da huqıqlarǵa iye bolıwı múmkin. Jumıs beriwshi: hár bir jumıs ornında miynet sharayatlarınıń miynetti qorǵaw talaplarına muwapıq bolıwın támiyinlewi; imaratlar, qurılmalar, ásbap-úskenelerden paydalanıw, texnologiyalıq processlerdi ámelge asırıw waqtında, sonday-aq óndiriste shiyki zat hám materiallardı qollanıw, jumıslardı orınlaw hám xızmetler kórsetiw waqtında xızmetkerlerdiń qáwipsizligin támiyinlewi; jumıs orınlarında miynet sharayatlarınıń jaǵdayı, ásirese zıyanlı óndiris faktorları hám qáwipli óndiris faktorları boyınsha qadaǵalawdı ámelge asırıwı; miynet sharayatları haqqında, sonıń menen birge kásiplik kesellikler hám basqa da keselliklerdiń qáwpi bar ekenligi, ayırım jumıs orınlarında hám óndiriste miynetti qorǵawdıń jaǵdayı haqqında, sonday-aq usıǵan baylanıslı xızmetkerlerge beriliwi tiyis bolǵan jeńillikler hám kompensaciyalar, jeke qorǵanıw quralları haqqında xızmetkerlerdi óz waqtında xabardar etiwi; nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte miynetti qorǵaw xızmetin hám jol háreketi qáwipsizligi xızmetin shólkemlestiriwi; xızmetkerlerdi belgilengen normalar boyınsha sút, emlew-profilaktikalıq azıq-awqat, gazlengen duzlı suw, jeke qorǵanıw hám gigienalıq qurallar menen támiyinlew, sonday-aq jámáátlik qorǵanıw qurallarınıń qollanılıwın támiyinlewi; xızmetkerlerdiń miynetti qorǵaw boyınsha jol-joba alıwın, miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha oqıwdan, qayta tayarlawdan ótiwin, qánigeligin jetilistiriwin hám bilimleri tekseriliwin támiyinlewi; miynetti qorǵaw boyınsha oqıwdan ótpegen, jol-joba almaǵan hám bilimleri tekserilmegen shaxslardı jumısqa qoymawı; xızmetkerlerge jeńillikler hám kompensaciyalar belgilenetuǵın, jeńillikler menen pensiyaǵa shıǵıw huqıqı beriletuǵın, mayıplar bánt bolǵan zıyanlı, qáwipli hám basqasha miynet sharayatlarına iye bolǵan jumıs orınlarında nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyasın ótkeriwi; dáslepki (jumısqa kirip atırǵanda) hám múddetli (miynet jolı dawamında) májbúriy medicinalıq kórikler belgilengen tártipte ótkeriliwin shólkemlestiriwi; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalaw hám tekseriwdi ámelge asırıwshı uyımlarǵa, sonday-aq kásiplik awqamlarǵa hám xızmetkerlerdiń basqa da wákillikli uyımlarına olardıń miynetti qorǵaw jaǵdayı, baxıtsız hádiyselerdi hám kásiplik keselliklerdi tekseriw boyınsha qadaǵalawdı, tekseriwdi hám monitoringti ámelge asırıw ushın zárúr bolǵan maǵlıwmat hám materiallardı usınıwı; avariyalıq jaǵdaylardıń aldın alıw, bunday jaǵdaylar júz bergende xızmetkerlerdiń ómiri hám densawlıǵın saqlaw, sonıń menen birge jábirlengenlerge birinshi járdem kórsetiw boyınsha ilajlar kóriwi; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalaw hám tekseriwdi ámelge asırıwshı uyımlardıń kórsetpelerin orınlawı hámde kásiplik awqamlarınıń hám xızmetkerlerdiń basqa da wákillikli uyımlarınıń usınısların kórip shıǵıwı; óndiristegi baxıtsız hádiyseler hám kásiplik keselliklerden mámleket tárepinen májbúriy sociallıq qamsızlandırılıwın, sonday-aq jumıs beriwshiniń puqaralıq juwapkershiligi májbúriy qamsızlandırılıwın támiyinlewi; óndiristegi baxıtsız hádiyselerdi hám kásiplik keselliklerdi belgilengen tártipte tekseriwden ótkeriwi, sonday-aq olardıń esabın júrgiziwi tiyis. Jumıs beriwshide nızam hújjetlerine muwapıq basqa da minnetlemeler bolıwı múmkin. 24-statya. Májbúriy medicinalıq kórikler Jumıs beriwshi on segiz jasqa tolmaǵan shaxslardıń hám ulıwma belgilengen pensiya jasına jetken shaxslardıń, mayıplardıń, sonday-aq bir qatar kásipler hám óndirisler xızmetkerleriniń wákillikli mámleketlik uyım tárepinen belgilengen tártipte dáslepki (jumısqa kirip atırǵanda) hám múddetli (miynet jolı dawamında) májbúriy medicinalıq kóriklerden ótkeriliwin shólkemlestiriwi tiyis. Medicinalıq kórikler shólkemlerge medicinalıq xızmetler kórsetiwshi emlew-profilaktikalıq mákemeler tárepinen, bunday mákemeler bolmaǵan jaǵdayda shólkem jaylasqan jerdegi aymaqlıq emlew-profilaktikalıq mákemesi tárepinen ótkeriledi. Nızam hújjetlerine muwapıq májbúriy medicinalıq kóriklerden ótiwi tiyis bolǵan shaxslar basqa jumısqa ótkerilgen jaǵdayda da medicinalıq kóriklerdi ótkeriw minnetlemesi jumıs beriwshige júklenedi. Medicinalıq kóriklerden ótiwde xızmetkerler shıǵındar bolmaydı. Xızmetkerler medicinalıq kóriklerden ótiwden bas tartıwǵa haqılı emes. Xızmetkerler medicinalıq kóriklerden ótiwden bas tartqan yaki olar ótkerilgen tekseriwler nátiyjelerine qarap medicinalıq komissiyalar tárepinen berilgen usınıslardı orınlamaǵan jaǵdayda jumıs beriwshi olardı jumısqa qoymawǵa haqılı. Eger xızmetker óz densawlıǵınıń jaǵdayı miynet sharayatlarına baylanıslı halda tómenledi dep esaplasa, ol gezeksiz medicinalıq kórik ótkeriliwin talap etiw huqıqına iye. Medicinalıq kóriklerdi ótkeriw waqtında xızmetkerdiń jumıs ornı (lawazımı) hám ortasha aylıq is haqısı saqlanadı. 25-statya. Xızmetkerlerge miynetti qorǵaw boyınsha jol-jobalar beriw hám olardı oqıtıw Jumıs beriwshi barlıq jańa jumısqa kirip atırǵan, sonday-aq basqa jumısqa ótkerilip atırǵan xızmetkerler ushın miynetti qorǵaw boyınsha jol-jobalar beriw, jumıslardı orınlawda qáwipsiz metod hám usıllardı hámde baxıtsız hádiyselerden jábirlengenlerge járdem kórsetiwge oqıtıwdı shólkemlestiriwi tiyis. Qáwipliligi joqarı bolǵan óndiriske jumısqa kirip atırǵan yaki kásiplik tańlaw talap etiletuǵın jumısqa kirip atırǵan xızmetkerler ushın jumıslardı orınlawdıń qáwipsiz metod hám usıllarına dáslepki tayarlaw, kásip boyınsha imtixanlar tapsırǵan halda bir ay dawamında stajirovka hám sońınan miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha múddetli attestaciya ótkeriledi. Shólkemlerdiń xızmetkerleri, sonıń menen birge basshıları óz kásipleri hám jumıs túrleri ushın miynetti qorǵawdıń mámleketlik basqarıwın ámelge asırıwshı mámleketlik uyımlar tárepinen belgilengen tártipte hámde múddetlerde miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha oqıwdan ótiwi, jol-joba alıwı, bilimleriniń tekseriliwi hám attestaciyadan ótiwi kerek. Miynetti qorǵaw boyınsha belgilengen tártipte oqıwdan ótpegen, jol-jobalar almaǵan hám bilimleri tekserilmegen shaxslardı jumısqa qoyıw qadaǵan etiledi. 26-statya. Óndiristegi baxıtsız hádiyselerdi hám kásiplik keselliklerdi tekseriw hámde esapqa alıw Óndiristegi baxıtsız hádiyseler hám xızmetkerlerdiń óz miynet wazıypaların orınlaw menen baylanıslı halda densawlıǵınıń basqasha túrde zaqımlanıwı, sonday-aq olardıń kásiplik kesellikleri belgilengen tártipte tekseriliwi hám esapqa alınıwı tiyis. Puqaralıq-huqıqıy shártnamalar boyınsha jumıstı orınlawshı (xızmet kórsetiwshi) shaxslardıń da óndiristegi baxıtsız hádiyseler hámde densawlıǵınıń basqasha túrde zaqımlanıwı, kásiplik kesellikleri belgilengen tártipte tekseriliwi hám esapqa alınıwı shárt. 27-statya. Xızmetkerlerdiń ayırım kategoriyaları ushın miynetti qorǵaw salasındaǵı qatnasıqlardı tártipke salıwdıń ózine tán ózgeshelikleri Miynet sharayatı awır, zıyanlı hám qáwipli jumıslarda bánt bolǵan xızmetkerler, sonday-aq xızmetkerlerdiń ayırım kategoriyaları (hayallar, on segiz jasqa tolmaǵan shaxslar, miynet qábileti sheklengen shaxslar) ushın miynetti qorǵaw salasındaǵı qatnasıqlardı tártipke salıwdıń ózine tán ózgeshelikleri nızam hújjetlerinde belgilenedi. 28-statya. Miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalaw hám tekseriw Miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalaw hám tekseriw wákillikli mámleketlik uyım tárepinen tastıyıqlanatuǵın rejege muwapıq Qaraqalpaqstan Respublikası Bántlik hám miynet qatnasıqları ministrliginiń miynet boyınsha mámleketlik texnikalıq inspektorları tárepinen ámelge asırıladı. Miynet boyınsha mámleketlik texnikalıq inspektorlar tómendegi huqıqlarǵa iye: qadaǵalaw hám tekseriw wazıypaların orınlaw ushın zárúr bolǵan hújjetlerdi, túsindiriwlerdi, maǵlıwmatlardı shólkemlerdiń basshıları hám basqa da lawazımlı shaxslardan soraw hám alıw; óndiristegi baxıtsız hádiyselerdi arnawlı tekseriwlerden ótkeriw yaki tekseriwde qatnasıw; shólkemlerdiń basshılarına hám basqa da lawazımlı shaxslarǵa miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleriniń buzılıwların saplastırıw tuwralı orınlanıwı májbúriy bolǵan kórsetpelerdi usınıw; miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetlerin buzǵanlıqta ayıplı lawazımlı shaxslarǵa nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte ilajlar kóriw tuwralı usınıslar kirgiziw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa muwapıq bolmaǵan jeke qorǵanıw qurallarınan hám jámáátlik qorǵanıw qurallarınan paydalanıwdı qadaǵan etiw; miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleriniń talapların buzǵanlıqta ayıplı bolǵan shaxslardı belgilengen tártipte hákimshilik juwapkershilikke tartıw; miynet qáwipsizligi talaplarına juwap bermeytuǵın hámde xızmetkerlerdiń ómiri yaki densawlıǵına qáwip salatuǵın shólkemlerdiń jumısın yaki ásbap-úskenelerden paydalanıwın nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte toqtatıp qoyıw; qurılıs, rekonstrukciyalaw jumısları tamamlanǵan obektlerdi paydalanıwǵa qabıl etiw boyınsha komissiya jumıslarında qatnasıw hám olar miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleri talaplarına muwapıq bolmaǵan jaǵdayda tiyisli juwmaqlar beriw; miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleri buzılǵanlıǵı hámde óndiriste xızmetkerlerdiń ómiri hám densawlıǵına jetkerilgen zıyannıń ornın qaplaw tuwralı dawa arzalar boyınsha sudta ekspert sıpatında is júrgiziw. Miynet boyınsha mámleketlik texnikalıq inspektorlar nızam hújjetlerine muwapıq basqa da huqıqlarǵa iye bolıwı múmkin. Miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa ámel etiliwi ústinen mámleketlik qadaǵalaw hám tekseriw nızam hújjetlerine muwapıq basqa da mámleketlik uyımlar tárepinen ámelge asırıladı. 29-statya. Miynet sharayatlarınıń mámleketlik ekspertizası Miynet sharayatlarınıń mámleketlik ekspertizası wákillikli mámleketlik uyım tárepinen tastıyıqlanatuǵın rejege muwapıq Qaraqalpaqstan Respublikası Bántlik hám miynet qatnasıqları ministrliginiń miynet sharayatları boyınsha mámleketlik ekspertleri tárepinen ámelge asırıladı. Miynet sharayatlarınıń mámleketlik ekspertizası: jumıs orınlarınıń miynet sharayatları boyınsha attestaciyasın ótkeriw sapasın; xızmetkerlerge zıyanlı hám (yaki) qáwipli miynet sharayatlarında islegenligi ushın kepillikler hám kompensaciyalar beriliwiniń durıslıǵın; xızmetkerlerdiń haqıyqıy miynet sharayatların bahalaw maqsetinde ámelge asırıladı. Miynet sharayatları boyınsha mámleketlik ekspertleri tómendegi huqıqlarǵa iye: qadaǵalaw hám tekseriw wazıypaların orınlaw ushın zárúr bolǵan hújjetlerdi, túsindiriwlerdi, maǵlıwmatlardı shólkemlerdiń basshıları hám basqa da lawazımlı shaxslardan soraw hám alıw; shólkemlerdiń basshılarına hám basqa da lawazımlı shaxslarǵa miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleri buzılıwların saplastırıw tuwralı orınlawı májbúr bolǵan kórsetpelerdi usınıw; miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetlerin buzǵanlıqta ayıplı lawazımlı shaxslarǵa nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte sharalar kóriw tuwralı usınıslar kirgiziw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa muwapıq bolmaǵan jeke qorǵanıw qurallarınan hám jámáátlik qorǵanıw qurallarınan paydalanıwdı qadaǵan etiw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplardı hám shártlerdi buzǵanlıqta ayıplı shaxslardı belgilengen tártipte hákimshilik juwapkershilikke tartıw; miynet qáwipsizligi talaplarına juwap bermeytuǵın hám xızmetkerlerdiń ómiri yaki densawlıǵına qáwip salatuǵın shólkemlerdiń jumısın yaki ásbap-úskenelerden paydalanıwdı nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte toqtatıp qoyıw; miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleriniń buzılǵanlıǵı hám óndiriste xızmetkerlerdiń ómiri hám densawlıǵına keltirilgen zıyannıń ornın qaplaw tuwralı dawa arzalar boyınsha sudta ekspert sıpatında qatnasıw. Miynet sharayatları boyınsha mámleketlik eksperti nızam hújjetlerine muwapıq basqa da huqıqlarǵa iye bolıwı múmkin. Miynet sharayatlarınıń mámleketlik ekspertizasın ótkeriw tártibi wákillikli mámleketlik uyım tárepinen belgilenedi. 30-statya. Puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarınıń, mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemlerdiń hám puqaralıq jámiyetiniń basqa da institutlarınıń miynetti qorǵawdı támiyinlewdegi qatnası Puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları, mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemler hám puqaralıq jámiyetiniń basqa da institutları miynetti qorǵaw salasındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardı, aymaqlıq baǵdarlamalardı hám basqa da baǵdarlamalardı ámelge asırıwda qatnasıwı, miynetti qorǵawdı támiyinlewde qatnasıwshı mámleketlik uyımlarǵa hám basqa da uyımlarǵa járdemlesiwi, sonday-aq nızam hújjetlerine muwapıq basqa da ilajlarda qatnasıwı múmkin. 31-statya. Kásiplik awqamlardıń, xızmetkerlerdiń basqa da wákillikli uyımlarınıń miynetti qorǵawdı támiyinlew boyınsha huqıqları Kásiplik awqamları hám xızmetkerlerdiń basqa da wákillikli uyımları miynetti qorǵaw salasında wákillikti, sonday-aq xızmetkerlerdiń huqıqları hám nızamlı máplerin qorǵawdı ámelge asıradı. Kásiplik awqamları hám xızmetkerlerdiń basqa da wákillikli uyımları, sonday-aq xızmetkerlerdiń ózleriniń miynetti qorǵaw boyınsha wákili bolǵan shaxslar tómendegi huqıqlarǵa iye: shólkemlerdiń basshılarınan hám basqa da lawazımlı shaxslardan miynet sharayatları hám qorǵalıwı haqqında, sonday-aq óndiristegi barlıq baxıtsız hádiyseler hámde kásiplik kesellikler haqqında maǵlıwmat alıwı; óndiristegi baxıtsız hádiyselerdi hám kásiplik keselliklerdi tekseriwde qatnasıwı; xızmetkerlerdiń ómiri hám densawlıǵına qáwip salǵan jaǵdaylarda jumıslardı toqtatıp qoyıw, sonday-aq miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplardıń buzılıw jaǵdayların saplastırıw haqqında jumıs beriwshige usınıslar kirgiziw; miynetti qorǵaw jaǵdayların úyreniw, jumıs beriwshilerdiń jámáátlik shártnamaları hám kelisimlerinde názerde tutılǵan miynetti qorǵaw boyınsha minnetlemeleriniń orınlanıwın qadaǵalaw; óndiris obektlerin hám óndiris quralların sınaw hámde paydalanıwǵa qabıl etiw boyınsha komissiyalardıń jumısında erkin ekspert sıpatında qatnasıw, medicinalıq-miynet ekspertlik komissiyası májilislerinde qatnasıw; miynetti qorǵaw máseleleri boyınsha texnikalıq jaqtan tártipke salıw salasındaǵı normativlik hújjetlerdiń hám normativlik-huqıqıy hújjetlerdiń joybarların islep shıǵıwda qatnasıw; miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplardı buzǵanlıqta, óndiristegi baxıtsız hádiyselerdiń faktlerin jasırǵanlıqta ayıplı shaxslardı juwapkershilikke tartıw haqqındaǵı talaplar menen tiyisli uyımlarǵa múrájat etiw; miynet wazıypaların orınlaw menen baylanıslı bolǵan halda mayıp bolıw yaki densawlıǵınıń basqasha zaqımlanıwına keltirilgen zıyannıń ornın qaplaw ushın hámde xızmetkerlerdiń densawlıǵı hám miynetin qorǵaw huqıqları sheklengen basqa da jaǵdaylarda xızmetkerdiń huqıqların qorǵap, sudqa múrájat etiw; miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetleri, jámáátlik shártnamalarda hám kelisimlerde názerde tutılǵan minnetlemeler buzılǵanlıǵı, sonday-aq miynet sharayatlarınıń ózgeriwi menen baylanıslı miynet tartısların kórip shıǵıwda qatnasıw. Miynetti qorǵaw boyınsha wákil etip bekitilgen shaxsqa ózine júklengen wazıypalardı orınlaw ushın hár háptede keminde eki saat jumıs waqtı ajıratıladı hám bul waqıt ushın jumıs ornı (lawazımı) boyınsha ortasha aylıq is haqısı saqlanadı. Kásiplik awqamları hám xızmetkerlerdiń basqa da wákillikli uyımları miynetti qorǵaw salasında sociallıq sheriklikti ámelge asıradı, aymaqlıq, jámáátlik kelisimler hám jámáátlik shártnamalar dúziwi múmkin. Kásiplik awqamları hám xızmetkerlerdiń basqa da wákillikli uyımları, sonday-aq xızmetkerlerdiń miynetti qorǵaw boyınsha wákilleri nızam hújjetlerine muwapıq basqa da huqıqlarǵa iye bolıwı múmkin. 32-statya. Miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa juwap bermeytuǵın, óndiris ushın mólsherlengen ónimlerdi islep shıǵarǵanlıǵı hám satqanlıǵı ushın juwapkershilik Miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa juwap bermeytuǵın, óndiris ushın mólsherlengen ónimlerdi islep shıǵarıw hám jetkerip beriw, tutınıwshılarǵa keltirilgen zıyannıń ornı nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte qaplanıwına sebep boladı. Miynetti qorǵawǵa baylanıslı talaplarǵa muwapıq bolmaǵan óndiris quralların, jeke qorǵanıw quralların hám jámáátlik qorǵanıw quralların, sonıń menen birge shet ellerden alınǵan usınday qurallardı satıw, tarqatıw hám reklama etiw qadaǵan etiledi hámde belgilengen tártipte juwapkershilikke sebep boladı. 33-statya. Xızmetkerdiń ómiri hám densawlıǵına keltirilgen zıyan ushın jumıs beriwshiniń materiallıq juwapkershiligi Jumıs beriwshi xızmetkerdiń óz miynet wazıypasın orınlawı menen baylanıslı bolǵan halda mayıp bolıwı, kásiplik kesellik penen nawqaslanıwı yaki densawlıǵınıń basqasha túrde zaqımlanıwı sebepli onıń ómiri hám densawlıǵına keltirgen zıyannıń ornın nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte tolıq kólemde qaplawı tiyis. Xızmetkerdiń densawlıǵına keltirilgen zıyannıń ornın qaplaw jábirleniwshiniń miynette mayıp bolǵanǵa shekemgi ortasha aylıq is haqısına qarap jábirleniwshi tárepinen kásipke baylanıslı miynet qábiletin joǵaltıw dárejesine muwapıq bolǵan payızlarda hár aylıq tólemniń, sonday-aq xızmetkerdiń bir jıllıq is haqısınan kem bolmaǵan muǵdarda bir márte beriletuǵın napaqa tólemin hámde xızmetkerdiń densawlıǵı zaqımlanıwınan kelip shıqqan qosımsha qárejetlerdi (eger ol emleniw, protez qoydırıw hám medicinalıq hámde sociallıq járdemniń basqa da túrlerine mútáj dep tabılǵan bolsa, usı ilajlar menen baylanıslı qárejetler, sonday-aq jábirleniwshiniń qayta tayarlıǵı hám medicinalıq juwmaqqa muwapıq jumısqa ornalasıwı ushın qárejetler hám basqa da qárejetler) kompensaciya etiwden ibarat. Óndiristegi baxıtsız hádiyse yaki kásiplik kesellik aqıbetinde xızmetker qaytıs bolǵan jaǵdayda, zıyannıń ornı qaplanıwı huqıqına iye bolǵan shaxslarǵa baǵıwshınıń ólimi menen baylanıslı keltirilgen zıyannıń ornın qaplaw ushın nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte hár aylıq tólemler ámelge asırıladı, sonday-aq qaytıs bolǵan xızmetkerdiń ortasha jıllıq is haqısınıń altı esesinen kem bolmaǵan muǵdarda bir márte beriletuǵın napaqa tólenedi hám jerlew qárejetleri qaplanadı. Erjetpegen xızmetkerdiń densawlıǵına zıyan keltirilgen jaǵdayda zıyannıń ornın qaplaw onıń aldıńǵı is haqısınan kelip shıqqan halda, lekin nızam hújjetlerinde belgilengen bazalıq esaplaw muǵdarınıń bes esesinen kem bolmaǵan muǵdarda esaplap shıǵarıladı. (18.08.2020-j. 47/VI-sanlı QR Nızamı tiykarında ózgerisler kirgizilgen) 34-statya. Xızmetkerdiń ómiri hám densawlıǵına keltirilgen zıyannıń ornın yuridikalıq shaxs qayta shólkemlestirilgen yamasa saplastırılǵan jaǵdayda qaplaw Xızmetkerdiń ómiri hám densawlıǵına keltirilgen zıyan ushın belgilengen tártipte juwapker dep tabılǵan yuridikalıq shaxs qayta shólkemlestirilgen jaǵdayda zıyannıń ornın qaplaw boyınsha tiyisli tólemlerdi tólew minnetlemesi onıń huqıqıy miyrasxorı juwapkershiliginde boladı. Zıyannıń ornın qaplaw haqqındaǵı talaplar da oǵan usınıladı. Xızmetkerdiń miynet wazıypaların orınlaw menen baylanıslı jaǵdayda ómiri hám densawlıǵına keltirilgen zıyan ushın juwapker bolǵan, qayta shólkemlestirilip atırǵan yuridikalıq shaxstıń qarjıları bar bolmaǵan yamasa jeterli bolmaǵan jaǵdayda tiyisli summalar nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte mámleket tárepinen tólenedi. Usı summalar nızamda názerde tutılǵan basqa da jaǵdaylarda mámleket tárepinen tólenedi. Xızmetkerdiń ómiri hám densawlıǵına keltirilgen zıyan ushın belgilengen tártipte juwapker dep tabılǵan yuridikalıq shaxs saplastırılǵan jaǵdayda tiyisli tólemler jábirleniwshige tólew ushın nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte kapitallastırılıwı kerek. Saplastırılıp atırǵan yuridikalıq shaxstıń mal-múlki bolmaǵanlıǵı yaki jeterli bolmaǵanlıǵı sebepli tólemlerdi kapitallastırıw múmkin bolmaǵan jaǵdaylarda tiyisli summalar jábirleniwshige nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte mámleket tárepinen tólenedi. 35-statya. Tartıslardı sheshiw Miynetti qorǵaw salasındaǵı tartıslar nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte sheshiledi. 36-statya. Miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetlerin buzǵanlıǵı ushın juwapkershilik Miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızam hújjetlerin buzǵanlıqta ayıplı shaxslar belgilengen tártipte juwapker boladı.