Kóp tárepleme birge islesiwdi rawajlandırıw boyınsha bir qatar usınıslar alǵa qoyılı
736
Eki muqaddes meshittiń xızmetkeri – Saudiya Arabstan Patshası Salmon bin Abdulaziz Ol Saudtıń mirát etiwine bola Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev usı jılı 18-19-iyul kúnleri Jidda qalasında bolıp, Oraylıq Aziya hám Buǵaz arab mámleketleri birge islesiw keńesi jetekshileriniń birinshi sammitinde qatnastı.
Saudiya Arabstannıń Miyrasqorı, Ministrler Kabinetiniń Baslıǵı Shayx Muhammad bin Salmon Ol Saud basshılıǵında ótken ilajda Qazaqstan Respublikası Prezidenti Qasım-Jomart Toqaev, Qırǵız Respublikası Prezidenti Sadir Japarov, Tájikstan Respublikası Prezidenti Emomali Rahmon, Túrkmenstan Prezidenti Serdar Berdimuhamedov, Qatar Mámleketiniń Ámiri Shayx Tamim bin Hamad Ol Soniy, Birlesken Arab Ámirlikleri Bas ministri Shayx Muhammad bin Roshid Ol Maktum, Kuveyt Mámleketi Ámiriniń orınbasarı, Miyrasqor shayx Mishal al-Ahmad al-Jobir as-Saboh, Oman Sultanlıǵı Bas ministriniń orınbasarı Shayx Asad bin Toriq al-Said, Baxreyn Patshasınıń arnawlı wákili Shayx Nosir bin Hamad Al Xalifa hám Keńestiń bas xatkeri Jasim Muhammad al-Budayviy de qatnastı.
Kún tártibine muwapıq, konstruktivlik siyasiy sóylesiwdi jedellestiriw, sawda-ekonomikalıq hám investiciyalıq birge islesiwdi keńeytiw, mádeniy-gumanitarlıq baylanıslardı bekkemlew máseleleri dodalandı. Regionallıq hám xalıqaralıq siyasattıń áhmiyetli tárepleri boyınsha pikir alısıldı.
Prezidentimiz óziniń shıǵıp sóylegen sózinde Oraylıq Aziya hám Buǵaz regionı xalıqları arasındaǵı qatnasıqlar tariyxı tereń ekenin, tıǵız sawda baylanısları, birdey qádiriyat hám dástúrler, muqaddes islam dinimiz olardıń negizin quraytuǵının ayrıqsha atap ótti.
Mawerannahr hám Arabstan úlkeleri arasındaǵı tariyxıy baylanıslardı rawajlandırıwda ullı oyshıl hám alım babalarımızdıń sheksiz xızmetleriniń bar ekeni atap ótildi. «Barlıq muxaddislerdiń sárdarı» – ullı alım Imam Buxariy mine usınday tulǵalardıń biri bolıp esaplanadı.
– Musılman dúnyasındaǵı altı ullı muxaddistiń ekewi regionımızda tuwılıp kamalǵa kelgeni, Áyyemgi Buxara bolsa «Qubbatul Islam» atı menen joqarı mártebege eriskenimizdi maqtanısh etemiz. Bizge belgili, toǵızınshı ásirdiń basında Abbasiyler mámleketi paytaxtındaǵı «Danıshpanlar úyi» akademiyasında Oraylıq Aziyalı 200 den aslam alımlar ilimiy jumıs alıp barǵan. Musa Al-Xorezmiy, Abu Rayxan Beruniy, Ahmad Ferǵaniy, Ibn Sino sıyaqlı ullı alımlarımız bolsa biybaha ilimiy shıǵarmalardı áyne gózzal hám tolıq arab tilinde jaratıp, pútkil dúnya júzinde dańqqa erisken, – dedi Ózbekstan basshısı.
Házirgi jaǵdayǵa baha berip, mámleketimiz jetekshisi búgingi qáwip-qáterlerge qaramastan, eki region da tınıshlıq, turaqlılıq hám rawajlanıw mákanı bolıp kiyatırǵanın atap ótti. Házirgi waqıtta Oraylıq Aziya hám Buǵaz mámleketleri bir-birine isenimli hám uzaq múddetli birge islesiwshi sıpatında qaramaqta.
Keyingi jıllarda Ózbekstannıń Buǵaz mámleketleri menen baylanısları jańa basqıshqa kóterilgeni qanaatlanıwshılıq penen atap ótildi.
Bul unamlı tájiriybeden kelip shıǵıp, regionlarımız arasındaǵı ámeliy birge islesiwdi bir qatar baǵdarlarda keńeytiw usınıs etildi.
Siyasiy tarawda. Ózbekstan basshısı keń kólemli birge islesiwdi túrli formatlarda rawajlandırıw áhmiyetli ekenligin kórsetip ótti.
Dos mámleketlerimiz hám xalıqlarımızdı jáne de jaqınlastırıw maqsetinde keleshekte kóp tárepleme Doslıq, regionlararalıq baylanıslılıq hám birge islesiw kelisimin islep shıǵıw máselesin úyreniw usınıs etildi.
Ekinshi baǵdar – joqarı texnologiyalar hám investiciyalar tarawındaǵı birge islesiw. Mámleketimiz basshısı innovaciyalar, «jasalma» intellekt, «jasıl» ekonomika, sanlastırıw, «aqıllı» awıl xojalıǵı, nano- hám biotexnologiyalar tarawlarındaǵı birge islesiw platformaları hám jumısshı mexanizmlerdi jaratıw zárúrligin atap ótti. Biznes wákilleriniń qatnasıwında Qospa investorlar keńesin shólkemlestiriw hám onıń dáslepki májilisin Samarqandta ótkeriw baslaması alǵa qoyıldı.
– Regionımızda Buǵazdaǵı birge islesiwshiler tárepinen shólkemlestirilgen investiciyalıq fondlardıń potencialınan nátiyjeli paydalanıw hám jetekshi banklerdiń jumısın keńeytiwden mápdarmız. Sonday-aq, «jasıl» energetika joybarların birgelikte ámelge asırıw maqsetinde óz aldına «Jol kartası»n qabıl etiw áhmiyetli, dep esaplayman, – dedi Ózbekstan Prezidenti.
Úshinshi baǵdar sawda hám transport baylanısın kúsheytiwden ibarat. Mámleketimiz basshısı Buǵaz mámleketleri menen erkin sawda rejimin engiziw, texnikalıq reglamentlerdi úylestiriw hám erkin kommerciyalastırıwdı rawajlandırıw ayrıqsha áhmiyetke iye ekenin atap ótti. Usı múnásibet penen kóp tárepleme Sawda kelisimin islep shıǵıw hám qabıllaw máselesin islep shıǵıw usınıs etildi.
Transport hám tranzit tarawında Orta transport koridorında eń optimal tariflerdi qollanıw, Awǵanstan arqalı multimodal koridorlardan keńnen paydalanıw, tikkeley aviaqatnawlardı maqsetli subsidiyalaw járdeminde kóbeytiw usınısı bildirildi.
Mámleketimiz basshısı birge islesiwshilerdi Buǵaz mámleketlerin eń jaqın hám qolaylı jol arqalı regionımız benen baylanıstıratuǵın Trans-Awǵan temir jolın qurıw strategiyalıq joybarında belsene qatnasıwǵa shaqırdı.
Gezektegi áhmiyetli baǵdar – ekologiya hám klimat ózgeriwi máseleleri. Elimizde ashılıp atırǵan Oraylıq Aziya qorshaǵan ortalıq hám klimat ózgeriwin úyreniw universiteti negizinde birgelikte xalıqaralıq izertlewler baǵdarlamasın islep shıǵıw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Qatnasıwshılardıń itibarı besinshi baǵdar – turizm tarawına qaratıldı. «Buǵaz – Oraylıq Aziya» birden-bir vizasız turistlik mákandı hám turistler ushın mólsherlengen zamanagóy klasterlerdi jaratıw, birgeliktegi turistlik ónimlerdi kóbeytiw hám 2024-jılı Islam dúnyası turizm paytaxtı, dep járiyalaǵan Xiywa qalasında regionlarımızdıń jetekshi turistlik operatorları forumın ótkeriw usınıs etildi.
Islam birge islesiw shólkemi sheńberinde dúnya júzinde baqlanıp atırǵan islomofobiya jaǵdaylarına qarsı birgelikte gúresiw máselesine ayrıqsha toqtap ótildi.
Bunnan tısqarı, terrorizm, ekstremizm hám radikalizmǵa qarsı gúresiw tarawında, sonday-aq, bunday qáwip-qáterlerdi Internet hám basqa da qurallar arqalı tarqalıwdan jaslardı qorǵaw baǵdarındaǵı birge islesiwdi bekkemlew áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Ózbekstan Prezidenti Awǵanstanda tınıshlıqqa erisiw máselelerine toqtap ótti.
– Biziń regionlarımız intaker bolıp, úlken minberlerden Awǵanstan mashqalalarına pútkil dúnya júzi itibarın tartıwımız, awǵan xalqınıń turmısın jeńilletiwge múnásip úles qosıwımız kerek, – dedi mámleketimiz basshısı.
Sóziniń juwmaǵında Prezidentimiz búgingi tariyxıy sammit nátiyjeleri álbette Buǵaz hám Oraylıq Aziya regionları arasındaǵı kóp táreplemeli baylanıslardı pútkilley jańa basqıshqa alıp shıǵıwǵa xızmet etetuǵınına isenim bildirdi.
Májilis juwmaǵında Birgeliktegi bildiriw qabıl etildi.
Sammit qatnasıwshıları Ózbekstan Respublikasınıń «Oraylıq Aziya – Buǵaz» arab mámleketleri birge islesiw keńesi» formatındaǵı gezektegi joqarı dárejedegi ushırasıwdı Samarqand qalasında ótkeriw usınısın qollap-quwatladı.
Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev sammit sheńberinde Saudiya Arabstanı Patshalıǵınıń Miyrasqorı, Bas ministr Muhammad bin Salmon Ol Saud penen ushırasıw ótkerdi.
Miyrasqor mámleketimiz basshısın bolıp ótken Prezident saylawındaǵı isenimli jeńisi menen qızǵın qutlıqlap, Ózbekstannıń kóp milletli xalqına tınıshlıq-paraxatshılıq, abadanlıq hám rawajlanıw tiledi.
Mámleketimiz jetekshisi, óz gezeginde, Saudiya Arabstanı basshısına elimiz puqaralarınıń haj hám umra ámellerin orınlawǵa jaratılǵan sharayatlar ushın qızǵın minnetdarshılıq bildirdi.
Sóylesiwlerde Ózbekstan – Saudiya qatnasıqların jáne de bekkemlewdiń áhmiyetli máseleleri kórip shıǵıldı.
Óz-ara sóylesiw hám almasıwlar jedelleskeni qanaatlanıwshılıq penen atap ótildi.
Ótken jıldıń avgust ayında bolıp ótken eki tárepleme sammit dawamında qabıl etilgen kelisimlerdi sózsiz ámelge asırıw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Usı jıldıń basınan tovar almasıw kólemi 20 procentke, qospa kárxanalar sanı eki esege arttı. Jetekshi «Acwa Power» kompaniyasınıń qatnasıwında «jasıl» energetikada áhmiyetli joybarlardı ámelge asırıw baslandı. «Jasıl vodorod», neft-ximiya, awıl xojalıǵı, farmacevtika, medicina, turizm hám basqa da tarmaqlarda iri investiciyalıq joybarlar islep shıǵılmaqta.
Ushırasıwda xalıqaralıq siyasat máseleleri boyınsha da pikir alısıldı.
* * *
Mámleket basshısı lawazımına saylanǵannan keyin dáslepki sırt elge saparı menen Saudiya Arabstanında bolıp turǵan Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev muqaddes Mekke qalasına bardı.
19-iyul – islam dúnyasında baslanǵan xijriy 1445-jıl muharram ayınıń birinshi kúninde mámleketimiz basshısı ixramǵa kirip, umra ámellerin orınladı. Kaabanıń ishinde namaz oqıw baxtına miyasar boldı.
Shavkat Mirziyoev dinimiz dástúrlerine muwapıq Kaaba átirapında jeti ret tavaf, Safo hám Marva tóbelikleri arasında jeti ret júrdi. Watanımızdıń rawajlanıwı, elimizdiń tınıshlıǵı hám abadanlıǵı, barlıq watanlaslarımız, jas áwladımızdıń baxıt-ıǵbalı hám jarqın keleshegin tilep pátiya etti.
Sol kúni Kaabanıń kisvasın almastırıw máresimi bolıp ótkenin atap ótiw kerek.
Sonıń menen Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń Saudiya Arabstanına ámeliy saparı juwmaqlandı.
– Musılman dúnyasındaǵı altı ullı muxaddistiń ekewi regionımızda tuwılıp kamalǵa kelgeni, Áyyemgi Buxara bolsa «Qubbatul Islam» atı menen joqarı mártebege eriskenimizdi maqtanısh etemiz. Bizge belgili, toǵızınshı ásirdiń basında Abbasiyler mámleketi paytaxtındaǵı «Danıshpanlar úyi» akademiyasında Oraylıq Aziyalı 200 den aslam alımlar ilimiy jumıs alıp barǵan. Musa Al-Xorezmiy, Abu Rayxan Beruniy, Ahmad Ferǵaniy, Ibn Sino sıyaqlı ullı alımlarımız bolsa biybaha ilimiy shıǵarmalardı áyne gózzal hám tolıq arab tilinde jaratıp, pútkil dúnya júzinde dańqqa erisken, – dedi Ózbekstan basshısı.
Házirgi jaǵdayǵa baha berip, mámleketimiz jetekshisi búgingi qáwip-qáterlerge qaramastan, eki region da tınıshlıq, turaqlılıq hám rawajlanıw mákanı bolıp kiyatırǵanın atap ótti. Házirgi waqıtta Oraylıq Aziya hám Buǵaz mámleketleri bir-birine isenimli hám uzaq múddetli birge islesiwshi sıpatında qaramaqta.
Keyingi jıllarda Ózbekstannıń Buǵaz mámleketleri menen baylanısları jańa basqıshqa kóterilgeni qanaatlanıwshılıq penen atap ótildi.
Bul unamlı tájiriybeden kelip shıǵıp, regionlarımız arasındaǵı ámeliy birge islesiwdi bir qatar baǵdarlarda keńeytiw usınıs etildi.
Siyasiy tarawda. Ózbekstan basshısı keń kólemli birge islesiwdi túrli formatlarda rawajlandırıw áhmiyetli ekenligin kórsetip ótti.
Dos mámleketlerimiz hám xalıqlarımızdı jáne de jaqınlastırıw maqsetinde keleshekte kóp tárepleme Doslıq, regionlararalıq baylanıslılıq hám birge islesiw kelisimin islep shıǵıw máselesin úyreniw usınıs etildi.
Ekinshi baǵdar – joqarı texnologiyalar hám investiciyalar tarawındaǵı birge islesiw. Mámleketimiz basshısı innovaciyalar, «jasalma» intellekt, «jasıl» ekonomika, sanlastırıw, «aqıllı» awıl xojalıǵı, nano- hám biotexnologiyalar tarawlarındaǵı birge islesiw platformaları hám jumısshı mexanizmlerdi jaratıw zárúrligin atap ótti. Biznes wákilleriniń qatnasıwında Qospa investorlar keńesin shólkemlestiriw hám onıń dáslepki májilisin Samarqandta ótkeriw baslaması alǵa qoyıldı.
– Regionımızda Buǵazdaǵı birge islesiwshiler tárepinen shólkemlestirilgen investiciyalıq fondlardıń potencialınan nátiyjeli paydalanıw hám jetekshi banklerdiń jumısın keńeytiwden mápdarmız. Sonday-aq, «jasıl» energetika joybarların birgelikte ámelge asırıw maqsetinde óz aldına «Jol kartası»n qabıl etiw áhmiyetli, dep esaplayman, – dedi Ózbekstan Prezidenti.
Úshinshi baǵdar sawda hám transport baylanısın kúsheytiwden ibarat. Mámleketimiz basshısı Buǵaz mámleketleri menen erkin sawda rejimin engiziw, texnikalıq reglamentlerdi úylestiriw hám erkin kommerciyalastırıwdı rawajlandırıw ayrıqsha áhmiyetke iye ekenin atap ótti. Usı múnásibet penen kóp tárepleme Sawda kelisimin islep shıǵıw hám qabıllaw máselesin islep shıǵıw usınıs etildi.
Transport hám tranzit tarawında Orta transport koridorında eń optimal tariflerdi qollanıw, Awǵanstan arqalı multimodal koridorlardan keńnen paydalanıw, tikkeley aviaqatnawlardı maqsetli subsidiyalaw járdeminde kóbeytiw usınısı bildirildi.
Mámleketimiz basshısı birge islesiwshilerdi Buǵaz mámleketlerin eń jaqın hám qolaylı jol arqalı regionımız benen baylanıstıratuǵın Trans-Awǵan temir jolın qurıw strategiyalıq joybarında belsene qatnasıwǵa shaqırdı.
Gezektegi áhmiyetli baǵdar – ekologiya hám klimat ózgeriwi máseleleri. Elimizde ashılıp atırǵan Oraylıq Aziya qorshaǵan ortalıq hám klimat ózgeriwin úyreniw universiteti negizinde birgelikte xalıqaralıq izertlewler baǵdarlamasın islep shıǵıw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Qatnasıwshılardıń itibarı besinshi baǵdar – turizm tarawına qaratıldı. «Buǵaz – Oraylıq Aziya» birden-bir vizasız turistlik mákandı hám turistler ushın mólsherlengen zamanagóy klasterlerdi jaratıw, birgeliktegi turistlik ónimlerdi kóbeytiw hám 2024-jılı Islam dúnyası turizm paytaxtı, dep járiyalaǵan Xiywa qalasında regionlarımızdıń jetekshi turistlik operatorları forumın ótkeriw usınıs etildi.
Islam birge islesiw shólkemi sheńberinde dúnya júzinde baqlanıp atırǵan islomofobiya jaǵdaylarına qarsı birgelikte gúresiw máselesine ayrıqsha toqtap ótildi.
Bunnan tısqarı, terrorizm, ekstremizm hám radikalizmǵa qarsı gúresiw tarawında, sonday-aq, bunday qáwip-qáterlerdi Internet hám basqa da qurallar arqalı tarqalıwdan jaslardı qorǵaw baǵdarındaǵı birge islesiwdi bekkemlew áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Ózbekstan Prezidenti Awǵanstanda tınıshlıqqa erisiw máselelerine toqtap ótti.
– Biziń regionlarımız intaker bolıp, úlken minberlerden Awǵanstan mashqalalarına pútkil dúnya júzi itibarın tartıwımız, awǵan xalqınıń turmısın jeńilletiwge múnásip úles qosıwımız kerek, – dedi mámleketimiz basshısı.
Sóziniń juwmaǵında Prezidentimiz búgingi tariyxıy sammit nátiyjeleri álbette Buǵaz hám Oraylıq Aziya regionları arasındaǵı kóp táreplemeli baylanıslardı pútkilley jańa basqıshqa alıp shıǵıwǵa xızmet etetuǵınına isenim bildirdi.
Májilis juwmaǵında Birgeliktegi bildiriw qabıl etildi.
Sammit qatnasıwshıları Ózbekstan Respublikasınıń «Oraylıq Aziya – Buǵaz» arab mámleketleri birge islesiw keńesi» formatındaǵı gezektegi joqarı dárejedegi ushırasıwdı Samarqand qalasında ótkeriw usınısın qollap-quwatladı.
Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev sammit sheńberinde Saudiya Arabstanı Patshalıǵınıń Miyrasqorı, Bas ministr Muhammad bin Salmon Ol Saud penen ushırasıw ótkerdi.
Miyrasqor mámleketimiz basshısın bolıp ótken Prezident saylawındaǵı isenimli jeńisi menen qızǵın qutlıqlap, Ózbekstannıń kóp milletli xalqına tınıshlıq-paraxatshılıq, abadanlıq hám rawajlanıw tiledi.
Mámleketimiz jetekshisi, óz gezeginde, Saudiya Arabstanı basshısına elimiz puqaralarınıń haj hám umra ámellerin orınlawǵa jaratılǵan sharayatlar ushın qızǵın minnetdarshılıq bildirdi.
Sóylesiwlerde Ózbekstan – Saudiya qatnasıqların jáne de bekkemlewdiń áhmiyetli máseleleri kórip shıǵıldı.
Óz-ara sóylesiw hám almasıwlar jedelleskeni qanaatlanıwshılıq penen atap ótildi.
Ótken jıldıń avgust ayında bolıp ótken eki tárepleme sammit dawamında qabıl etilgen kelisimlerdi sózsiz ámelge asırıw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Usı jıldıń basınan tovar almasıw kólemi 20 procentke, qospa kárxanalar sanı eki esege arttı. Jetekshi «Acwa Power» kompaniyasınıń qatnasıwında «jasıl» energetikada áhmiyetli joybarlardı ámelge asırıw baslandı. «Jasıl vodorod», neft-ximiya, awıl xojalıǵı, farmacevtika, medicina, turizm hám basqa da tarmaqlarda iri investiciyalıq joybarlar islep shıǵılmaqta.
Ushırasıwda xalıqaralıq siyasat máseleleri boyınsha da pikir alısıldı.
* * *
Mámleket basshısı lawazımına saylanǵannan keyin dáslepki sırt elge saparı menen Saudiya Arabstanında bolıp turǵan Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev muqaddes Mekke qalasına bardı.
19-iyul – islam dúnyasında baslanǵan xijriy 1445-jıl muharram ayınıń birinshi kúninde mámleketimiz basshısı ixramǵa kirip, umra ámellerin orınladı. Kaabanıń ishinde namaz oqıw baxtına miyasar boldı.
Shavkat Mirziyoev dinimiz dástúrlerine muwapıq Kaaba átirapında jeti ret tavaf, Safo hám Marva tóbelikleri arasında jeti ret júrdi. Watanımızdıń rawajlanıwı, elimizdiń tınıshlıǵı hám abadanlıǵı, barlıq watanlaslarımız, jas áwladımızdıń baxıt-ıǵbalı hám jarqın keleshegin tilep pátiya etti.
Sol kúni Kaabanıń kisvasın almastırıw máresimi bolıp ótkenin atap ótiw kerek. Sonıń menen Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń Saudiya Arabstanına ámeliy saparı juwmaqlandı.
Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Málimleme xızmeti