Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń 49-sessiyası haqqında málimleme

2024-jıldıń 14-may kúni Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń 49-sessiyası bolıp ótti. Sessiyaǵa Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatı hám Húkimet aǵzaları, Respublika sektor hám taraw basshıları, ǵalaba xabar quralları wákilleri, sonday-aq, Joqarǵı Keńestiń deputatları qatnastı. Sessiyanı Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Baslıǵı Amanbay Orınbaev kiris sóz benen ashtı hám basqarıp bardı. Sessiyaǵa Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatı hám Húkimet aǵzaları, Respublika sektor hám taraw basshıları, ǵalaba xabar quralları wákilleri, sonday-aq, Joqarǵı Keńestiń deputatları qatnasıp atır. Sessiyanı Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Baslıǵı Amanbay Orınbaev kiris sóz benen ashtı hám basqarıp barmaqta. Sessiya «Qaraqalpaqstan» telekanalı arqalı tuwrıdan-tuwrı efirde jarıtıp barıladı. Joqarǵı Keńes Baslıǵı sońǵı jılları húrmetli Prezidentimizdiń basshılıǵında “Insan qádiri ushın” principi tiykarında keń kѳlemli iygilikli isler ámelge asırılıp atırǵanlıǵın ayrıqsha atap ótti. Aytıw orınlı, xalqımız abadanlıǵı jolındaǵı reformalar búgin hár bir shańaraqqa kirip barmaqta. Ѳtken qısqa dáwir ishinde tek ǵana Qaraqalpaqstan ushın qabıl etilgen tariyxıy Párman hám Qararlar tiykarında xalqımızǵa burın bolmaǵan imkaniyatlar jaratılmaqta. Atap ótilgenindey, máhállelerdegi awır turmıs sharayatındaǵı shańaraqlardıń turaq-jaylarında qurılıs-ońlaw jumıslarınıń alıp barılıwı, 452 máhálleniń hár birine 500 million sumnan qarjı ajıratılǵanı, kadastrı joq turaq-jaylardıń kadastr hújjetleri beriliwiniń jolǵa qoyılǵanı, ishki jollardı ońlaw, jaslarǵa qosımsha kvotalar ajıratılıwı, mádeniyattı qollap-quwatlaw fondı shólkemlestirilip, oǵan 20 milliard sum qarjı ajıratılǵanı  – kewillerge maqtanısh sezimlerin baǵıshlamaqta. Quwanıshlı tárepi, bıyılǵı jıl da ѳziniń tariyxıy waqıyaları menen xalqımızdıń yadında qalmaqta. Atap aytqanda, Ámiwdáryada jańa zamanagѳy kѳpirdiń qurıp pitkerilgeni, usı jıldıń 1-aprel sánesinen baslap «Nókis – Moynaq – Nókis» jónelisi boyınsha turaqlı avia-qatnawlardıń jolǵa qoyılǵanı, sonday-aq, «Nókis – Stambul», «Nѳkis – Alma ata – Nѳkis» jónelisleri boyınsha da avia-qatnawlar jolǵa qoyılıp atırǵanı – xalqımızdı jáne de ullı dóretiwshilik islerge ruwxlandırmaqta. Bunday ѳzgerisler menen jańalanıwlardı hár bir taraw mısalında kѳriwimizge boladı. Bir ǵana qurılıs tarawı mısalında aytatuǵın bolsaq, bıyılǵı jıl investiciya baǵdarlaması sheńberinde jámi 117 obektte 1 trln. 166 mlrd. sumlıq yaǵnıy, ѳtken jılǵa salıstırǵanda derlik 2 ese kѳp qarjı tiykarında qurılıs-ońlaw jumısları alıp barıladı. Sonı da ayrıqsha atap ótiw orınlı, Ózbekstan boyınsha quyash panellerin islep shıǵarıw birinshi bolıp Qaraqalpaqstanda jolǵa qoyılmaqta. Sonday-aq, húrmetli Prezidentimizdiń ayrıqsha ǵamxorlıǵı nátiyjesinde awıl xojalıǵı tarawında da burın bolmaǵan imkaniyatlar jaratılmaqta. Atap aytqanda, húrmetli Prezidentimizdiń usı jıl 9-fevraldaǵı 66-sanlı arnawlı qararı tiykarında awıl xojalıǵı tarawın rawajlandırıw ilajları jańa basqıshlarǵa kѳterilmekte. Mine, usı qarar sheńberinde Qaraqalpaqstanǵa ulıwma 67,9 mlrd. sumlıq jámi 783 texnika hám agregatlar alıp kelinedi. Bunnan tısqarı, húrmetli Prezidentimizdiń arnawlı Pármanı tiykarında 107 isbilermenge tuwrıdan-tuwrı jer uchastkaları ajıratıp berilmekte. Bul óz náwbetinde elimizde isbilermenliktiń rawajlanıwına úlken imkaniyat jaratpaqta. Bunnan tısqarı bıyılǵı jılı ulıwma bahası 9,3 trln. sumlıq 461 investiciyalıq joybardı iske túsiriw hám 12 mıń 317 jańa jumıs orınların jaratıw belgilep alınǵan. Joqarǵı Keńes Baslıǵı húrmetli Prezidentimizdiń xalqımızǵa bolǵan ayrıqsha itibarı hám ǵamxorlıǵın ayrıqsha qanaatlanıwshılıq penen atap ótip, bul óz náwbetinde hár bir basshıǵa úlken juwapkershilik júkleytuǵınlıǵın bildirdi. Sessiyanıń kún tártibindegi dáslepki másele «Qaraqalpaqstan Respublikasınıń ayırım nızamlarına ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında»ǵı Qaraqalpaqstan Respublikası Nızamınıń joybarı tuwralı bolıp, bul másele boyınsha Joqarǵı Keńestiń komitet baslıǵı Zuxra Reymova bayanat jasadı. Kún tártibindegi dáslepki másele tolıq qarap shıǵıldı hám deputatlar tárepinen qarar qabıl etildi. Kún tártibindegi keyingi másele Xalıqtıń reproduktivlik salamatlıǵın bekkemlew, analar hám balalar salamatlıǵın qorǵaw, salamat bala tuwılıwın támiyinlew baǵdarında ámelge asırılıp atırǵan ilajlar haqqında Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministriniń esabatı tuwralı bolıp, bul másele boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası Densawlıqtı saqlaw ministri M.Qurbanov bayanat jasadı. Búgingi kúnde Qońırat rayonında jańadan shѳlkemlestirilgen rayonlararalıq perinatal orayında náresteler reanimaciyası bѳliminiń jumısları jolǵa qoyıladı hámde Shımbay hám Beruniy rayonlararalıq perinatal orayında náresteler reanimaciyası bѳlimin shólkemlestiriw rejelestirilgen. Birlesken Arab Ámirliginiń “Sheyx Xalifa” fondı tárepinen 28 mln. dollarlıq “Ana hám bala” klinikasınıń qurılıs jumısları usı jıldıń sentyabr ayında juwmaqlanıwı rejelestirilgen. Xalıqtıń reproduktivlik salamatlıǵın bekkemlew, analar hám balalar salamatlıǵın qorǵaw maqsetinde medicinalıq járdem sapasın arttırıw boyınsha 2024-jıldıń 4 ayı dawamında 499 mıń 976 tuwıw jasındaǵı hayallardan 216 mıń 159 hayal (43,2%) sistemalı profilaktikalıq medicinalıq tekseriwden ѳtkerildi. Nátiyjede 110 mıń 928 hayalda (51,3%) ekstragenital kesellikler anıqlanıp, 68mıń 967 hayal (62,2%) salamatlastırılǵan hám 41mıń 961 hayal (41,9%) salamatlastırıw procesinde. Sonday-aq, 18 jasqa shekemgi 190 mıń 250 bala (28,1%) sistemalı profilaktikalıq medicinalıq tekseriwden ѳtkerildi hám tekseriw nátiyjesinde 59 mıń 480 balada (31,2%) kesellikler anıqlanǵan. Sonnan 54 mıń 293 bala (91,2%) salamatlastırılǵan bolsa, 5 mıń 187 bala (8,7%) salamatlastırıw procesinde. Analar hám náresteler óliminiń aldın alıw maqsetinde ilajlar jobası islep shıǵıldı hám usı ilajlar jobasına muwapıq bir qatar jumıslar ámelge asırılıp atır. Kún tártibindegi másele tolıq qarap shıǵıldı hám deputatlar tárepinen qarar qabıl etildi. Kún tártibindegi keyingi másele Ózbekstan Respublikası Oliy Májlisiniń Insan huqıqları boyınsha wákili (Ombudsman)nıń Qaraqalpaqstan Respublikasındaǵı aymaqlıq wákiliniń 2023-jılda ámelge asırǵan jumısları haqqındaǵı málimlemesi tuwralı bolıp, bul másele boyınsha Insan huqıqları boyınsha wákili (ombudsman)nıń Qaraqalpaqstan Respublikasındaǵı aymaqlıq wákili J.Shlımbetov bayanat jasadı. Kún tártibindegi bul másele de tolıq qarap shıǵıldı hám deputatlar tárepinen qarar qabıl etildi. Kún tártibindegi keyingi másele Ѳzbekstan Respublikası Prezidentiniń 2022-jıl 7-marttaǵı «Shańaraq hám hayal-qızlardı sistemalı qollap-quwatlawǵa baylanıslı jumıslardı bunnan bılay da jedellestiriw ilajları haqqında»ǵı PP-87-sanlı Pármanında belgilengen wazıypalardıń orınlanıwı boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası Kámbaǵallıqtı qısqartıw hám bántlik ministriniń málimlemesi tuwralı bolıp, bul másele boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası Kámbaǵallıqtı qısqartıw hám bántlik ministri Q.Ázerbaev bayanat jasadı. Párman tiykarında belgilengen wazıypalardıń orınlanıwı boyınsha bir qatar ilajlar ámelge asırıldı. Atap aytqanda, hayal-qızlardıń miynet huqıqları támiyinlengenlik jaǵdayın úyrenip shıǵıw boyınsha 2024-jıldıń yanvar-aprel ayları dawamında 30 mekeme, kárxanalarda hayal-qızlardıń miynet huqıqları támiyinlengenlik jaǵdayı úyrenip shıǵıldı. Jumıssız hayal-qızlardı bos (vakant) hám kvotalanǵan jumıs orınlarına jaylastırıw boyınsha tiyisli ilajlardı kóriw belgilengen bolıp, bul boyınsha 2024-jıldıń yanvar-aprel ayları dawamında 4 450 hayal-qızlar bos (vakant) hám kvotalanǵan jumıs orınlarına jaylastırıldı. Sonday-aq, xızmet kórsetiw hám servis, sanaat hám ekonomikanıń basqa tarmaqlarında hayal-qızlardıń bántligin támiyinlewge kómeklesiw boyınsha reje tiykarında hayal-qızlardıń bántligin támiyinlewge kómeklesildi. Jumıssız hayal-qızlardı haqı tólenetuǵın jámiyetlik jumıslarǵa qamtıp alıw boyınsha usı jıldıń yanvar-aprel aylarıda 2 216 hayal-qızlar jámiyetlik jumıslarǵa qamtıp alıw arqalı bántligi támiyinlendi. Mayıplıǵı bolǵan hayal-qızlardı kásipke oqıtıw hám bilimlendiriw orınlarına qamtıp alıw boyınsha da jumıslar dawam ettirilmekte. Hayal-qızlardı kásip-ónerge oqıtıw hám mamanlıǵın asırıw boyınsha belgilengen rejedegi jumıslar sistemalı túrde dawam ettiriledi. Kún tártibindegi másele tolıq qarap shıǵıldı hám deputatlar tárepinen qarar qabıl etildi. Kún tártibindegi keyingi másele Qaraqalpaqstan Respublikası Salıq basqarmasınıń 2023-jıl dawamında ámelge asırılǵan jumısları haqqında Qaraqalpaqstan Respublikası Salıq basqarması baslıǵınıń esabatı tuwralı bolıp, bul másele boyınsha Salıq basqarması baslıǵı X.Bekchanov bayanat jasadı. Qaraqalpaqstan Respublikasında byudjet dáramatlarına belgilengen prognoz kórsetkishleri orınlanıwı hám qosımsha dereklerdi anıqlaw, sonday-aq, isbilermenlik subektlerin qollap quwatlaw, salıq hákimshiligin hám tarawda interaktiv xızmetlerdi jáne de jetilistiriw boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası salıq uyımları tárepinen unamlı jumıslar ámelge asırılmaqta. Qaraqalpaqstan Respublikası Salıq basqarması baslıǵı tárepinen ámelge asırılǵan jumıslar boyınsha keń túrde toqtalıp ótildi. Kún tártibindegi bul másele de tolıq qarap shıǵıldı hám deputatlar tárepinen qarar qabıl etildi. Kún tártibindegi keyingi másele Qaraqalpaqstan Respublikası aymaǵında elektr energetikası tarawında ámelge asırılıp atırǵan reformalardıń barısı, xalıqtı qıs aylarında úziliksiz elektr energiyası menen támiyinlew haqqında «Aymaqlıq elektr tarmaqları» akcionerlik jámiyeti Qaraqalpaqstan aymaqlıq filialı direktorınıń esabatı tuwralı bolıp, bul másele boyınsha filial direktorı A.Nurımbetov bayanat jasadı. Kún tártibindegi másele deputatlar tárepinen tolıq qarap shıǵıldı hám arnawlı qarar qabıl etildi. Sessiyanıń kún tártibindegi keyingi másele Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Prezidiumınıń tiyisli qararların tastıyıqlaw haqqında bolıp, deputatlar bul másele boyınsha da tiyisli qarar qabıl etti. Usınıń menen Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń 49-sessiyası óz jumısın juwmaqladı.