Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń «Oraylıq Aziya – Rossiya» formatındaǵı ekinshi sammittegi shıǵıp sóylegen sózi
Húrmetli delegaciyalar basshıları!
Bárinen burın, dástúriy shın júrekten qabıllaǵanı hám ushırasıwımızdı joqarı dárejede shólkemlestirgeni ushın Tájikstan Respublikası Prezidenti húrmetli Emomali Sharipovich Rahmon húrmetine bildirilgen minnetdarshılıq sózlerine qosılaman.
Biz hár saparı Tájikstanǵa barǵanımızda, Siziń basshılıǵıńızda úlken dóretiwshilik jumıslarınıń alıp barılıp atırǵanınıń gúwası bolamız. Kóz aldımızda mámlekettiń kelbeti pútkilley ózgermekte – ekonomika hám infrastruktura jedel rawajlanbaqta, eń tiykarǵısı – xalıqtıń abadanlıǵı artıp barmaqta.
Rossiya Federaciyası Prezidenti húrmetli Vladimir Vladimirovich Putinge Oraylıq Aziya menen keń kólemli strategiyalıq sheriklikti rawajlandırıwdıń isenimli tárepdarı bolıp kiyatırǵanı ushın shın júrekten minnetdarshılıq bildiremen.
Siziń region menen awqamlaslıq qatnasıqlarıńız hám kóp qırlı birge islesiwdi bekkemlew máselelerindegi turaqlı qollap-quwatlawıńız hám jeke itibarıńızdı Ózbekstan bárqulla sezinip kiyatırǵanın hám qádirleytuǵının ayrıqsha atap ótpekshimen.
Siz alǵa qoyǵan, tábiyǵıy sherik bolǵan ellerimizdiń óz-ara birge islesiwine jańa pát baǵıshlawǵa qaratılǵan baslamalardı tolıq qollap-quwatlayman.
Húrmetli mámleket basshıları!
Rossiya biz ushın áhmiyetli, tiykarǵı strategiyalıq sherik hám awqamlas bolıp kelgen, házir de sonday bolıp atırǵanın hám keleshekte de sonday bolıp qalatuǵının atap ótemen.
Ulıwmalıq tariyx, kóp qırlı baylanıslar, xalıqlarımızdıń mádeniy hám dúnya tanıw jaǵınan jaqınlıǵı, mámleketlerimiz arasındaǵı doslıq hám isenimli qatnasıqlar bunday birge islesiwdiń bekkem hám ózgermes tiykarı bolıp esaplanadı.
Sonıń menen birge, geosiyasiy kelispewshilikler hám jáhán ekonomikasında krizis jaǵdaylarınıń kúsheyip atırǵanı, jańa qáwip-qáterler regionda turaqlılıqtı támiyinlew jolında biziń formatımız sheńberinde jáne de tıǵız muwapıqlastırıw hám birge islesiwdi talap etpekte.
Kún tártibinen kelip shıǵıp, Oraylıq Aziya hám Rossiya arasındaǵı keń kólemli birge islesiwdi rawajlandırıw perspektivaları boyınsha óz kózqaraslarımızdı aytıp ótpekshimen.
Biz bul formatta anıq nátiyjege erisiwge qaratılǵan sistemalı siyasiy sóylesiwlerdi kúsheytiw hám ámeliy birge islesiwdi keńeytiw áhmiyetli, dep esaplaymız.
Biz hár jılı joqarı dárejedegi ushırasıwlardı, húkimetler, ministrlikler, uyımlar hám aymaqlardıń sóylesiwlerin turaqlı túrde ótkerip barıw tárepdarımız. Usı múnásibet penen 2027-jılǵa shekemgi Birgeliktegi háreketler rejesiniń qabıl etiliwin qollap-quwatlaymız.
Sonıń menen birge, húkimetlerimizge ámeliy birge islesiwdi tereńlestiriw boyınsha anıq ilajlardı óz ishine alǵan keńeytilgen “jol kartası”n tayarlaw boyınsha tapsırma beriwdi usınıs etemiz.
Tapsırmalarımızdıń óz waqtında orınlanıp atırǵanın qadaǵalaw, regionallıq áhmiyetke iye bolǵan baǵdarlama hám joybarlardı tayarlaw jáne ámelge asırıwdı jedellestiriw ushın húkimet basshılarınıń orınbasarları dárejesinde Muwapıqlastırıwshı keńes shólkemlestiriwdi maqsetke muwapıq, dep esaplaymız.
Biz regionımızdıń Rossiya menen ekonomikalıq sherikligin túpkilikli keńeytiwden mápdarmız. Bunı birgeliktegi jumısımızdıń tiykarǵı baǵdarı, dep esaplaymız.
Bazarlarda qolaysız konyunktura saqlanıp qalıp atırǵan hám sırtqı tásirler kúsheyip atırǵan sharayatta óz-ara sawda kórsetkishlerinde unamlı ósiw pátlerin támiyinlewge erispektemiz. Sonıń ishinde, ótken jıldıń juwmaqları boyınsha hám usı jılı Ózbekstannıń Rossiya hám region mámleketleri menen óz-ara tovar aylanısı 15 procentke ósti.
Bul jumıslardı dawam ettiriw hám biz usınıs etip atırǵan Keńes sheńberinde ónim almasıw kólemin arttırıwǵa qaratılǵan kompleksli ilajlardı islep shıǵıwdı maqsetke muwapıq, dep esaplaymız. Bul jerde sóz ónim bazarlarına óz-ara kiriwdi jeńilletiw, processlerdi ápiwayılastırıw, “Oraylıq Aziya – Rossiya agroekspress” joybarın iske qosıw haqqında barmaqta.
Mámleketlerimizdiń tranzit-transport potencialınan, birinshi gezekte, Arqa-Qubla koridorı sheńberinde nátiyjeli paydalanıw turmıslıq áhmiyetke iye.
Biz avtomobil, temir jol hám aviaciya baylanısları tarawında milliy baǵdarlamalardı úylestiriw hám sol tiykarda infrastrukturalıq sherikliktiń kompleksli rejesin – mámleketlerimizdiń Transport-logistika konturın islep shıǵıwdı usınıs etemiz.
Sırtqı qáwip-qáterlerge qarsı turaqlı bolǵan integraciyalasqan, óz-ara baylanısqan regionallıq transport infrastrukturasın qáliplestiriw biziń maqsetimiz bolıwı zárúr.
Biz turaqlı óndiris shınjırların jaratıw hám sanaat kooperaciyasın tereńlestiriwdi jáne bir tiykarǵı baǵdar sıpatında kóremiz.
Házirgi waqıtta Ózbekstan Rossiyanıń jetekshi kompaniyaları menen sanaat boyınsha sheriklikti jedel keńeytpekte. Bul baǵdarda gaz-ximiya tarawında iri strategiyalıq sanaat joybarları ámelge asırılıp atırǵanı hám zamanagóy mıs bayıtıw xabı jaratılıp atırǵanın mısal sıpatında keltirip ótiwdi qáler edim.
Házirgi waqıtta mashina qurılısı, ásbap-úskeneler islep shıǵarıw, ximiya, elektrotexnika, taw-kán hám basqa da tarawlarda klaster tiykarında birge islesiwdi keńeytiw ushın ele iske qosılmaǵan úlken rezervler bar.
Jetekshi kárxanalar hám jeke menshik sektordıń innovaciyaǵa baǵdarlanǵan kooperaciyasın xoshametlew ushın Buxara qalasında “Oraylıq Aziya – Rossiya” sanaat injiniring xabın shólkemlestiriwdi usınıs etemiz.
Bul joybar aldıńǵı injenerlik sheshimlerdi islep shıǵıw, engiziw hám ǵalaba en jaydırıw ushın siyrek ushırasatuǵın texnologiyalıq maydanǵa aylanatuǵınına isenemen.
Tashkentte ótkeriletuǵın “Innoprom. Oraylıq Aziya” kórgizbeli forumı imkaniyatların joqarı dárejede iske qosıw áhmiyetli ekenin atap ótpekshimen. Aprel ayında ótkerilgen kórgizbe 35 mámleketten 10 mıńnan aslam qatnasıwshılardı birlestirdi. Bes milliard dollarlıq kelisimlerge qol qoyıldı.
Bul ilajǵa “Oraylıq Aziya – Rossiya” sóylesiwi formatındaǵı tiykarǵı sanaat hám innovaciya maydanı statusın beriwdi usınıs etemiz.
Húrmetli kásiplesler!
Mámleketlerimizdiń Rossiya menen energetika tarawındaǵı birge islesiwi bunnan bılay da regionnıń tınıshlıǵı hám turaqlılıǵınıń faktorı bolıp qaladı. Biz búgin strategiyalıq, sonıń ishinde, gaz qubırları hám energetika infrastrukturaların rawajlandırıwǵa qaratılǵan joybarlardı ámelge asırmaqtamız.
Usı kúnlerde tariyxıy bir waqıya bolıp ótedi – Ózbekstanda qurılatuǵın atom elektr stanciyasınıń birinshi reaktorı hám kóp tarmaqlı yadro medicinası orayınıń qurılısı boyınsha birgeliktegi joybarlardı ámelge asırıwǵa start beriledi.
Bul baǵdarda keń kólemli ilimiy-ámeliy birge islesiwdi ornatıwdı – Ózbekstanda Atom energetikası boyınsha Regionallıq kompetenciyalar orayın shólkemlestiriw, sonday-aq, Moskva mámleketlik injenerlik-fizika institutınıń Tashkent filialı bazasında kadrlar tayarlaw baǵdarlamasın qabıl etiwdi usınıs etemiz.
Bunnan tısqarı, uglevodorod resursların izlew hám qayta islew, elektr energetika sistemasın modernizaciyalaw, energiyanı únemleytuǵın sheshimlerdi engiziw tarawında birge islesiwdi keńeytiw niyetindemiz.
Aldınǵı bilim hám texnologiyalar transferi, birgeliktegi joybarlardı tayarlaw hám alǵa qoyıw ushın “Oraylıq Aziya hám Rossiya energetikalıq sherikligi” kompleksli baǵdarlamasın islep shıǵıw maqsetke muwapıq.
Innovaciyalar tarawında mámleketimizde “Skolkovo” orayınıń filialın ashıwdı usınıs etemiz.
Jasalma intellekt hám sanlı texnologiyalar boyınsha Regionallıq ekspert keńesin shólkemlestiriwdi dáwirdiń ózi talap etpekte, dep esaplaymız. Bunday platforma jetekshi oraylar, shólkemler hám IT kompaniyalar dárejesinde háreketlerdi birlestiriw hám joybarlar boyınsha birge islesiwdi jolǵa qoyıw ushın imkaniyat jaratatuǵınına isenemen.
Biz, sonday-aq, birgeliktegi baǵdarlamalardı ámelge asırıw jolı menen gumanitarlıq birge islesiwdi keńeytiw niyetindemiz. Usı baǵdarda etnomádeniyat forumı – Oraylıq Aziya hám Rossiya xalıqlarınıń mádeniyatı, kórkem óneri hám dóretiwshiligi festivalın hár jılı ótkerip barıw maqsetke muwapıq, dep esaplaymız.
“Keleshek injenerleri” ilimiy-bilimlendiriw konsorciumın shólkemlestiriwdi usınıs etemiz. Bul sóylesiw maydanı dual hám professional bilimlendiriw sistemasın engiziw, fundamental ilimiy qollanbalardı ámelge asırıw maqsetinde mámleketlerimizdiń jetekshi joqarı oqıw orınları hám izertlew strukturalarınıń potencialın birlestiriwge xızmet etedi.
Rossiya universitetleriniń tabıslı islep atırǵan filialları konsorciumnıń intellektuallıq bazası bolıwı múmkin. Ózbekstanda mine usınday 15 filial jumıs alıp barmaqta.
Bul baǵdarda Oraylıq Aziya hám Rossiyadaǵı jas izertlewshiler hám ilimpazlar ushın Arnawlı grantlar baǵdarlamasın birgelikte shólkemlestiriwimiz múmkin.
Bunnan tısqarı, analıq hám balalıqtı qorǵaw, miynet migraciyası tarawında sociallıq beyimlesiwge járdemlesiw baǵdarlamaların qabıl etiw, sonday-aq, regionallıq baǵdarlar tiykarında turistlik aǵımdı keńeytiw úlken áhmiyetke iye.
Húrmetli delegaciyalar basshıları!
Regionallıq qáwipsizlikti támiyinlew máselelerine ayrıqsha toqtap ótiwdi qáler edim.
Terrorizm, ekstremizm, radikalizm, shólkemlesken jınayatshılıq, adam sawdası hám narkotrafikke qarsı gúresiwde arnawlı xızmetler hám huqıq qorǵaw uyımlarınıń tıǵız birge islesiwin jáne de keńeytiw áhmiyetli, dep esaplaymız.
Jańa kiber qáwip-qáterlerge qarsı gúresiw boyınsha birgelikte ilajlardı islep shıǵıwdı usınıs etemiz.
Awǵanstan menen birge islesiwdi rawajlandırıw hám bul mámleketti sociallıq-ekonomikalıq jaqtan rawajlandırıwǵa járdemlesiw boyınsha kózqaraslardı muwapıqlastırıw maqsetinde joqarı dárejedegi másláhátlesiwlerdi ótkeriw imkaniyatların kórip shıǵıwdı usınıs etemiz. Qáwipsizlik tarawında óz-ara birge islesiw, usı mámlekette turaqlılıq hám rawajlanıwdı támiyinlewge qaratılǵan ekonomikalıq joybarlardı ámelge asırıw máseleleri bul ushırasıwlardıń kún tártibine kirgiziliwi múmkin.
Húrmetli kásiplesler!
Sózimniń juwmaǵında mámleketlerimizdiń qáwipsizligin, turaqlı rawajlanıwın hám abadanlıǵın támiyinlew jolında Rossiya menen kóp tárepleme birge islesiwdi bunnan bılay da keńeytiwge sadıq ekenimizdi jáne bir márte atap ótpekshimen.