“Mártebeń bálent bolsın, ana tilim” súreni astında bayram saltanatı bolıp ótti
4144
Búgin Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik akademiyalıq muzıkalı teatrında 1-dekabr – Qaraqalpaqstan Respublikasınıń “Mámleketlik til haqqında”ǵı Nızamı qabıl etilgenine 33 jıl tolıwı múnásibeti menen bayram saltanatı bolıp ótti.
Onda Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Baslıǵı Amanbay Orınbaev shıǵıp sóylep, jıynalǵanlardı bayram menen qutlıqladı.
Atap ótilgenindey, ana tili – bul qarım-qatnas quralı bolıwı menen birge, neshshe ásirler dawamında óziniń qádir-qımbatın joytpay, biz áwladlarǵa shekem jetip kelgen biybaha ǵáziyne bolıp tabıladı. Hár bir xalıqtıń ózine tán ózgesheligin, hár bir eldiń rawajlanıw basqıshların hám keleshegin belgilewde ana tiliniń tutqan ornı ayrıqsha sanaladı. Sonlıqtan, hár bir ósip kiyatırǵan áwlad ana tilin qásterlewi, onıń keleshek áwladqa sap halında jetip barıwın támiyinlewi kerek.
Ótkerilgen bayram saltanatında Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń keńesgóyi Tursınxan Xudaybergenov, Respublika Mánawiyat hám márifat orayı basshısı Minhojiddin Hojimatov, Ózbekstan Jazıwshılar awqamı baslıǵı, Ózbekstan xalıq shayırı Sirojiddin Saydov, Ózbekstan xalıq jazıwshısı Muhammad Ali hám basqa da bir qatar qádirli miymanlardıń qatnasıwı – bul xalqımızǵa, qaraqalpaq tiline degen joqarı húrmet hám itibardıń kórinisi sanaladı.
Sońǵı jılları elimizde ana tilimizdi saqlawǵa, onı jáne de bayıtıwǵa ayrıqsha itibar qaratılıp, bul baǵdarda keń kólemli iygilikli isler ámelge asırılmaqta.
Bul baǵdarda Nókis qalasında Ibrayım Yusupov atındaǵı qaraqalpaq tili hám ádebiyatı pánin tereń úyreniwge baǵdarlanǵan dóretiwshilik mektebiniń ashılǵanı, Ministrler Keńesi Baslıǵı hám qala, rayon hákimleriniń mámleketlik til haqqındaǵı nızam hújjetlerine ámel etiliwin támiyinlew máseleleri boyınsha keńesgóyi lawazımınıń engizilgeni, Shımbay rayonında qaraqalpaq ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Kúnxoja hám Berdaq shayırlardıń húrmetine maqbara hám muzeydiń qurılǵanı, qaraqalpaq tilindegi jańa sabaqlıqlar menen qollanbalardıń, ádebiy kitaplardıń, kitapsha hám monografiyalardıń baspadan shıǵarılıp atırǵanı, dúnyanıń rawajlanǵan mámleketlerinde ana tilimizdiń xalıq-aralıq joybarlar tiykarında izertlenip atırǵanı, latın imlasındaǵı “Qaraqalpaq tiliniń orfografiyalıq sózligi”niń basıp shıǵarılǵanı, Quran mánileriniń hám basqa da bir qatar diniy kitaplarınıń qaraqalpaq tilindegi awdarmalarınıń baspadan shıqqanlıǵı – bulardıń barlıǵı ana tilimizge bolǵan joqarı húrmet hám itibardıń kórinisi sanaladı.
Mámleketlik tilimizdiń tazalıǵın saqlaw hám onı rawajlandırıp barıw baǵdarında ámelge asırılıp atırǵan ilajlar haqqında sóz etkende Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Prezidiumınıń arnawlı Qararları tiykarında Ministrler Keńesi janında Mámleketlik tildi rawajlandırıw Departamenti, sonday-aq, Qaraqalpaq tilin rawajlandırıw fondı shólkemlestirilip, bir qatar wazıypalar belgilep alınǵanın atap kórsetiw múmkin.
Búgingi kúnde qaraqalpaq tiliniń xalıqaralıq kólemdegi ornı hám abırayın arttırıw baǵdarları boyınsha bir qatar ilajlar ámelge asırılmaqta. Atap aytqanda «Qaraqalpaq tiliniń sanlastırılǵan texnologiyası» atamasındaǵı ilimiy ámeliy joybarı ámelge asırılmaqta, qaraqalpaq tilindegi audio-kitaplar platformasın jaratıw ústinde jumıslar alıp barılmaqta, terminlerdiń qaraqalpaq tilindegi ekvivalentleri Atamalar komissiyası tárepinen islep shıǵılıp, 5 tomlıq “Qaraqalpaq tiliniń túsindirme sózligi” kitabı baspaǵa tayarlanıp atır.
Sonı da ayrıqsha atap ótiw kerek, qaraqalpaq tiliniń enciklopediyalıq sózligin tarawlar boyınsha jaratıw jumısları da dawam ettirilmekte.
Bunnan tısqarı, “Qaraqalpaqsha – ózbekshe – qazaqsha – túrkmenshe - orıssha lingvistikalıq terminler sózligi”niń baspadan shıǵıw aldında turǵanlıǵın da ayrıqsha aytıp ótiw kerek.
Álbette, bulardıń barlıǵı ana tilimizge bolǵan joqarı itibar hám ǵamxorlıqtıń ámeldegi kórinisi bolıp tabıladı.
Onda Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Baslıǵı Amanbay Orınbaev shıǵıp sóylep, jıynalǵanlardı bayram menen qutlıqladı.
Atap ótilgenindey, ana tili – bul qarım-qatnas quralı bolıwı menen birge, neshshe ásirler dawamında óziniń qádir-qımbatın joytpay, biz áwladlarǵa shekem jetip kelgen biybaha ǵáziyne bolıp tabıladı. Hár bir xalıqtıń ózine tán ózgesheligin, hár bir eldiń rawajlanıw basqıshların hám keleshegin belgilewde ana tiliniń tutqan ornı ayrıqsha sanaladı. Sonlıqtan, hár bir ósip kiyatırǵan áwlad ana tilin qásterlewi, onıń keleshek áwladqa sap halında jetip barıwın támiyinlewi kerek.
Ótkerilgen bayram saltanatında Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń keńesgóyi Tursınxan Xudaybergenov, Respublika Mánawiyat hám márifat orayı basshısı Minhojiddin Hojimatov, Ózbekstan Jazıwshılar awqamı baslıǵı, Ózbekstan xalıq shayırı Sirojiddin Saydov, Ózbekstan xalıq jazıwshısı Muhammad Ali hám basqa da bir qatar qádirli miymanlardıń qatnasıwı – bul xalqımızǵa, qaraqalpaq tiline degen joqarı húrmet hám itibardıń kórinisi sanaladı.
Sońǵı jılları elimizde ana tilimizdi saqlawǵa, onı jáne de bayıtıwǵa ayrıqsha itibar qaratılıp, bul baǵdarda keń kólemli iygilikli isler ámelge asırılmaqta.
Bul baǵdarda Nókis qalasında Ibrayım Yusupov atındaǵı qaraqalpaq tili hám ádebiyatı pánin tereń úyreniwge baǵdarlanǵan dóretiwshilik mektebiniń ashılǵanı, Ministrler Keńesi Baslıǵı hám qala, rayon hákimleriniń mámleketlik til haqqındaǵı nızam hújjetlerine ámel etiliwin támiyinlew máseleleri boyınsha keńesgóyi lawazımınıń engizilgeni, Shımbay rayonında qaraqalpaq ádebiyatınıń iri wákilleri bolǵan Kúnxoja hám Berdaq shayırlardıń húrmetine maqbara hám muzeydiń qurılǵanı, qaraqalpaq tilindegi jańa sabaqlıqlar menen qollanbalardıń, ádebiy kitaplardıń, kitapsha hám monografiyalardıń baspadan shıǵarılıp atırǵanı, dúnyanıń rawajlanǵan mámleketlerinde ana tilimizdiń xalıq-aralıq joybarlar tiykarında izertlenip atırǵanı, latın imlasındaǵı “Qaraqalpaq tiliniń orfografiyalıq sózligi”niń basıp shıǵarılǵanı, Quran mánileriniń hám basqa da bir qatar diniy kitaplarınıń qaraqalpaq tilindegi awdarmalarınıń baspadan shıqqanlıǵı – bulardıń barlıǵı ana tilimizge bolǵan joqarı húrmet hám itibardıń kórinisi sanaladı.
Mámleketlik tilimizdiń tazalıǵın saqlaw hám onı rawajlandırıp barıw baǵdarında ámelge asırılıp atırǵan ilajlar haqqında sóz etkende Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Prezidiumınıń arnawlı Qararları tiykarında Ministrler Keńesi janında Mámleketlik tildi rawajlandırıw Departamenti, sonday-aq, Qaraqalpaq tilin rawajlandırıw fondı shólkemlestirilip, bir qatar wazıypalar belgilep alınǵanın atap kórsetiw múmkin.
Búgingi kúnde qaraqalpaq tiliniń xalıqaralıq kólemdegi ornı hám abırayın arttırıw baǵdarları boyınsha bir qatar ilajlar ámelge asırılmaqta. Atap aytqanda «Qaraqalpaq tiliniń sanlastırılǵan texnologiyası» atamasındaǵı ilimiy ámeliy joybarı ámelge asırılmaqta, qaraqalpaq tilindegi audio-kitaplar platformasın jaratıw ústinde jumıslar alıp barılmaqta, terminlerdiń qaraqalpaq tilindegi ekvivalentleri Atamalar komissiyası tárepinen islep shıǵılıp, 5 tomlıq “Qaraqalpaq tiliniń túsindirme sózligi” kitabı baspaǵa tayarlanıp atır.
Sonı da ayrıqsha atap ótiw kerek, qaraqalpaq tiliniń enciklopediyalıq sózligin tarawlar boyınsha jaratıw jumısları da dawam ettirilmekte.
Bunnan tısqarı, “Qaraqalpaqsha – ózbekshe – qazaqsha – túrkmenshe - orıssha lingvistikalıq terminler sózligi”niń baspadan shıǵıw aldında turǵanlıǵın da ayrıqsha aytıp ótiw kerek.
Álbette, bulardıń barlıǵı ana tilimizge bolǵan joqarı itibar hám ǵamxorlıqtıń ámeldegi kórinisi bolıp tabıladı.
Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Málimleme xızmeti